Ішкі секреция бездері мен гормондар

Сыртқы ортаға шығару өзегі болмайтын бездерді ішкі секреция бездері немесе эндокриндік бездер деп атайды. Эндокриндік бездердің секреті тікелей қанға, лимфаға немесе ми сұйықтығына шығарылады. Олар басқа мүшелер мен тканьдердің әртүрлі қызметіне арнайы әсер етеді, сондықтан оларды гормондар деп атайды. Гормондардың бір тобы мүшелердің, мүшелер жүйелерінің және тұтас алғанда бүкіл организмнің өсуі мен қалыптасуын тездетеді, келесі тобы зат алмасуын реттейді және т.с.с. Олар клетка ішіне еніп, ондағы өтетін процестерге әсер ете алады. Эндокриндік бездер нерв жүйесімен қатар организмнің сыртқы әсерден болатын стресс (зорығу) жағдайында бейімделушілік реакцияларын қамтамасыз етеді.

Ішкі секреция бездері әрекетінің бұзылуы бүкіл организмде өзгеріс туғызады. Қанда гормондар көп болуын гиперфункция, аз болуын-гипофункция деп атайды. Екі жағдай да емдеуді қажет ететін ауру пайда болады.

Кейбір гормондардың химиялық құрамы жақсы зерттелген, сондықтан бұл оларды синтетикалық жолмен алуға мүмкіндік берді. Эндокриндік бездер организмде бұлайша орналасады: 1) ми да- гипофиз бен эпифиз; 2) мойын мен кеуде қуысында- қалқанша қосымша және айыршық бездері; 3) құрсақ қуысында- ұйқы безі мен бүйрек безі; 4) жамбас және жамбас мүшелерінде-ұрық және аналық бездері.