Графика. Орфография. Орфоэпия


б, в, г, д әріптеріне біткен орыс тілінен енген сөздер айтылуда қатаң  п, ф, к, т



жүктеу 2,09 Mb.
Pdf просмотр
бет61/152
Дата13.09.2023
өлшемі2,09 Mb.
#43345
түріМонография
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   152
fce55c58e23c15bef10aa33237001bcc

б, в, г, д
әріптеріне біткен орыс тілінен енген сөздер айтылуда қатаң 
п, ф, к, т
дыбыстарына айналатындықтан, бұндай сөздердің қосымшалармен 
түрленуі «сөздің соңғы дыбысы қатаң болса, дауыссыздан басталатын 
қосымшаның басқы дыбысы да қатаң... болып жалғанады» деген қағидаға 
негізделеді: 
клуб-қа, парад-тан, архив-тен, коллектив-тен, археолог-тер.
3.
Қосарлы дауыссыздарға аяқталған сөздерге қосымша жалғаудың 
мынадай ерекшеліктері бар: 
а) қосарлы 
рк, нк, кс, кт
дыбыстар тіркесіне қосымшалар жіңішке 
жалғанады: 
парк-ке, банк-і-ге, бокс-ке, пункт-ке. 
ә) 
нд, мп, кт, нг, мб, ск, фт
дыбыстар тіркесіне біткен сөздерге қазақ 
тілі қосымшалары жалғанғанда, қысаң 
ы, і
дыбыстары дәнекерлік 
қызмет атқарады: 
фонд-ы-ға, фонд-ы-сы, штамп-ы-лау, штамп-ы-сы, 
проспект-і-ге, проспект-і-сі, ринг-і-ге, ринг-і-сі, ромб-ы-ға, ромб-ы-сы, 
киоск-і-ге, киоск-і-сі, шрифт-і-ге, шрифт-і-сі; 


б) 
сс, лл, тт, кк 
тәрізді қосар дауыссыз дыбыстарға аяқталатын жалпы 
есімдерде дыбыстардың бірі түсіріліп жазылады: 
прогресс – прогрес-
шіл, класс – клас-қа, металл – металдың; 
ал жалқы есімдерде қосарлы 
дыбыстар сақталады: 
Донбасс – Донбасс-қа;
бірақ дәл сол дыбыстан 
басталатын қосымша жалғанғанда, олардың бірі түсіріледі: 
Донбас-сыз 
(Донбасссыз емес). 
в) 
ст, сть, зд 
сияқты дыбыстар тізбегімен аяқталатын сөздерге 
қосымша 
жалғанғанда, соңғы дыбыстар түсіріліп жазылады: 
текст – текс-ке, 
ведомость-ведомосқа, поезд – поез-бен 
т.б. 
г) 
-ль
әріптеріне біткен бір буынды сөздерге қосымша бірыңғай 
жіңішке 
түрде жалғанады: 
роль-ге, роль-дің, руль-ге, руль-дің.
Сонымен қатар, орыс тілінен енген сөздерге қосымша жалғаудың 
«Негізгі ережелерде» көрсетілмеген, бірақ жазу практикасында ескерілуге 
тиісті тағы да бірнеше ерекшеліктері бар: 
1)
к, қ, п
дауыссыз дыбыстарына аяқталатын қазақ тілі сөздері дауысты 
дыбыстан басталатын қосымшалармен түрленгенде, бұл дауыссыздардың 
ұяңдап, 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   152




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау