Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 120/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) ой-пікірдің маркстік-лениндік ілім- нің әдебиет туралы саясаты мен  әдіснамасын меңгере бастау жо- лындағы шешуші қадам болғанын  байқаймыз. Оны кітапқа жазған алғы  сөзде М. Жолдыбаев: «Бұл кітап  сыннан өтіп, «сымға тартқан күміс- тей» жұмырланып шыққан «әдебиет  тарихы» емес, әлінше марксшілдік  талдау көрген, Маркс-Ленин жолына  дәлдестірілген, затшыл диалектика  әдісімен жиналған қазақ әдебиетінің  тарихының материалдары. Дегенмен  кітап қазақ әдебиеті тарихына құрал  бола алады», –деп атап та көрсеткен  [37, 5]. С. Сейфуллиннің «Қазақ әде- бие тін» және осы 1930 жылдардың  басынан бастап маркстік-лениндік  әдіснамаға сүйене отырылып жа- зылған зерттеу еңбектер мен ма- қалаларды сөз еткенде, басын ашып  алатын бір мәселе бар. Осы жыл- дардан бастап ұлттық әдеби-тарихи  және әдеби-теориялық бағыттағы ғы- лыми-зерттеушілік ой-пікірде маркс- тік-лениндік әдіснаманың әде биет - тің партиялығы, таптығы және ха- лықтығы принциптері берік орын  тепті. Әдеби мұраны еңбекші тап  мүддесі тұрғысынан бағалау қолға  алынды және ол жалғыз қазақ әде- биет тануы мен сынында ғана емес,  бүкілодақтық деңгейде жүрді. Сон- дықтан ол жаман-жақсы болсын  ұлттық әдебиеттануымыздың туу,  даму жолында басшылыққа алын- ды. Кеңес дәуіріндегі көркем әде- биет тің өркендеуі мен ғылыми-зерт- теу жұмысының маркстік-ле ниндік  ілімнің қағидалары шең берінен  шы ғармай, идеологияға бағын дыр- ғанмен, оның әдебиет пен ғы лым- ның дамуына қосқан үлесін жоққа  шығаруға болмайды. Сондық тан  фольклордың таптық принцип тұр- ғысынан зерттелуіне жалғыз Сә кен  кінәлі емес. Әрі-беріден соң «ұлт- шыл» атанған арыстарымыз ай да лып  кетіп, кеше ғана оларға қар сы шы- ғып жүргендер зерттеу жұ мысымен  айналысудан қорқып бұғып қалған  кезінде, бұл жол ды ре волюционер  С. Сейфуллиннің бас тауы да заңды.  «Ұлтшылдар» жаз ғандықтан бүкіл оқулық пен оқу құралдарын пайда- лануға тыйым салынып, мектептер,  орта және жо ғары оқу орындары  оқулықсыз қалған уақытта С. Сей - фуллиннің бұл іске көшбасшы бо- луының өзі ерлік. Себебі, Голо ще- киннің қазақ интеллигенция сын  бір-біріне айдап салып, жік-жік ке  бөліп тастағандағы «сей фуллин - щинаның» салқыны әлі айыға  қоймағанды. Басқалар секілді пар тия  саясатына жағыну үшін «тұр пайы  социологизмнің» сойылын соғып жү- ре беруге Сәкеннің азаматтық ары  мен халық алдындағы парызы жібер- меген деп ұғыну керек. Фольклор мен әдебиет тарихын  маркстік-лениндік әдіснамаға сай  зерттеу Сәкеннің «Қазақ әдебиеті»  Ре по зи то ри й Ка рГ У 137 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз