Графика. Орфография. Орфоэпия

жүктеу 2,09 Mb.

Pdf просмотр

бет	96/152
Дата	13.09.2023
өлшемі	2,09 Mb.
	#43345
түрі	Монография

1 ... 92 93 94 95 96 97 98 99 ... 152

fce55c58e23c15bef10aa33237001bcc

4.2
Бұқаралық коммуникация және сөз мәдениеті
Қоғамдағы әр түрлі қарым-қатынасты жүзеге асырудың құралы
ретінде қызмет ете келіп, тіл белгілі бір салаға бейімделе түседі: сол салада
жиі қолданылатын сөздердің сөздігі, арнаулы сөз құрылымдары, мәтін
құрудың негізгі принциптері түзіледі.
Әдетте қоғамдағы мұндай саланың бес түрі бар. Осы тармақтары
арқылы жүзеге асады.

Ғылым, білім, оқу ағарту саласы – ғ ы л ы м и с т и л ь;

Құқықтық сала, заңнама т.б. – р е с м и с т и л ь;

Көркем өнер саласы – к ө р к е м ә д е б и е т с т и лі;

Қоғамдық-саяси сала – п у б л и ц и с т и к а л ы қ с т и л ь;

Тұрмыстық қатынас саласы – с ө й л е у т і л і с т и л і.
Қазіргі қазақ әдеби тілі қоғамдық өмірдегі осы аталған бес салада
қызмет етуге бейімделген, яғни аталған әр саланың қалыптасқан арнайы
атаулары (сөздігі), сөз құрылымдары (синтаксистік ерекшеліктері) мәтін түзу
ережелері бар.
Сонымен, бес қолдың саласында бес стильдік тармақтың өзді-өзінің
стильдік құралдары, сол стильге тән бедер салатын тілдік амал-тәсілдері бар.
Тіл арқылы жүзеге асатын қарым-қатынастың түр-түрі көп: үлкен-кіші;
сатушы-сатып алушы; бастық-бағынышты, дәрігер-науқас, маман-маман
емес, маман-маман т.б. Адамдар арасында тілдік қарым-қатынастың түрі көп
болғанмен, негізінен олар үлкен екі салаға бөлінеді:
а) қарым-қатынастың бейресми түрі;
ә) қарым-қатынастың ресми түрі.
Жоғарыда айтылған бес стильдік тармақ қарым-қатынастың осы екі
ерекшелігіне қарай үлкен екі салаға бөлінеді:
а) қарым-қатынастың бейресми түрі
ә)
сөйлеу тілі
арқылы, ал қарым-қатынастың ресми түрі
б)
кітаби тіл
арқылы жүзеге асады.
Сөйлеу тілінің
тұрмыстық сөйлеу тілі
және
қарапайым сөйлеу тілі
деген түрлері бар.
Ал кітаби тілге 1)

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 92 93 94 95 96 97 98 99 ... 152