Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 155/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) шақыруға үн қосқан І. Қабылов  «Қа зақ большевиктерінің міндеті – қазақ ұлтшылдарына қарсы баса кү- ресу» мақаласында «ұлтшыл-алаш- ордашылыққа» қарсы күресу мә- селесін қайта көтеріп, оны қазір  троцкий -зиновьевшілерді жақтаушы  пантюркистік – рысқұловщина, «ұлт- шыл-контрреволюцияшыл» – қожа- новщина, меңдешовщина, садуақа- совщиналар қолдап отыр» деп ғылы- ми және әдеби интеллигенция өкіл- дерін Ф. И. Голощекин ізімен тағы  да жік-жікке бөліп тастап, ұлтшыл- дық ты батыл әшкерелеу міндетін  қойды. Ал Үсенов пен Момыновтың  «Әшкереленген жау» деген мақала- сы әдеби мұраны зерттеу саласын- дағы «ұлтшылдықты» әшкерелеуге  тікелей бағытталған. Пайдаланып  жүрген оқу құралдарындағы жә- не әдебиет тарихын сөз еткен мақа- лалардағы М. Ж. Көпеев, Н. Орман- бетов, Ш. Құдайбердиев, Ғ. Қа ра- шев, Ш. Бөкеев сияқты ақын-жа- зушылардың зерттелуін, олардың  әде биеттегі орнын бағалаудағы тың  тұжырымдарды «алашордашыл-кон- трреволюцияшыл» пікірді бүркеп өт- кізу» деп табады. Авторлар, әсіресе  Ә. Мәметованың ІХ класқа арналған  «Әдебиет хрестоматиясына» қатты  шүйіліп, «Шәкәрім – ой-өрісі биік,  саналы халық ақыны, шығармала- рының сыры кісі бойлағандай те- рең» бағасын жоққа шығарады.  «Нар манбет пен Шәкәрім Абайдың  жолын қуушы деп дәріптейді. Ұлт- шылдығын әшкерелемейді» деген  сияқты кінәларды таға келіп, ав- тордың Наркомпростағы жиналыста  жұмыстан шығарылғанын хабарлай- ды. Сол секілді М. Ақынжановтың – «Жаудың сыры жете ашылсын» ат- ты мақаласы революцияға дейінгі  дәуірде қазақта тап болды ма, бол- са сол кездегі ақындар қайсысын  жырлады деген мәселені көтереді.  Әдебиет тарихымен айналысушы- лар кешегі алашордашылардың  «қа зақта тап болған жоқ» деген пі- кірін жақтағандықтан көңіл аудар- май отыр, сондықтан олардың дұш- пандық әрекеттерін ашу қажет дей  келіп, жаңа «халық жауларын» әш- керелеуге шақырады. Соның сал- дарынан Қазақстан Оқу Комисса- риаты 30-жылдарда жазылған оқу  құралдары мен әдебиет хрестоматия- ларды жарамсыз деп тауып, қайтадан  жазу керек деген шешім қабылдады. 1937 жылдың лаңы ғылыми- зерттеу мақалалардағы әдебиет та- рихын танып-білу жолында қалыпта- сып қалған бағытты жаңылдырып,  бетін бұрып жіберді. 30-жылдар дың  соңында орыстың классик ақын-жа- зушылыры мен советтік дәуірдегі  халық ақындарының, әсіресе Ж. Жа- баев шығармашылығы туралы мақа- лалардың көбейіп кетуінің де бір  сыры осында жатыр. 1920-1930 жылдардағы класси- ка лық мұраны, жеке дарындарды  Ре по зи то ри й Ка рГ У 172 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз