Халық және еңбек ресурстарының статистикасы
Еңбек ресурстары - экономикалық қызметтермен айналысатын немесе жұмысқа жарамды, бірақ белгілі бір себептермен жұмыс істемейтін халық. Еңбекке жарамдылық қоғамның физиологиялық және әлеуметтік-экономикалық жағдайлармен анықталады. Физиологиялық жағдай белгілі бір жасқа сәйкес келетін физиологиялық даму деңгейі деп танылады. Төменгі шекара - еңбектенуге қабілеттілігі физикалық және психикалық дамуына байланысты жас адамдардың келетін жасы. Жоғарғы шекара - еңбекке қабілеттілігі лезде төмендейтін жас. Қазақстанда төменгі шекара жынысына қарамай 16 жас болып табылады. Жоғарғы шекара зейнетақымен қамтамасыз ету туралы заңмен сәйкес қабылданады. Қазіргі кезде еңбекке жарамды төменгі және жоғарғы шекараларды есепке ала отырып халықты жасы бойынша келесі топтарға бөлуге болады.
Әлемдік тәжірибеде жоғарғы шекара 65 жасқа дейін жетеді ,берілген топтастыру арқылы халықтың жеке жастық қатынасын сипаттайтын қатысты көрсеткіштерді анықтауға болады.
Кеңбекке жарамды халық саны=Еңбекке дейінгі халық саны/Еңбек істейтін халық саны *100
Кзейнеткерлер =Зейнет.жастағы.халық/Еңбекке жарамды халық*100
Еңбек ресурстарының құрамына кіретіндер: Еңбекке жарамды жастағы халық, бірақ жеңілдік шарттарымен зейнетақыны алатын жұмыссыздар және I,II топтағы мүгедектер; жұмыс істейтін жасөспірімдер және зейнетақы жастағы жұмысшылар. Еңбек ресурстарының бар болуы және олардың болуы 1-Қаңтарда,1-Шілдеде және орта жылдық еңбек ресурстарының балансында көрсетіледі. Орта жылдық балансына жұмыс істелінген уақыт туралы мәліметтер және жұмыскерлердің әлеуметтік топтары кіреді.
Еңбек ресурстарының балансы дегеніміз - еңбек ресурстарының бар болуын және оларды қызметтердің салаларына, түрлеріне бөлінуін көрсететін көрсеткіштер жүйесі. Ол екі бөлімнен тұрады: ресурстық және бөлуші.
Бірінші бөлімді құру үшін келесі ақпараттар қолданылады: еңбекке жарамды жастағы халық саны туралы мәліметтері, мүгедектер мен жеңілдік зейнеткерлер туралы әлеуметтік қорғау органдарының мәліметтері.
Екінші бөлімде құру үшін жұмыс істейтін адамдардың саны туралы өнркәсіптер мен ұйымдардың мәліметтері, жұмыс істейтін және жұмыссызадамдар саны туралы мәліметтері, оқушылар саны туралы, өнркәсіптер мен ұйымдардың мәліметтері, шетелден келген жұмыс күші туралы мәліметтер баланста бөлек көрсетіледі.
Еңбек ресурстарының балансы экономикалық белсенділігінің деңгейін, жұмыс істейтін және жұмыссыздар деңгейін анықтауға көмектеседі. Қазақстандағы еңбек нарығының деңгейі және дамуының сипаттамасы еңбек ресурстар категорияларымен байланысады. Халықтың қай бөлігі еңбек ресурстары болады?
Достарыңызбен бөлісу: |