3) алдын ала болуды құрылған топтардың құрамында белгіленген тәртіппен жүзеге
асыруға;
4) алдын ала болуға жататын ұйымдарда ұсталатын адамдармен және (немесе)
олардың заңды өкілдерімен куәларсыз, жеке өзі немесе қажет
болған кезде аудармашы
арқылы, сондай-ақ ұлттық алдын алу тетiгi қатысушысының пiкiрi бойынша тиiстi
ақпарат бере алатын кез келген басқа адаммен әңгімелесулер өткiзуге;
5) алдын ала болуға жататын ұйымдарды кедергісіз таңдауға және оларда болуға;
6) азаптаудың және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-
намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы
хабарламалар мен шағымдарды қабылдауға құқылы.
2. Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушысы заңды қызметін жүзеге асырған кезде
тәуелсіз болып табылады.
184-5-бап. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының
міндеттері
1. Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары өз өкілеттіктерін атқару кезінде
Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға міндетті.
2. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының алдын ала болуға жататын
ұйымдардың қызметіне араласуына жол берілмейді.
3. Алдын ала болу жөніндегі топқа кіретін ұлттық алдын алу тетігі
қатысушысының турашылдығына күмән туғызатын мән-жайлар болған кезде, ол алдын ала
болуға қатысудан бас тартуға міндетті.
4. Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары азаптаудың және басқа да қатыгез,
адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау
түрлерінің қолданылғаны туралы қабылданатын хабарламалар мен
шағымдарды Адам
құқықтары жөнiндегi уәкiл айқындайтын тәртіппен тіркеуге міндетті.
Қабылданған хабарламалар мен шағымдар Қазақстан Республикасының заңнамасында
көзделген тәртіппен Адам құқықтары жөнiндегi уәкiлдің қарауына беріледі.
Қабылданған және берілген хабарламалар мен шағымдар туралы ақпарат алдын ала
болу нәтижелері жөніндегі есепке енгізіледі.
5. Осы Кодекстің ережелерін бұзған ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.
184-6-бап. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушысының
өкілеттіктерін тоқтату
Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушысының өкілеттіктері:
1) осы Кодекстің ережелері бұзылған;
2) өз өкілеттіктерін доғару туралы жазбаша өтініш берілген;
3) ол қайтыс болған не оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды
күшіне енген;
4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен;
5) Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтқан;
6) соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген;
7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайлар басталған
кезде тоқтатылады.
184-7-бап. Алдын ала болудың түрлері мен кезеңділігі
1. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының алдын ала болуы мыналарға
бөлінеді:
1) төрт жылда кемінде бір рет, ұдайы негізде жүргізілетін кезеңдік алдын ала
болу;
2) алдыңғы кезеңдік алдын ала болу нәтижелері бойынша ұсынымдарды іске асыру
мониторингі, сондай-ақ ұлттық алдын алу тетiгiнің қатысушылары әңгімелесулер
өткізген адамдарды алдын ала болуға жататын ұйымдардың әкімшіліктері тарапынан
қудалаудың алдын алу мақсатында кезеңдік алдын ала болулар аралығындағы кезеңде
жүргізілетін аралық алдын
ала болу;
3) азаптаудың және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-
намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы келіп
түскен хабарламалардың негізінде жүргізілетін арнаулы алдын ала болу.
2. Үйлестіру кеңесі бөлінген бюджет қаражаты шегінде алдын ала болу
мерзімдерін және алдын ала болуға жататын ұйымдардың тізбесін айқындайды.
184-8-бап. Алдын ала болу тәртібі
1. Алдын ала болуды Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің келісуі бойынша
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін қағидаларға сәйкес Үйлестіру кеңесі
ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан құратын топтар жүргізеді.
2. Алдын ала болу үшін топтар құру кезінде ұлттық алдын алу тетiгi
қатысушыларының ешқайсысын тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік
жағдайына,
жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына,
тұрғылықты жеріне
қатысты себептер бойынша немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша қандай да бір
кемсітуге болмайды.
3. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету алдын
ала болуға жататын ұйымдардың әкімшілігіне жүктеледі. Ұлттық алдын алу тетiгi
қатысушыларының құқыққа сыйымсыз әрекеттері орын алған жағдайда, алдын ала болуға
жататын ұйымдар әкімшілігінің басшысы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді жазбаша
хабардар етеді.
4. Әрбір алдын ала болудың нәтижелері бойынша топтың атынан Үйлестіру кеңесі
бекіткен нысанда
жазбаша есеп жасалады, оған алдын ала болуды жүзеге асырған топтың
барлық мүшелері қол қояды. Ерекше пікірі бар топ мүшесі оны жазбаша түрде
ресімдейді және есепке қоса береді.
184-9-бап. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының жыл
сайынғы жинақталған баяндамасы
1. Үйлестіру кеңесі ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының жыл сайынғы
жинақталған баяндамасын олардың алдын ала болу нәтижелері бойынша есептерін ескере
отырып дайындайды.
2. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының жыл сайынғы жинақталған
баяндамасына:
уәкілетті мемлекеттік органдарға алдын ала болуға жататын ұйымдарда ұсталатын
адамдармен қарым-қатынас жағдайларын жақсарту және азаптаудың және басқа да
қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын
iс-әрекеттер мен
жазалау түрлерінің алдын алу бойынша ұсынымдар;
Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар да
енгізіледі.
Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының жыл сайынғы жинақталған баяндамасына
өткен жылғы алдын ала болу жөніндегі қаржылық есеп қоса беріледі.
3. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының жыл сайынғы жинақталған баяндамасы
қарау үшін уәкілетті мемлекеттік органдарға жіберіледі және оны Үйлестіру кеңесі
бекіткен күннен бастап бір айдан кешіктірілмейтін мерзімде Адам құқықтары жөніндегі
уәкілдің интернет-ресурсында орналастырылады.
184-10-бап. Құпиялылық
1. Ұлттық алдын алу тетiгiнің қатысушылары алдын ала болу барысында адамның
жеке өмірі туралы өздеріне белгілі болған мәліметтерді
осы адамның келісуінсіз
жария етуге құқылы емес.
2. Ұлттық алдын алу тетiгi қатысушыларының алдын ала болу барысында адамның
жеке өмірі туралы өздеріне белгілі болған мәліметтерді осы адамның келісуінсіз
