Қоғамдық-іскерлік аймақтар

6.2 Қоғамдық-іскерлік аймақтар

Қоғамдық-іскерлік аймақтарды іскерлік, қаржылық, қоғамдық белсенділігі жоғары аймақтар ретінде қалыптастырып, қаланың орталықтары мен күрежолдарға, қоғамдық-транспорттық желілерге және басқа да жалпы халықтық нысандарға жақын жерлерге орналастыру керек.

6.3 Тұрғын үй және қоғамдық-іскерлік аймақтардың өлшемдері

6.3.1 Қалалық және ауылдық елдімекендер құрылысын жоспарлау мен салу жобаларына сәйкес ғимараттар мен құрылыстарды арнайы сол жұмыстарға арналған қызыл сызықтардан тыс территорияларды жүргізу керек. Территорияларды жоспарлағанда өрт сөндіру машиналары өте алатын, ішкі инженерлік желілер мен басқа да құрылыстарға қойылатын осы нормативті құжатқа сай жоспарлық шешімдер қабылдануы керек.

6.3.2 Тұрғын үйлер арасы, тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттар, тұрғын үйлер мен өндірістік ғимараттар арасындағы қашықтықты осы нормативті құжаттың 10,14 бөлімдерінде көрсетілген инсоляция және жарыққа қойылатын талаптар мен ҚР ҚНжЕ 2.04.-05-те көрсетілген ережелерге сәйкес өртке қарсы жағдайлар негізінде қабылдануы тиіс.

6.3.4 Тұрғын үй көп пәтері құрылыс орамының (ықшам аудан) көгалдандырылған аумағының көлемі (мектепке дейінгі және жалпы білім беретін мекемелер, интернатты ғимараттарды ескерілмейд)ғ орам (ықшам аудан) көлемінің 25 % құрауы керек. Құрғақ климаттық аудандарда көгалдандыру аумағын 20% дейін қысқартуға болады.

6.3.6 Қайта құрылыс салу және басқа күрделі қала құрылыстық шарттары бойынша, тиісті дәлелдеу арқылы, жергілікті сәулет органдарымен, қала құрылысымен, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық органдарының , табиғатты қорғау және мемлекеттік өртке қарсы қызметтерінің келісімі арқылы осы нормативтік талаптар нақтылауы рұқсат етіледі.Сонымен бірге лайықты санитарлық-эпидемиологиялық және тұрғындардың экологиялық мекендеу жағдайларын, құрылыстың сейсмикалық және өрт қауіпсіздігін қамсыздандыру қажет.

Тұрғын және қоғамдық тұрғын аумақтарына жаңа қабаттар қайта құрылу, үй төбесіндегі қабаттарды қоса, олардың мөлшерлері мен конфигурациясын құрылымдық қауіпсіздігін есепке ала тұра анықтау қажет және нормативтік инсоляцияның ұзақтығымен жарықталғандығын 6,8,10 бөлімдер арқылы, 14 негізігі нормативтік құжат арқылы анықтау қажет.

6.3.7 Экологиялық аумақтар өлшем бағалары бойынша анықталған, төтенше экологиялық ахуал және экологиялық жұтау аймақтарында, бар тұрғын құрылыс қағыстығын арттыру, алдын-ала нормативтік-құқықтық акт бойынша қоршаған ортаны қорғау жөнінде іс-шараларсыз рұқсат етілмейді.

6.3.8 Тұрғын аудандар аумағының жалпықалалық жасыл алқаптарға қабысу жағдайында, тұрғын аумақтарының жасыл алаптарға қамтамассыздығы ширекке болмауы тиіс.

6.3.9 Жалпықалалық магистральды көшелерінің жүргінші бөлігімен тұрғын құрылыстар арасы ХҚН 2.04-03 және ҚР ҚН 2.04-02 талаптарына сай орнатылады.

Шу кедергі келтіретін жайсыздық аумақтарында жасыл алқаптар отырғызу қажет, автотұрақтар, ашық тұрақтар және басқа да коммуналдық құрылыстар.

6.3.10 Тұрғын аумақтарының темір жолға қабысу жағдайында, тұрғын үйлердің жақын арадағы теміржол рельстер арақашықтығы ХҚН 2.04-03 және ҚР ҚН 2.04-02 талаптарына сай орнатылады.

6.3.11 Автотұрақтармен және объектілер маңайындағы тұрақтарды тұрғын аудандар аумағында негізгі нормативтік құжаттың 11 бөліміне және ХҚН 2-02-05 сәйкес орнату қажет.

6.3.12 Инженерлік торабын орнатуда және аумақтын инженерлік дайындығының орындалуында негізгі нормативтік құжаттың12 және 13 бөлімдерін негіз ету қажет.

7.2 Жаңа кәсіопрын немесе басқа объектілер орнату кезеңінде жердің, сыртқы және жер асты сулары, сужинағыш қоймалары, атмосфералық ауаның ластануды жою жолдары негізгі нормативтік құжаттың 14 бөлімі және ҚР Су Кодексі бойынша қарастырылуы қажет.

7.3 Өндірістік құрылым объектілерін, тарих және мәдениет ескерткіштерін қайта құрылуы тарихи бейнесін сақтау шараларын қарастыру қажет.

7.4 Өнеркәсіп (өндірістік) аумақтарында атқарымдық – жоспарлау ұйымдарды орам ретінде қамту қажет, негізгі және қосымша өндіріс кәсіпорындарға санитарлық – эпидемиологиялық, өрттен сақтану талаптары орнатылған.

7.5 Құрылыс аумағының қағыстығы, ғылыми-өндірістік бағыттағы объектілерден басқасы, өнеркәсіптік кәсіпорындар және басқа да объектілер есеппен анықталады. Ғлыми-өндірістік бағыттағы (технопарктер) объектілерінің қағыстығы (технологиялық және басқа да талаптар) сәйкестік кластерлер (аумақтар) құрылыс қағыстығы нормалары бойынша қабылданады.

7.6 Ауыл шаруашылық өндіріс ұйымдастыру кезеңінде тұрғын және әлеуметтік – іскерлік аумақтарды өндірістік комплектердің жағымсыз әсерінен, және де бұл комплекстерді, егер олар тағамдық азықтармен байланыс болса ластанудан, жағымсыз әсерден сақтау.

7.7 Ауыл тұрғын пунктілеріндегі өндірістік аумақтарының қалыптасу кезеңінде ауыл шаруашыдық кәсіпорындар, ғимараттар және құрылыс арасында ең кем ұйғарынды санитарлық, ветеринарлық, өртке қарсы талаптар мен, технологиялық жобалау нормаларын қарастыру қажет.

7.8 Коммуналды – қойма аумақтарында азықтық кәсіпорындарды (азық, ет, сүт өнімдері) өнеркәсіп орындарын, азықтық, мамандандырылған қоймалар ( тоңазытқыштар, картоп, көкөніс, жеміс-жидек қоймалары), коммуналдық, транспорттық , қала тұрғындары тұрмыс қызметіне арналған кәсіпорындар) орналастыруы қажет.

Қаланың шет жақ аймақтарында, санитарлық нормалары ұсталатын жекеленген қойма аумақтарында мемлекеттік резерв қоймалары, мұнай қоймалары, бірінші топтық мұнай өнімдері, жүк тиейтін мұнай базалары ,сұйытылғаг газ қоймалары, жарылғыш материалдар мен қатты әсерлі улы заттар қоймалары, өндірістік шикізат қоймалары, ағашты қайта тиеу және құрылыс қоймалары.

7.9 Қоймалардың барлық түрлерін орналастыру кезеңінде жер асты аумақты максималды пайдалану қажет. Объектілердің орналастыруын ҚР Мемлекеттік өндіріс қауіпсіздік бақылау (ГосгорТехнадзор) органдарының нормативтік құжаты талаптары бойынша орналастыру керек, жер асты аумақты пайдалы қазбалармен байланысты реттемелеуші.

7.10 Тұрғын пунктілер қызмет көрсетуге арналған жер, ғимарат көлемдерінің мөлшемдері және қойма сыйымдылығы бас тұрғын пунктінің қалақұрылым негізгі есебіндегі жобасымен анықталады.

7.11 Транспорттық және инженерлік инфрақұрылым аумақтарын темір жол, көлік, ауа, су, транспорттары, байланыс, инженерлік жабдықтарды байланыс ретінде орналастыру қажет.

7.12 Ғимараттармен сыртқы транспорт құрылымдарына жердің бөлінуі орнатылған ретінде атқарылады. Жердің пайдалану тәртібі Жер кодексі, Су кодексі және транспорттық заңнамаға сай қала құрылыс құжатымен орындалады.

7.13 Ғимараттар, байланыс және басқа транспорт объектілерінің аумақта орнатылуы негізгі нормативтік құжаттық 14 бөлімінің талаптары сай орындалуы қажет.

Тікелей немесе жанама тұрғындардың қауіпсіздігіна әсер ететін құрылымдар мен байланыс транспорттары, инженерлік жабдықтаулары тұрғын пунктісінің шет аймағында орналасқан.

7.14 Электр байланыс желістері, байланыс және басқа желілік ғимараттарға еркін қол жеткізу үшін, егіс айналым жазығы шекарасында, жол бойында, орман алқабы бойында орналастыру қажет.

7.15 Жаңа іріктейтін жалпы байланыс темір жол станцияларын қаланың шет жағасында орналастыру керек. Іріктейтін станциялармен тұрғын құрылымдар арасы жүк айналымы есебінен, тасымалданған жүктің әсерінен анықталады, және ұйғарынды шу мен вибрация көлемі тиіс.

7.16 Темір жолдарының өзара қиылысуын әр деңгейде әр желінің категориясына қарай анықтау қажет:

- 1,2 – тұрғын пунктілерінен тыс аумақтар

- 3,4- тұрғын және қоғамдық – іскер аумақтарынан тыс

- 7.17 Аэродромдармен вертодромдарды ҚР ҚНжЕ 3.03-09 талаптарына сай, тұрғын аумақтарынан, қоғамдық-іскерлік, аралас және рекреакциондық аумақтардан арақашықты сақтау талабы бойынша орналастыру қажет.

Көрсетілген талаптар қайта құрылу кезеңінде де сақталуы қажет.

7.18 Аэродром ғимараттарының, жоғарывльттық желілерінің, электрбайланысының,радиотехника және т.б. құрылымдардың орналасуы кәсіпорын, ұйымдармен ұйғарылуы тиіс.

7.19 Жаңа құрылымдарды орналастыру үшін, ҚР Қорғаныс Министрлігі мен Транспорт және Байланвс Министрлігімен талқылану қажет

7.20 Спорттық клубтарға немесе жеке азаматтарға тесілі жағалау базалары мен тұрақтар орналасқан құрылымдарды тұрғын аумақтарынан қашық жерде орналастыру қажет
Ескертпе Көрсетілген талаптар жағалау демалыс орындары мен су спорттары құрылымдарына таралмайды
7.21 Өндірістік зоналар жобалау кезеңінде, теріс әсер келтіретін факторларын азайту үшін, санитарлық-сақтану және басқа да тыйым салынған белгілеулер орнатылған

7.22 Санитарлық – сақтану зоналарының аумақтарын рекреациялық мақсатта және ауыл шаруашылық өндірісте пайдалануға тыйм салынады

Ескертпе : Санитарлық – сақтану зоналар аумақтары өнеркәсіп аумақтарына жатпайды, және оларды басқа құрылым жобаларына берілуі ықтимал

7.23 Санитарлық-сақтану зоналар аумақтарының көлемі Санитарлық нора және Кәсіптік объектілер жобалау заңына сай талаптары бойынша анықталады (6)

Санитарлық зона аумағының енінің жеткілігін растау ретінде, атмосферлық ауада зиян заттардын ыдырауы, негізгі нормативтік құжаттарының талаптары анықтайды

Ескертпе Санитарлық-сақтану зоналарының картоп , көкөніс, жеміс – жидек қоймаларының көлемін кем дегенде 50 м анықтау керек

7.24 Санитарлық зоналардың кемiнде жарты емес бөлігі көгалдандырылуы қажет

7.25 Жарылғыш материалдар дайындалуы мен сақтану объектілерін тыйым салынған зоналармен ацмақтарда орналастырған ықтимал.

Бұл зоналармен аймақтардың көлемі ҚР Мемлекеттік кәсіптік қауіпсіздігін бақылау (ГосГорТехНадзор) нормативтік құжаттарына сай анықталады.

Тыйым салынған тұрғын, әлеуметтік құрылымдарды орналастыру рұқсат етілмейді. Ерекше құрылым қажеттілік кезенінде, мәселе атқарушы органдармен талқылануда шешіледі

Пайдалану мөлшерімен кестесі қала құрылым негізінде, сонымен қатар ҚР Заңнамасының негізгі нормативтік құжатының 14 және 15 бөлімімен анықталады

Рекреациялық және ерекше қорғалатын зоналар аумақтарында жаңа немесе ескі ғимараттарды қайта құруға тыйым салынған. Шипажай аумақтарын пайдалану кестесі арнайы Заңнамамен анықталады.

8.2 Хайуанатхана орналастыру барысында рекреациялық зоналарды ескеру қажет. Хайуанатханамен тұрғын құрылымдар арақашықтығы жергілікті денсаулық сақтау органдары анықтайды.

8.3 Орасан, ірі және үлкен қалаларда мамандандырылған-балалар, спорт, көрмелік, зоологиялық, ботаникалық бақтардың мөлшерін жоба бойынша қабылдауға тиіс

8.4 Жоғарғы дәрежелі сақтаушылығы бар аумақтарда ұлттық және табиғи юақтарды орнықтыру қажет. Сәулеттік – кеңдік ұлттық және табиғи бақтардың ұйымдары, аумақтарды ғылыми, рекреациялыұ мақматта, мәдени – ағартушылық мақмсатында пайдалануды бақылауы қажет

8.5 Алқаптық аумақтарда бақтар ҚР ҚН 2.03-02 негізгі нормативтік құжаттың 13 бөлімінің талаптарына сай құрылуы тиіс.

8.6 Желекжол және серуен көшелерінің орнығуы көпшілік қозғалыс ағыныға орай қарастырылуы тиіс. Желекжол орнатылуы, оның ұзындығы, ені және көлденең көшенің пішінінде орнығуы.

8.7 Аумақтарды көгалдандыру жалпыға бірдей ыңғайластырылуы тиіс және кішігірім құрылыс түрлерімен жабдықталуы тиіс: су бұрқақатары, хауыздар,сатылар. Демалыс орындары,жарық шамдары т.б.Жарық шамдарын аумақтардың нормаларына сай анықтау қажет.
9 ШИПАЖАЙ ЖӘНЕ ДЕМАЛЫС ЗОНАЛАРЫНА ҚАТЫСТЫ ТАЛАПТАР
9.1 Демалыс және шипажай зоналарында және тоғай шекараларындағы автокөлік тұрақтарынығ аралығы құрылыс нысандарының жобаларымен анықталуы тиіс.

9.2 Шипажай зоналары тазалық-эпидемиологиялық жағдайларға ,ыңғайлы микроклиматтық,ланшдтафттық жағдайларға байланысты, табиғи емдеу факторларымен байланысты орналастыру қажет.Оның аумағанда тазалық- шипажай және емдеу мекемелері, демалыс және туризм мекемелері,ауруларға қызмет көрсету мекемелері, демалыс қоғамдық орталықтары ,жалпы шипажай орталығы, шипажай саябақтары, және басқа көгалдандыру аумақтары, құмды жағажайлар орналасуы керек.

9.3 Санитарлық-шипажайлық және демалыс мекемелерін су қоймаларының жиегінде орналастыру «ң бөлімге сай қарастырылуы керек.

9.4 Біртекті және жақын бағытты санитарлық – шипажайлық мекемелерді орнатылуы, медициналық, мәдени-тұрмыстық және шаруашылық объектілерін атқарымды нысандары бойынша топтау қажет.

Ауылдық тұрғындар пунктердің топтарында жоғары деңгейдегі қызмет көрсету объектілерімен қамтамасыз ету керек

Қызмет көрсетуді ұйымдастыру үшін жылжымалы құралдарды стационарлық құрылыстарда және мерзімдік құрылымдарды пайдалануда оларға тесілі аумақтарды анықтау қажет

10.3 Жобалау кезінде қалалық рекреациялар және жалпықалалық орталықтың жүйесі аймағында , қоғамдық міндеті бар тұрғын және ықшамаудандар аймағында қолжетімділік зонада қоғамдық дәретханалардың орналастыруына мән беру керек, сонымен қатар :

- бұқаралық шаралар өткізу жерінде ;

- ірі сауда нысандары , қоғамдық тамақтану нысандары, мәдени және спорттық бағдары бар ойын-көңіл көтеру нысандары аймағында;

- мәдени ғимараттар телімі аймақтарында ;

-тарихи және мәдени мұра жерлерінде;

-темір жол көлігі вокзалдарының аумағында ;

- қалалық жанармай бекеттерінде , техникалық қызмет көрсету бекеттерінде және ірі көлік тұрақтары аймағында ;

- қаланың магистральдi көшелеріне iргелес аумақтарда.
11 КӨЛІК ҚАТЫНАСТАРЫ ИНФРАСТРУКТУРАСЫ
МЕКЕМЕЛЕРІНЕ ТАЛАПТАР
11.1 Негізгі талаптар
11.1.1 Қалалық және ауылдық тұрғындар пунктерін жобалау кезінде көлік және көше-жол бойындағы тұрғындар пунктерін және оған жақын аумақтардағы байланыстар біржақты жүйеде қарастырылуы қажет, себебі басқа да қалалық құрылыс функционалды зоналарымен, басқа тұрғындар пунктеріндегі орналастыру жүйесімен, қаладан шеткері орналасқан обьектілермен, сыртқы көлік және автокөлік жолдары обьектілерімен ыңғайлы, тез және қауіпсіз автокөлік байланыстарын қамтамасыз етуі қажет.Автокөлік инфраструктурасы дамуы қалалық құрылыс құжаттарымен және жүргізілетін нақты сызбалармен және жобал негізінде жасалуы тиіс.

11.1.2 Байланыс және сыртқы құрылым, қаладан тыс және қалалық транспорт және өзара әрекеттесі түйііні (транспорт ауыстырылу түйіні), қоғамдық орталықтарда тұрғын және ландшафты рекреациялық аумақтарда транзитті және ауыр жүк транспорттарын өткізуді қамтамасыз ету қажет

11.1.3 Көше, жол және транспорттық қиылыстарда автокөліктердің орнын сақтау санын автокөліктердің есеп айыру деңгейіне байланысты өткізу қабілеттігін анықтау қажет

11.1.4 Тұрғындардың автокөлік деңгейін анықтау нақты халықтың негізінде жасалған статистикалық мағлұмат есебімен олардың әлеуметтік экономикалық, географиялық және де басқа қызметтік ерекшеліктеріне байланысты орналастыру қажет.

Көрсетілген автокөлік деңгейі аймақтық қала құрылыстарының нормативінде жергілікті жағдайға байланысты нақтылануы қажет ( азайту немесе көбейту).

Аз мобильді тұрғындар жерінде транспорт құралдарының автотұрақтарының санын жалпы көрсетілген автотұрақ орындарының есебінен қарастыру қажет.

11.2.2 Автокөлік жолдарын жалпыға бірдей пайдалануды жобалау кезінде жергілікті пунктерді айналып өту және оларды болашақтағы шекараларын ескеру қажет

Тұрғындар жеріндегі автокөлік жолдарының болашақ шекараларын анықтауда салынбаған аумақтық тұрғын аумақтарының айналымын, қоғамдық орталықтарды демалыс зоналарын тарихи – мәдени құндылық зоналарының қорғау аумақтарын және санитарлы табиғаттың экосистемасындағы тазалық қорғау зоналарын жергілікті жер бидерімен және табиғи қайшылықтарымен ескере отырып салу қажет.

11.2.3 Автобекеттер, автостанциялар және соңғы пункттер автобус маршруттарында қоғамдық сауда орталықтарымен орналасу керек.

Теміржол транспорты және автобустарға ауысуы сол сияқты ауылдық тұрғындарды өз тұрақтарына жеткізу темір жолдар тұрақтарға және автотұрақтарға орналастыруды ыңғайлы қамтамасыз ету қажет.

11.2.4 Теміржол, ауыр жүк және техникалық бекеттерде контенерлік алаңдарда тұрғындық және ландшафты рекреациялық аумақтарда құрылыс нысандарында жол берілмейді.

11.2.5 Ірі қалаларда қала маңы пойыздарының өткізу орталық пассажирлік бекеттер арқылы жүзеге асуы тиіс қала маңы пойыздарының тұрақ пункттері әндіріс орындарына тұрғындар ауданына қоғамдық орталықтарда транспорттық ауысу түйіндерін қалыптастыруды жақын орналастыру көзделген.

11.2.6 Тұрғын құрылымдарын магистралды темір жолдардан бөлу қажет. Пойыздар қозғалысы аймақтық жолдан тиіс.

11.2.7 Автокөлік және теміржолдарының жалпыға пайдалану сыртқы телімдері қала шекараларымен өзен порттарымен, аэродромдарымен байланыстырып пайдалану қажет

11.2.8 Аэродромдарды орналастыру нормативтік құжаттарының талаптарына сәйкес болуы керек. Ұшқыштар қауіпсіздігі, авиациялық шум деңгейі жіне электрмагниттік сәулелерден қорғану санитарлық нормалар тәртібімен қамтамасыз етілуі тиіс. Көрметілген талаптар ауданның демалыс орындарында және жаңа тұрғындар аумақтарында сақталуы тиіс қала аумақтарында жеңіл моторлы авиацияларға және вертолеттерге арналған алаңдарды қарастыру санитарлық талаптар есебімен бірге жүргізілуі тиіс.

11.2.9 Жоғарғывольттік электр желілері, радиотехникалық және де басқа құрылыстар ұшқыштарға ұауіпсіздік туғызатын әуе суддалары және жұмыс істеуге кедергі туғызатын навигациялық құралдары аэродромның, аэродромға жақын орналасқан өндіріс және кәсіпорын, ұйымдарымен бірлесе отырып орналастыруы қажет.
11.3 Жергілікті тұрғындар пункттеріндегі көше желілері
11.3.1 Көлік жолдарының қиылысуы және қабысуы бос алаңдарда және қиылысатын немесе жанасушы жолдардың телімі түзулерiне орналастыру керек.

Қиылыстарда көлік қозғалысы бағытымен қарқындылықтың нақты есебі және қиылыстың апаттылық көрсеткішімен қозғалыс қауіпсіздігі анықталуы тиіс .

Қалақұрылыс жағдайы жаяу жүргіншілер қозғалысын ұйымдастыратын талабы бар жол өтпелер ,көпірлер және үңгіржолдарда жаяу жүргінші қозғалысының тротуарлар құрылғысы қарастырылу керек,олардың ені ҚНжЕ 2.05.03 талаптарына сай есеппен анықталады.

Қалалық көпірлер мен үңгіржолдарды ҚНжЕ 2.05.03 талаптарына сай жобалау қажет.

11.3.2 Қызыл сызықтар шеңберінде көліктік инфрақұрылымға қызмет етпейтін ғимараттар мен құрылыстар салуға тиым салынған.Архитектура және қала құрылысының органымен көшелер және жолдарды пайдаланудың жағдайын нашарлатпайтын ақпараттық маңызы бар жеңiл құрылымдардан салынған уақытша ғимараттарын тұрғызуына рұқсат етiледi.
11.4 Жаяу жүргіншілер жолдары
11.4.1 Тұрғын, қоғамдық және ландшафты – рекреациялық елді мекендердің аймағы үздіксіз жаяу жүргіншілер желісімен қамтамасыз етілуі керек, ол әр түрлі функционалдық маңызы бар тротуарларды , жаяу жүргіншілер көшелері және аудандар, саяжолдар, жер асты өтулері, жер беті және жер бетіндегі өтулерді қамтамасыз етеді.

11.4.2 Жаяу жолдары адамдардың еркін және қауіпсіз қозғалыстары үшін негiзгi функционалдық зоналарды байланыстыратын коммуникациялық кеңiстiк қалыптастыруы керек. Жаяу жолдар жүйесін тірек – қимыл аппараты дұрыс істемейтін, оның ішінде креслода отырған, нашар көретін, нашар еститіндер мен кереңдер, және де тұрғын үйлердің кіре берістеріне, қоғамдық ғимараттар мен құрылыстарға, рекреациялық нысандарға, туризм және спорт нысандарына, демалыс орындарына орналастыру қажет. Магистральаралық жаяу жолдары өте қысқа бағыттар бойымен негiзгi объектiлер және тұрғынның жаппай тартылысының түйiндерiн байланастыру керек.

Тротуарлар, жаяу жолдар, жолақтар, баспалдақтар және жаяу жолдар өтелері осы ҚН 11 тарауна сәйкес елді мекеннің көлік жүру көше бөліктері арқылы жобалануы тиіс.

Креслода отырған тұлғалар және бала күймелерiмен жүрген ересектер жүретін жаяу қимылының жолақтары меналаңдардың көлемі осы құрылыс нормаларының 11 бөлiм талаптарынаа сәйкес болукерек.

Үлкен және ірі қалаларда маршрут жолаушылар көлігін және көлік коммуникацияларын ұйымдастырғанда бас жоспардың негізгі шешімдерінің кешенді және көлік даму сұлбасының негізінде шешу керек.

Жер бетiндегi қоғамдық жолаушылар көлiктiң бойын ортақ ағында көлiк жүретiн бөлiктiң жолағы және магистральді көшелерде, анықталған жүру бөлігінде қарастырылуы керек.
ЕСКЕРТУ 1 Үлкен және ірі қалалардың орталық аудандарында көшедегi - жол желiсiн шектелген өткiзгiштiк қабiлеттілігі жағдайында көшеден тысүңгiжолдарындағымайда салулары бар немесе эстакадалардатрамвай сызықтарының бөлiмшелерiн ескеруге рұқсат етіледі.

ЕСКЕРТУ 2 Жалпықалалық орталықтың тарихи ядросында қоғамдық жолаушылар көлiгінің тоқтауларын нормативтiк жаяу қол жетiмдiлiгiн қамту мүмкiн еместiгi жағдайындакөлiктiң мамандандырылған өңдерiн жергiлiктi жүйенiң құрылғысына рұқсат етiледi.

11.5.3 Жер бетіндегі маршрут жолаушылар көлiгiнiң керi бұрылыс пен тұрақтауы үшін ақырғы пункттарды қаланың орталық аймақтарынан тыс, әр көлік түрі үшін басқа көлік құралдары жүретін алаңдардан оқшауланған жерде орналастыру қажет.

Маршрут көлік құралдарының тұрақтауы үшін алаңды көшенің көлік жүретін бөлігінен тыс орналастыру керек. Талаптармен бекітілген , қарбалас сәттерде жұмыс істеген , көліктің үштен бiр тұрақтаудың мүмкіндігін ескергенде қозғалыс құрамына қарай алаңдардың көлемін анықтау қажет.

11.5.4 Маршрут жолаушылар көлiгiнің жолдарын орталық қаланың бiр бөлiгiнде жолаушылардыотырғызу ең төменгi шоғырландырудың есебімен жобалау керек.Маршрут жолаушылар қалалық және қала маңындағы көлiктiң қосатын аялдамалары,кешендi көлiк - отырғызу түйiндерін ендiк бағыттардың магистралдiқ көшелерi бар радиал көлiк - орналастыру бағыттарының қиылысуларының орналастыру қажет.Көлiк - оырғызу түйiндердегi жеңіл автокөлiктерi орталығына кiре берiстiң шектеуiн қажеттiлiгінен жеңіл автокөлiктер үшiн тұрақты ескеру керек.

11.6.2 Тиiстi сан қоғамдық және өндiрiстiк тағайындау объектiлерiнде машинадан - (жұмыс iстейтiн және келушiлер үшiн) жеңiл автокөлiктiң тоқтатуы үшiн орын есептеу анықтау керек.

11.6.3 Мекемелiк автокөлiктер және арнаулы тағайындаудың автокөлiктерiнiң Легковы, жүк автокөлiктердi гараждар, такси және жалға беру, автобус және троллейбус бақтары, трамвай деполары, орталықтандырылған техникалық күтiмдi база және автокөлiктердi маусымды сақтау және автокөлiктердi жалға берудiң тармақтары сонымен бiрге ал қалалардың өндiрiстiк зоналарында орналастыру керек.
12 ИНЖЕНЕРЛІК ЖАБДЫҚҚА ТАЛАПТАР
12.1 Жалпы талаптар
12.1.1 Инженерлiк инфрақұрылымдардың қалыптастыруында уық пункт қамтамасыз ету керек:

- қолайлы тұрғынның тұруын санитарлық - гигиеналық және қауiпсiз жағдайлар;

- қайта жасаушы және реконструкциялалатын тұрғын, қоғамдық және өндiрiстiк ғимараттарды санитарлық - техникалық жабдықталғандық;

- кенттенiлген ортасының пункт уық негативтi техногендi әсерлерiнен оның шектерiне ауыл шекараларындағы табиғи кешендердi қорғауды.

12.1.2 Құрылыс ошағына инженерлiк қамтымды пункт жүйесi жобалау керек болуға уық орналастыруында ескере отырып:

- төтенше жағдайларға қызмет етудiң сенiмдiлiгi және тұрақтылық;

- қойылатын ресурстар және коммуналдық қызметтердiң тұтынушы сапалары;

- басқару мемлекеттiк құрылымдарды қабылданған шешiмдерi бар сәйкестiкте (энергия үнемдеу ) ресурстарды үнемдеу.

12.1.3 Ауылдардың аумағындағы инженерлiк инфрақұрылымдардың дамуға және өзгертуi бойымен сұлбалар, технологиялар және техникалық шешiмдердi таңдау орналасатын объектiлерге (жаңа құрылыс, қайта құрастыру) қала құрылыс игерудiң ерекшелiктерi, тұтынушы талаптары, қаржыландыру көлемi мен көздердi есеппен жүзеге асыру керек.

12.1.4 Негiзгi ресурстарда қажеттiлiк - электр энергиясы, байланыс құрылғылары, газ, ыстықтап тұр, су, құрылыс ошағына пункт негiзде анықтау керек болуға уық орналастыруында:

салалық нормативтiк құжаттармен меншiктi нормалар және көрсеткiштердi сәйкестiкте;

- жаңа және реконструкциялалатын кәсiпорындардың өнеркәсiптiк және ауылшаруашылық жұмыс iстейтiн кәсiпорындар немесе жобалық көрсеткiштердiң мәлiмдемелерi;

- қор тұтынудың пайда болатын деңгейiнiң есебi және ресурстарды үнемдеудiң бағдарламаларымен iрiлендiрiлген көрсеткiштерi;

- зерттеу және дәлелдеулер.

12.1.5 Байланыс, радиохабар және дидарды кәсiпорындар, ғимараттар мен құрылымдарды орналастыру талаптары бар сәйкестiкте нормативтiк жүзеге асыру керек - белгiленген тәртiп орнатылған құқықтық актiлер.
12.2 Сумен қамтамасыз ету және су бөлу
12.2.1 Жүйелердiң жобалауы шаруашылық - 51232, экологиялық және қор сақтаушы талаптарды Р ГОСТ тиiстi СТ ҚР ауыз судың алуын сенiмдiлiк, есептi iшiрлiк сумен қамтамасыз ету және басқа ҚНжЕ 2.04.03с пункт ҚР ҚНжЕ талаптары бар сәйкестiкте 4.01-01 өндiру керек болуға уық қалаларын канализация санитариялық-эпидемиологиялық.

Бiр - екi пәтерлi және (пәтердегi ) ұй жанындағы жер учаскелерi бар оқшауланған тұрғын құрылыс ошағын қоса тұрғын және қоғамдық құрылыс ошағы, өндiрiстiк объектiлер сонымен бiрге ал орталықтандырылған немесе жергiлiктi сумен қамту жүйелер және канализация қамтамасыз етуi керек.

Дара үй құрылысының жобалауында, сол санда (аз қабатты құрылыс ошағы) бiр пәтерлi тұрғын үй, 4.01-01-шi ҚР, ҚР ҚНжЕнiң СНОлары 3.02-27 негiзге алу керек.

Кәсiпорындардың техникалық мұқтаждықтарына қалалық су құбырынан ауыз судың беруi дәлелдеу техникалық-экономикалық тек қана түбегейде рұқсат етiледi.

12.2.2 Шаруашылық - iшiрлiк сумен қамтамасыз етудiң көздерiн таңдау 2761-шi ГОСТ талаптары бар сәйкестiкте іске асыру керек, 2.6.1.758-99-шы БКтың (НРБ - 99) радиациялық қауiпсiздiктiң нормаларының есебiмен сонымен бiрге.

12.2.3 Су тарту құрылғыларды өңдер және олардыңның орналастыруын орын ауыз су сапаға қойылатын талаптарымен анықталады және ҚРдың бақылауына бойымен cнормативно-техническими құжаттармен сәйкестiкте санитариялық-эпидемиологиялық жобаланады.

Су жүргiзетiн құрылымдар (СЖҚ ) санитарлық күзет белдемi 4.01-01-шi ҚР ҚНжЕнiң талаптарымен анықтау керек.

12.2.4 Қалдық су келесi есептiк шығындармен сыртқы канализацияны жүйелердiң жобалауында негiзге алуға жатқанады:

- есептеу реагенттердегi, техникалық-экономикалық жылға (м3/тәулiк) орташа тәулiктiк ақаба сулардың шығынымен қажеттiлiктердi анықтауда;

- канализацияның коммуникациялары және сорғы жабдықтың таңдап алуы (л/кес-шi) ең жоғары су бөлудi сағатқа секундтық ақаба сулардың шығынымен гидравликалық есептеуде.

12.2.5 Ағызып жiберу станциялары қызмет жергiлiктi органдармен келiсiлу бойымен санитариялық-эпидемиологиялық канализацияның орталықтандырылған жүйесiнiң жоқтығында ескеру керек.
12.3 Жаңбыр кәріз жүйесі
12.3.1 Елдi мекеннiң жаңбыр кәріз жүйесін жобалау Су кодекс ҚР ҚНжЕ 2.04.03, қолданыстағы нормативтiк құжаттарды талаптары бар сәйкестiкте орындалады және ҚР уәкiлеттi құрылымның құжаттары мен нормативтiк-техникалық санитариялық-эпидемиологиялық. Бақылауы арқылы жүзеге асады.

12.3.2 Жаңбыр жаңбыр кәріз жүйесін жердiң бетiнен науалардың шапшаң бұруы үшiн жердiң бетiндегi мұздың болмау шараларын есепке алу керек.

Жер үстi суларды бұру жаңбыр кәріз жүйесін желiге елдi мекеннiң барлық аумағынан жүзеге асыруы керек, жыралар, тұйықталған жыра суға ағызылатын ағын емес сутағандардың су объектiлер, батпақтанған аумақ немесе төмендетiлген орындар ҚР ҚН 2.03-02 сәйкес тазартылуы қажет.

Су объектiлерде жер үстi суларды шығарудың орыны қолдану аясы және су қорды қорғау және санитарлық эпидемиологиялық халықтың салауаттылықта уәкiлеттi құрылымдармен мақұлдауға керек.

Ағын емес сутағандар, суға ағызылатын жыралар, батпақтанған аумақ тұйықталған жыраларда беткi ағындтың шығаруына рұқсат етiлмейдi.

12.3.3 Өнеркәсiптiк кәсiпорындар, қоймалық шаруашылықтар, автошаруашылықтар және басқаларды аумақтан жер үстi су, жаңбыр жинағышына түсiрудi алдында жергiлiктi тазарту құрылыстарына тазартуын өткiзiлген керек қоспаларды құрамнан тәуелдiлiкте (органикалық және органикалық емес тек ластанған улы заттар) қоныстану аумақ орналасқан ерекше ластанған бөлiмшелермен сонымен бiрге.

Өнеркәсiптiк кәсiпорындармен жаңбыр қалдық сулары тазарту дәрежесi су объектiлерде түсiрудiң ловийы мұрт бағынышты болады және су ресурстарды қорғаудың облысында нормативтiк құжат талаптарға сәйкестеуi керек.

Жасыл желек екпе ағаштарды суландыруға тазалалған сулардың өндiрiстiк мұқтаждықтарына қолдану матривать предус керек iшiрлiк сапаны судың тиiмдi қолдануының мақсатымен және асфальт жамылғысын суаруға.

12.3.4 Санитарлық - тұрғын құрылыс ошағының ғимараттары, қоғамдық ғимараттар және олардыңның перспективалы кеңейтуiн есебi бар азық-түлiк өнеркәсiбiнiң кәсiпорындарының бөлiмшелерiне беткi ағынд тазарту құрылыстарыдан шекараларға дейiн (СЗЗ ) қорғаныс аймақ ҚНжЕ 2.04.03 және ЭПНмен сәйкестiкте қабылдау керек [6 ] «өндiрiстiк объектiлердiң жобалауына талап санитариялық-эпидемиологиялық».
12.4 Санитарлық тазарту
12.4.1 Аумағының санитарлық тазартуы қалалық және ауылшаруашылық уық пункт экологиялық, санитариялық-эпидемиологиялық және қор сақтаушы талаптарды канализация жиын және есеппен тұрмыстық және өндiрiстiк қалдықтарды (алып тастау, зиянсыз ету) тазартуға жүйесi бар өзара байланыста қамтамасыз етуi керек. Тұрмыстық қалдықтарды сан есептеу бойымен анықталады.

12.4.2 Қатты тұрмыстық қалдықтарды зиянсыз етуге және өңдеу бойымен объектiлердiң орналастыруы қала маңындағы зоналарда ескеру керек, сонымен бiрге ал, тиiстi дәлелдеуде - үй-жай - қойма және өнеркәсiптiк зоналарда. Iрi және үлкен қалалар үшiн алып тастаудың интегралданған жүйелерi және қала маңындағы зона қала және елдi мекен қамтитын қалдықтарды қайта өңдеулердi ұйым ескеруге керек.

12.5.2 Селитебті аумақтарды жылумен жабдықтауды экологиялық талаптарды есепке алғанда Жылу электр орталықтарынан , аудандық, котельдік немесе жергілікті (орталықсыздандырылған) жылу көздеріненорталықтандырылуын ескеру қажет.

12.5.3 Жергілікті котельдіктің орналасу орны архитектура, қала құрылысы және құрылыс істері бойынша жергілікті атқарушы мүшелердің жобалық шешімінің тұжырымы негізінде анықталады.

12.5.4 Жылумен жабдықтау көзін, орталық жылу орындарын тұрғын құрылысында орналастыру шу мен тербелістің нормативтік деңгейіне жету бойынша шараларды есепке ала отыра акустикалық есептеулерге ХҚН 2.04-03, ХҚН 4.02-02, ҚР ҚН 4.02-01, ҚР ҚН 2.04-02 және қазіргі нормативтік құжатқа сәйкес негізделуі қажет. Қазандықтың санитарлы-қорғаныс аймақтарының өлшемдері өндірістік объекттерді жобалауға санитарлы-эпидемиологиялық талаптарына сәйкес анықталады.

12.6.4 Бөлек алынған үйге немесе объектке квартал аралық жылу желiлерiнiң тарамдарында аралық төсемн тәсiлiнен тәуелсiз жапқыш арматураның орнатылуы міндетті. Арматураның қызмет етуi үшiн түсiру үшiн кәрiздiң бұруы және сатының жайғасуымен жылулық камераны құрылғы аралық төсемнiң жыралық тәсiлiн ескеру керек. Газон бөлiгiнде камераның орналастыруы көбiнесе, жүрiп өтуден тыс, қызмет ету және жөндеудiң жүргiзуi үшiн зонада ыңғайлы.

12.8.2 Газ тарату станциялары мен газ толтыру станцияларын қала шекарасының сыртында және олардың сақтық аумақтарында орналастыру қажет.

Олардың ғимараттарға және әр түрлі қызметтегі құрылыстарға дейінгі арақашықтығын ХҚН 4.03-01 сәйкес қабылдау қажет.
12.9 Электрмен жабдықтау және байланыс құралдары
12.9.1 Электр желісі мен құрылыстарының жобалары құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес келетін Қазақстан Республикасының электр қондырғыларын орнату қағидаларының, ҚРНҚ 4.04-23-2004 талаптарын қанағаттандыру қажет.

12.9.2 Қалалар мен ауылдық елді мекендерді элекрмен жабдықтау кезінде аудандық энергия жүйесін ескеру қажет. Аудандық энерго жүйесіне қосылу мүмкін емес немесе жөнсіз болған жағдайда электрмен жабдықтау жеке электр станцияларынан қамтылады.

Қалаларды электрмен жабдықтау кем дегенде екі тәуелсіз электр энергиясы көздерінен жүзеге асырылуы қажет.

12.9.3 Кәсіпорындарды, ғимараттарды және байланыс, радиохабар және теледидар хұрылыстарын, өрт сөндіру және қорғау дабылнамасын, инженерлік жабдықтау жүйесін диспетчерлендіруді орналастыру белгіленген тәртіп бойынша бекітілген салалық нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы қажет.

Инженерлік желілерді есеп айырысу кезеңіне сәйкес дамуын есепке алып кешенді жүйе ретінде жобалау қажет.

12.10.2 Жерасты инженерлік желілерді жаяужолдардың астындағы көлденең бағыттағы көшелер мен жолдардың немесе ордың немесе тоннельдің бөліп тұратын жолақтарға сйкес орналастыру қажет. Қызыл сызық пен құрылыс сызықтарының арасындағы жолаққа төмен немесе орташа қысымды газ желілерін және кабель желілерін (күш беретін, байланыстар, дабыл жүйесі, диспетчерлендіру және т.б.)орналастыру қажет.

Жерасты инженерлік желілердің астында орналасқан көшелер мен жолдардың жүргінші бөлігін қайта жөндеу кезінде олардың бөлуші жолақтар мен жаяужолдың астына шығарылуын ескеру қажет. Тоннельдерді орналастыру кезінде жүргінші бөлікте қолданылған желілерді сақтауға және жаңасын салуға рұқсат етіледі.

12.10.3 Тоннельдерге (өту коллекторларына) жерасты инженерлік желілерді тосеуді бір уақытта жылу желілерін, су құбырын, кабельдерді (байланыс және 10 кВ дейінгі кернеулігі бар күш) орналастыру қажет болған жағдайда алдын ала ескеру қажет. Тез жанғыш заттарды тасымалдайтын газ құбыры және мұржаларды бірге төсеуге жол берілмейді.

Күрделі топырақты жерлерде құрылыс жасау кезінде инженерлік желілерді ҚР ҚНжЕ2.04-01; ҚР ҚНжЕ4.01-02,ҚНжЕ2.04-03 и ХҚН4.02­02 сәйкес ескеру қажет.

12.10.4 Өндірістік кәсіпорындар мен өндірістік тораптардың аумағында инженерлік желілерді көлденең орналастыру кезінде ҚР ҚНжЕ 4.1-02, ҚНжЕ2.04.03, ХҚН 4.03-01, ХҚН 4.02-02, ҚР ҚН.01-01,ҚНжЕ2.09-03, Қазақстан Республикасының Электр құрылғыларын орнату ережелерінің талаптарын сақтау қажет.

12.10.5 Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтығы, қоймалжың газы бар құбырлырды өндірістік кәсіпорындарға және селитебті аумақтардағы қоймаларға төсеуге рұқсат етілмейді.

Магистралды құбырларды ҚР ҚНжЕ 3.05-01 сәйкес елді мекенді аумақтардан тыс төсеу қажет. Қонысты аумақтарда мұнай өнімдерін төсеу үшін ҚНжЕ 2.05.13 басшылыққа алу қажет.

12.10.6 Ішкі тоқсандық инженерлік құрылыстарды жобалау кезінде қала құрылыс жағдайын есепке ала отыра типтік шешімдерден жеке жобалауға өту талаптарын басшылыққа алу қажет. Бұл жағдайда тұрғын және қоғамдық ғимараттарға дейінгі минималды арақашықтық санитарлы-эпидемиологиялық бақылаудың өкілетті мүшесімен келісу бойынша бекітіледі.
13 ИНЖЕНЕРЛІК ДАЙЫНДЫҚ ПЕН АУМАҚТЫ ҚОРҒАУ БОЙЫНША ТАЛАПТАР
13.1 Инженерлік дайындық бойынша инженерлі-геологиялық шарттардың өзгеруін болжау, қолдану сипаты және жоспарлы ұйымдастырубойынша бекіту қажет.

Қала және ауылдық елді мекендерді құру тұралы жобалауды ұйымдастыру кезінде су басу, су деңгейінің көтерілуі, тасқын, қар көшкіні, жылжыма, опырылу және басқа да табиғи жолмен болған негативті факторлардан қажет болған жағдайда инженерлік қорғанысты ескеру қажет.

13.2 Көлденең орналастыру кезінде аумақтың жобалық белгілеуін табиғи бедерді, топырақ жамылғысын және ағаш көшеттерін барынша сақтауға, жер эрозиясын болдырмайтын сыртқы суды жылдамдықпен бұру, құрылыс алаңындағы ығыстырушы жерді қолдануды есептегенде жер жұмыстарының минималды жұмысына қарай белгілеу қажет.

13.3 Тасқын қауiпі бар зонада орналасқан құрылыс ошағын қорғау үшiн орманның барынша сақталуын, ағашты-бұталы өсімдіктердің отырғызылуын, бөгеттерді террасалау, тасқындық қауіпі бар өзендердің жағалауларын бекіту, тасқынның басталу аймағында тоғандар мен бөгеулерді құру, тасқынды бағыттайтын және шығару конусына бұратын бөгеттерді құру әрекеттерін ескеру керек.

13.4 Жыра құрылуының эрозиялық үдерiстерi әрекет ететін бөлiмшелерiнде беткi ағындының реттiлеуiн, жыра ложасының нығайтылуын, бөктерлердің террасалануы және ағаштардың отырғызылуын ескеру керек. Жеке жағдайларда су ағызатын және дренажды коллекторларды төсеу арқылы жыраларды толық немесе бөлшектік жабуға рұқсат етіледі.

Жыралардың аумағы көлiк құрылымдарын, гараждарды, қоймаларды және коммуналдық объектiлердi, сонымен бiрге саябақтар құрылысын орналастыру үшiн қолданыла алады.

13.5 Көшкін үрдісінің болу қауіпі бар территорияларда орналасқан қалалық және ауылдық елдімекендерде беткі ағынның реттелуі, топырақты су ағынын ұстап қалу, көшкін ауқымының табиғи контрфорсынан сақтандыру, еңістерді механикалық және физико-химиялық құралдармен тұрақтылығын нығайту, бөктерлерді террасалау, жасыл көшеттерді отырғызу әрекеттерін ескеру керек.Көшкінге қарсы іс-шараларды аудандардың геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларын кешендi зерттеу негiзінде жүзеге асыру керек.
14 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
14.1 Жалпы талаптар
Елдімекендерді жоспарлау және құру кезінде, қоршаған ортаға тікелей немесе жанама әсер ететін жеке объектілерді орналастыру кезінде экологиялық қауіпсіздік пен тұрғындардың денсаулығын сақтау бойынша талаптарды орындау, табиғатты қорғау бойынша іс-шараларды ескеру, табиғат ресурстарын тиімді пайдалану және қайта өндіру, қоршаған ортаны сауықтыру міндетті. Елдімекендерде атмосфералық ауаның, судың, жердің, сонымен қатар шу, тербеліс, электромагнитті сәлелену, радиация және басқа да табиғи және техногенді жолмен жасалған факторлардың мүмкін деңгейлерінің нормативтік талаптар мен стандарттарға жетуін қамтамасыз ету қажет.
14.2 Табиғи ресурстарды тиiмдi пайдалану және қорғау
14.2.1 Жаңа қалалық және ауылдық елдімекендерді құру үшін территория таңдау және барын дамыту қала құрылысы және жер заңнамаларына сәйкес территорияларды қала құрылысы үшін жоспарлаудың кешенді сызбылыры туралы белгіленген тәртіпте бекітілген құжат негізінде, жер қойнауы және жер қойнауын қолдану, санитарлы, табиғатты қорғау [1, 4, 11 ] және басқа да Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес қарастыру қажет.

14.2.2 Елімекендерді, өндірістік кешендерді және басқа да ауылшаруашылық объектілерін жобалауға және құруға тек болашақ құрылыс учаскесінің жер қойнауында пайдалы қазбалардың жоқтығы немесе маңызды еместігі туралы жер қойнауын зерттеу және пайдалану бойынша өкілетті мүшесінен келісім алғаннан кейін рұқсат етіледі.

Пайдалы қазбалар орны алаңдарында құрылыс салуға, сонымен бірге сол жерлерде жер асты құрылыстар орнатуға жер қойнауын зерттеу және пайдалану бойынша, пайдалы қазбаларды шығарып алу мүмкіндігі немесе құрылыстың экономикалық мақсаттылығы дәлелденген жағдайда өндірісті және тау-кендіқадағалау туралы қауіпсіздік жұмыстарын жүргізуді қадағалау бойынша өкілетті мүшенің рұқсатымен жол беріледі.

Бұрында құрылыс салынған алаңдардың жер қойнауынан пайдалы қазбаларды шығару керек болған жағдайда оларды толық шығаруды қамтамасыз ету және дайындалған объектілердің қауіпсіздігібойынша шаралар «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Қазақстан Республикасынынң Заңының [11] және пайдалы қазба орындарының алаңында құрылыс салу тәртібін регламенттейтін нормативтік құжаттардың талаптарын сақтай отыра ҚР ҚН 2.03-01 талаптарына сәйкес орындалуы қажет.

Бұзылған жерлердің топырақ құнарлылығын қалпына келтіруден кейін қолданудың әр түріне жарамдылығын ГОСТ 17.5.3.04 және ГОСТ 17.5.1.02 сәйкес бағалау қажет.

14.2.3 Қалалар және олардыңның қала маңындағы аймақтарынжоспарлау мен құрылыс салу кезінде Қазақстан Республикаларының заңнамасымен ескерілген «Ерекше қорғалатын табиғи территориялар туралы» Заңмен [4] мемлекеттiк табиғи қорықтардың ерекше қорғалатын территорияларын тәртіпті талаптарын, мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтар, мемлекеттiк табиғи резерваттар, мемлекеттiк зоологиялық және дендрологиялық саябақтар, ботаникалық саябақтар, мемлекеттiк табиғат ескерткiштер және табиғи қорықтар, мемлекеттiк қорық аймақтар және заңмен ерекше қорғауға алынған табиғи объекттер туралы бекітілген ережелерді сақтау қажет.

14.2.4 Ғимараттар, құрылымдар, инженерлiкжәне көлiк коммуникацияларының орналастыруына тыйым салады:

1) ерекше қорғалатын табиғи территориялары саласы бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасымен ескерілген жағдайды қоспағанда экологиялық талаптары бойынша:

- жобаланатын объектiлер бұл территориялардың мақсатты белгіленуімен байланысты болмаса, қорықтар жерінде, кіші қорықтарда, табиғи ұлттық саябақтарда, ботаникалық бақтарда, дендрологиялық саябақтарда;

- егер жобаланатын объектілер демалыс мақсатына, спорт немесе қала сыртындағы орман шаруашылығына қызмет етуге арналмаған болса, қалалардың жасыл аймақты жерлерінде, қала ормандарында;

- су қорғау аймақтары ішінде және беткі су объектілерінің жолдарында;

- егер жобаланатын объектілер сумен жабдықтау негіздерін пайдаланумен байланысты болмаса, олардың санитарлы қорғалуының бірінші аймағында және су құбыры құрылысы алаңдарында;

- бұл нормативті құжаттың 14.3.7 п. берілген талаптарының орындалуысыз, жер мен топырақтың ластану деңгейі бекітілген нормалардан асатын жер учаскілерінде.

2) Қауiпсiздiк және мүмкiн экологиялық зардаптар талаптары бойынша:

- гидрометеорологиялық станциялардың қорғау зоналарында;

- тау өндіретін және тау өңдейтін түрлерінің жиналған қауіпті аймақтарында, көшкіннің, сел тасқынының, қар көшкінінің болуы мүмкін аймақтарда;

- сәйкес инженерлі қорғаныс құралдары жоқ бола тұра, су басу мүмкін (су басу тереңдігі 1,5 м және одан терең болған жағдайда) аймақтарда;

- магистралды өнімді жеткізу құбырларының қорғанысты аймақтарында.

Санитарлық және тау – санитарлық округтерінiңқорғаныстық құрамында емдiк-сауықтыру жерлері мен курорттарында әр түрлі күзет тәртібі бар аймақтар бөлінеді:

- бiрiншi аймақ, экологиялық таза және тиiмдi технологиялардың қолдану арқылы емдiк және сауықтыру мақсаттарындағы табиғи емдiк ресурстарын қолдану және зерттеуге қатысты жұмыстарды есепке алмағанда,аумағында шаруашылық қызметтің барлық түрлеріне тыйым салынады;

- екiншi аймақ, курортты емдеу мен демалыстың дамуына қатысы жоқобъектiлер мен құрылымдарды орналастыруға тыйым салынған зона, сонымен қатар қоршаған ортаны ластайтын табиғи орта мен азаюына әкеп соғатын табиғи емдік ресурстарға тыйым салынады;

- үшiншi аймақ, аумағында өндірістік және ауылшаруашылық ұйымдар мен құрылыстардың орнатылуына шектеу қойылады, сонымен бірге табиғи ортаны ластауға, табиғи емдік ресурстардың азаюына әкеп соғатын шаруашылық іс-ірекеттерге тыйым салынады.
ЕСКЕРТПЕ 1 Егер көрcетiлген объектiлердiң құрылысы немесе олардың пайдалануы сақтығына қатер төндірмесе, ерекше күзету аймақтарында ғимараттар мен құрылымдары орналастыруға рұқсат етiледi. Мұндай объектiлердiң орналастырылуы күзету аймақтарының шекараларын тағайындауда және олардың шаруашылық қолдануының тәртiбiндебекiтiледi.

ЕСКЕРТПЕ 2 Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға ғимараттар мен құрылымдар және басқаобъектiлердiң орналастырылуы Қазақстан Республикасының заңнамасы жәнеберілген территориялардың экологиялық талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

ЕСКЕРТПЕ 3 Су сақтандыратын аймақтардың ішіндеобъектiлерiнiң орналастырылуы Қазақстан Республикасының Су Кодексiнiң есебiмен, сонымен бірге Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен жүзеге асырылады.

ЕСКЕРТПЕ 4 Ауыз сумен қамтамасыз етудiң көздерiн санитарлық күзет бөлдемдерiнiң екiншi және үшiншi белдеулерiн [12 ] сәйкестiкте жүзеге асыру керек.

Қалалардың жасыл аймақтарының территориялық ұйымдастырылуы орманның орман паркі және орман шаруашылығы бөлiктеріне бөлу, сауықтыру және табиғи ортаны қорғау функцияларының орындаулын қамтамасыз ететiн тұрғындардың демалысы үшiн орындар бөлу және территорияны қорғау ГОСТ 17.6.3.01 сәйкес орындалуы қажет.

Елдімекендерден тыс орналасқан қалалардың жасыл аймақтарымемлекеттiк орман қорының жерлерінде шығарылады және ұйымдастырылады,сонымен бiрге сумен жабдықтау көзi, курорттардың санитарлық қорғауының округтерi,темiр және автомобиль жолдарында қорғайтын жасыл жолақтары және орманның тыйым салынған сызықтарымен белгіленеді.

Қала маңындағы аумақтарының шектерiндегi жасыл зоналардың жалпы ауданының мөлшерлерi - ГОСТ 17.5.3.01 бойынша оның ормандылығы пайыз есебiмен бекітіледі.

Жасыл зоналардағы экологиялық, санитариялық-эпидемиологиялық, рекреация функцияларының орындалуын терiс әсер ететiн шаруашылық қызметiне тыйым салынады. Ормансыз және аз орманды жерлерде орналасқан қалалық және ауылдық елдімекендерде желден қорғау жолақтарын жасау, жарқабақ төмпешiктерін, жыралар мен арқалықтардыкөгалдандыру, сонымен бiрге өзендер мен көлдердің жаға бекiткiш орманды жолақтарды ескеру керек.

14.2.6 Дейiн (топырақтардың лесноелерiн аударма орман емес) гослесфондтың топырақтарының құрылыс ошағына алу - Қазақстан Республикасы лесноесi бар сәйкестiкке және жер кодек тек қана ерекше жағдайлардағы жолаушылайды.

Болу санитарлық ұйымдастырылу тиiстi атмосфералық ауа объектiлер, болатын ластану көздер үшiн - минималь өлшемi өндiрiстiк объектiлердiң жариялы санитарлық жiктеуiнен анықталатын және болжалатын ластану деңгейлердi есеппен түзететiн (СЗЗ ) қорғаныс аймақ. Болжалатын ластану деңгейлердi түзету объектiлер және атмосфералық ауаның сапасының лабораториялық зерттеулерiнiң нәтижелерiне өндiрiстiк шығарынд болатын ластайтын заттардың жерге жақын шоғырландырулары атмосфералық ауада шашыраудың есеп бойымен қолданыстағы нормативтерi бар сәйкестiкте жүзеге асырылады. Тұрғын, қоғамдық - iскер және рекреация зоналары сонымен бiрге ал атмосфералық ауа үлкен өрт қауп көрiнетiн ластану көз болатын өндiрiстiк кәсiпорындарға (немесе өте ие бол бағыттың желдерi) жел жақ жақтан қатынасқана дейiн орналастыру керек. Атмосфералық ауаның ерекше тазалық талап ететiн кәсiпорын жел жағынан ветр орналастыру керек емес.

Атмосфералық ауаның ластану көздерi бар
ЕСКЕРТУ Елдi мекендердегi атмосфералық ауаның ластануын баға ескерту қоршаған ортаны қорғаудың облысында қала құрылыс органдар және органдардың қолданыстағы нұсқаулық құжаттары бар сәйкестiгiнде орнатылған бағдарламалар бойымен атқарылатын автоматталған есептеулердiң нәтижелерiне арналған өндiредi.
14.3.2 Жобалауында уық қауiпсiздiктiң гическойы тұрғынның мұқтаждықтары және эколо үшiн су ресурстарды тиiмдi қолданудың қамтымы мақсаттарындағы су қатынас реттейтiн Қазақстан Республикасының заңының ногосы сутарды талап сақтауы керек пунктiсi. Сутағандар, ағын сулар және теңiз су қоймасылардың қорғауы бойымен шара Қазақстан Республикасының Су кодексiнiң талаптары, мәдениеттi-тұрмыстық сонымен бiрге ал пункт уық шаруашылық - iшiрлiк сумен қамтамасыз ету үшiн пайдаланылатын су пайдаланулардың сызық орналасқан су объектiлердегi ластайтын заттардың (ршш ) барынша рұқсат етiлген шоғырландыру регламенттейтiн жер үстi суларды ластанудың ескерту қамтамасыз ететiн санитарлық және экологиялық нормалары және балық шаруашылық мақсаттарындағы есебiмен матривать предус керек.

Қоныстану аумағы уық пункт аумағынан науасының ностныйының үстiненiн қоса пункт уық қалдық сулардың барлық санаттарының шығарулары ағын сулар және сутағандарды ағым бойымен қатысты жоғары орналастыру керек. Олардыңның төменде көрcетiлген шығаруларын орналастыру ҚНжЕ 2.04.03 талаптарын сақтауға рұқсат етiледi, [12, 13] құжаттардың талаптары сонымен бiрге ал.

14.3.3 Құрылыс ошағына пункт және қала маңындағы зоналар мөлшерi және қолдануының тәртiбi Қазақстан Республикасының Су кодексi бар сәйкестiгiнде қабылдау керек болатын табиғи су объектiлерде су сақтандыратын зоналар және жолақтардың ұйымын ескеруге керегуге уық орналастыруында.

Өзендердегі және басқа да су объектілеріндегі су қорғау аймақтарының және алабтарының көлемі олардың елді-мекендерге әсер етуіне байланысты нақты жағдайларға қарамастан, өңделген жоба құжаты бойынша олардың жоспарлануы мен салу құрылымы жағалаулық аймақтың инженерлік немесе суландыру жұмстарына байланысты құрылғылар міндетті түрде тағайындалады, (жақтаулар, топырақтар үйіп қорғану, орманды-бұтақты алқабтар және т.б.), су объектісінің ластануы мен қоқыстануын басқа. Өлкелік даму үшін қала аймақтарындағы жер қорларының тапшылығы су қорғау аумақтары мен алқабтарының көлемі су қорларын корғау және қолдану салалары бойынша мемлекеттік өкілетті органдар және қоршаған ортаны қорғау, табиғат қорларын пайдалану және өндіру бойынша арнайы мемлекеттік өкілетті органдар арқылы қысқартылуы мүмкін. Өзендердегі және су қоймаларындағы су қорғау аймақтарының ұйымы ҚР-ның Құрылыстық нормалары және ережелері талаптарына сәйкес салынатын су бекетінің үстіңгі және астыңғы орындарындағы санитарлық қорғаныс аймағын құрудың қажеттілін жоққа шығармайды. Өзен жағалауындағы су қорғау алқабтарында қоршаған ортаға зиянын тигізетін жоба бойынша, ретпен орналасқан су үркуіш құрылыстары, демалыс орындарынан басқа, құрылыстың, шаруашылықтың және басқа да сала әрекеттерінің түрлеріне шектеу қойылған.

Су қорғау аймақтарында:

- тұрғын-үй және демалыс базаларының құрылысына, қоршаған ортаны қорғау және қала құрылысы органдарының келісімімен иженерлік қатынас жолын орнатуға рұқсат етіледі;

- минералды және органикалық тыңайтқыштар, пестецидтер, улы химикаттар, мұнай өнімдерін сақтайтын қоймалардың құрылысына шектеу қойылған; техникалық қызмет көрсету, автокөлік жуу және ауылшаруашылығы техникасы және басқа да табиғатты ластайтын бекеттер ұйымдастыруға;

14.3.4 Су қоймаларының қорғаныс аумақтарында кәсіпорындардың орналасуы су қорларын қорғау және пайдалану бойынша мемлекеттік органдар келісімімен заңға сәйкес тек су қоймасының өндіріс орнына тікелей жанасуы қажет болған технологиялық жағдайда ғана рұқсат етіледі. Өндіріс орындарының су қоймасына жанасу аумағының созылуы мен саны аз болуы қажет.

Су қорғау алқабтарында және аймақтарында жер жыртуға, малды суға түсіруге және саниатрлық өңдеуден өткізуге, су объектілерінің азаюына алып келетін шаруашылық әрекетін жүргізуші орындардың құрылысының салынуына жол берілмейді.

Су қоймасы жанына ауылшаруашылығы өндіріс орнының салынуы тікелей байланыс болмаған жағдайда жағалау аумағындағы құрылмаған енінің 40 м болу керектігін қарастырулары қажет.

14.3.5 Ластану және олардыңның ретке салуы топырақ қорғау бойымен шара [14 ] (ршш) топырақта химия заттектерiнiң барынша - рұқсат етiлген шоғырландыруларын талаптары бар сәйкестiкте ривать предусмат шығады. Жер учаскелерiнде тұрғын және қоғамдық құрылыс ошағын орналастыруға рұқсат етiлмейдi, заттектермен, ауыр металдармен және пестицид ластанған радиациялық-қауiптi. Тұрғын және қоғамдық құрылыс ошағының орналастыруы халықтың салауаттылық облыста мемлекеттiк органдармен келiсiлу бойымен санитарлық нормалар бойымен қаңырайылатын ластану деңгейлерге дейiн қамтамасыз ететiн аумақтардың тазартуға және зарарсыздандыруы бойымен шараларды өткiзу тек қана содан кейiн санитариялық-эпидемиологиялық рұқсат етiледi.

Жер асты суларды қорғау бойымен шара жер асты суларды қорғау бойымен шаналармен тара және экологиялық талаппен сәйкестiкте ескеру керек.

14.4.2 Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың үй-жайларындағы вибрацияның рұқсат етiлген деңгейлерi рұқсат етiлген вибрациялардың санитарлық нормаларына сәйкес келуi керек. Бұл талаптарды орындау үшiн териалов және құрылым ма дiрiлдi басатын бұл көздерiнде қолдануы вибрация тұрғын, қоғамдық ғимараттар және көздердiң арасындағы қажеттi қашықтықтар тиiмдi ескеру керек. Тұрғынға дейiн қашықтықтың майда салуын метрополитеннiң сызықтарының орналастыруында және устанавливаның ғимараттарын ществе

14.4.3 [9 ] талап (антенналармен, эбж, өнеркәсiптiк өндiргiштер және магниттiк энергия электр тарататын басқа объектiлер ор, орталықтар және ретрансляторлар, радиостанциялар, мұнаралар немесе дiңгектердiң метеорологиялы радиолокатолары оларға орнатылған) радиотехникалық объектiлердiң орналастыруында негiзге алу керек және санитарлық - [15 ] электромагниттi сәулеленудiң точникамию АЖ радиоэлектронды құрал-жабдықтарды пайдалануға логикалық талаптары және жұмыстың жағдайына эпидемия.

14.4.4 Басқа көздерiнiң 2.6.1.758-99-шы БКтың (НРБ - 99) радиациялық қауiпсiздiктiң нормаларымен ветствии соотқа жүзеге асырылуға иондаушы сәулелену белсендi заттектерi радиациялық қауiпсiздiктiң қамтымы өндiрiс, өңдеуге, қайта жұмысқа, радио қолдану, сақтау, бiр жағынан жiберу, зиянсыз ету және жерлеуде. Атомдық станциялардың орналастыруы және адамдардың сыртқы сәулеге түсiруiнен қорғау белгiленген тәртiпте жүзеге асырылады.нных туралы...

Орталықтандырылған жылумен жабдықтаудың жүйелерiнiң атомдық станцияларынан орналастыру, жобалау және пайдалану атомдық станциялардан жобалауға Санитарлық талаптары және орталықтандырылған жылумен жабдықтаудың жүйелерiнiң пайдалануын есеппен жүзеге асырылады.
14.5 Микроклиматты жақсарту
14.5.1 Қалалық және селолық қонысты жоспарлау барысында олардың микроклиматтық жағдайын жақсарту шараларын қарастыру қажет (желден қорғаныс, аумақтағы таза ауаны қамтамасыз ету, көгалдандыру және суландыру арқылы ылғалдық температурасын оңтайландыру, күн радиациясын тиімді пайдалану және т.б.). Өңірлік қала құрылысының нормативтерінде жергілікті табиғи-климаттық жағдайлар ескерілген нақтылы талаптар мен құрылыс салу параметрлері бекітіледі.

14.5.2 Тұрғын және қоғамдық ғимараттар орналасуы мен бағдарлануы Санитарлық нормалар мен тұрғын және қоғамдық ғимараттар, аумақтық тұрғын құрылыс салу ережелеріне сәйкес жайлар мен аумақ инсоляция жалғасуын қамтамасыз етуі тиіс [7].

ЕСКЕРТПЕ 2 Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың үй-жайларын инсоляцияның көрcетiлген нормаларының төмендетуi қайда аудандарындағы (пәтерлердiң алаңының үлкеюi, қолдан ультракүлгiн сәулеге түсiру, қызмет ету емдiк-алдын алу) тұрғынның тұруын жабдықталғандықтың үлкеюi бойымен орнын толтыратын шараларды қамтымның шартында жүзеге асыруы керек рұқсат етiледi.

15.3 Мәдениеттiң историиию, дiни объектiлердiң ескерткiштердi аумақтың (көз мөлшерiмен ) сыртқы рекламынасын орналастыруы, недопускаетсяның ерекше қорғалатын табиғи аумақтарына сонымен бiрге ал.

Шектелген алабы бар аумақтың құрылыс ошағының жанында, жергiлiктi атқарушы органдармен щимию сәйкес кел магистраль алдындағы құрылыс ошағына өрт сөндiру машиналарының жүрiп өтуiн ұйымға рұқсат етiледiден iргелес көшелергене дейiн және жолдар келiсiлу бойымен.

16.2 Жүрiп өтулердi жобалауда және жапсыра салған үй-жайлармен сол санында - iшiне салған тұрғын және қоғамдық ғимараттарға, және өрт автосатылар немесе автокөтергiштермен бару жолы пәтердi немесе үй-жайды сұқтанамын өрт сөндiру машиналарының жүрiп өтуiн ность возмож қамтамасыз етуге керегу жаяу бекiтуiрек.

16.3 Шектелген алабы бар аумақтың құрылыс ошағының жанында, жергiлiктi атқарушы органдармен щимию сәйкес кел магистраль алдындағы құрылыс ошағына өрт сөндiру машиналарының жүрiп өтуiн ұйымға рұқсат етiледiден iргелес көшелергене дейiн және жолдар келiсiлу бойымен.

1. 
   Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16-шілдедегі № 242-ІІ «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» заңы.
   
2. 
   Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 8-желтоқсандағы № 2572-ХІІ «Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтың орналасуы туралы» заңы.
   
3. 
   Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 2-шілдедегі № 1488-ХІІ «Тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану туралы» заңы.
   
4. 
   Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 7-шілдедегі № 175-ПТ «Ерекше қорғалатын тарихи аумақтар туралы» заңы.
   
5. 
   Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18-қыркүйектегі № 193-IV «Халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодексі.
   
6. 
   «Өндірістік объектілерді жобалауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормалары //ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2005 жылғы 8-шілдедегі № 334 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің төрағасымен келісілген)//.
   
7. 
   «Тұрғын және қоғамдық ғимараттар мен тұрғын құрылыстың аумақтарын инсоляциямен қамтамасыз етудің санитарлық нормалары мен ережелері» //СССР бас мемлекеттік дәрігерінің орынбасарының 1982 жылғы 2-шілдедегі № 2506-82 бұйрығымен бекітілген//.
   
8. 
   Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 21-қыркүйектегі № 156-ХІІІ «Қазақстан Республикасындағы көлік туралы» заңы.
   
9. 
   ҚР электр қондырғыларын орнату ережелері ЭОЕ, Астана, 2003.
   
10. 
    «Мұнай базалары мен жанармай станцияларының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламент» //Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 29-мамырдағы № 514 қаулысымен бекітілген//.
    
11. 
    Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 24-маусымдағы № 291- IV «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» заңы.
    
12. 
    «Шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау су көздеріне, мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындары мен су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық ережелері //ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 28-шілдедегі № 554 бұйрығымен бекітілген//.
    
13. 
    «Өндірістік объектілердің санитарлық-қорғау аймақтарын орнатуға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық ережелері //ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 6-қазандағы № 795 бұйрығымен бекітілген//.
    
14. 
    «Топырақтағы химиялық заттардың шекті-рұқсатты концентрациясы» (ШРК) (*) № 3.01.056.97 //Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитарлық дәрігері 1997 жылғы 29-қарашада бекіткен//.
    
15. 
    «Радиоэлектрондық құралдарды пайдалануға беруге және электрмагниттік