Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

40
 
 
Тежеу  кезінде  ауа  қоректік  магистралінен  бірінші  блоктағы  тежеу 
цилиндрлеріне және басқару камерасы ҚР қысым релсіне барады, ол өз 
кезегінде  екінші  блоктың  тежеу  цилиндрлерін  ауамен  толтырады. 
Тежеудің қосалқы тетігін жіберген кезде  басқару камерасы ҚР қысым 
релсі  және  бірінші  блоктың  тежеу  цилиндрінен  атмосфераға  ауа 
шығады.  Екінші  блоктағы  тежеу  цилиндрінің  ауасы  ҚР  қысым  релсі 
арқылы шығады. 
Машинист  краны  арқылы  тежеуді  жүзеге  асыру  кезінде  №483  АТ 
ауа  бөлгіш  қосылып,  БР  басты  резервуардан  ауаны  ИМ  импульсты 
магистральға  жібереді,  осы  магистральға  5  л  көлемді  өтеуіш 
компрессор  және  ЖТЦ  жалған  тежеу  цилиндрі  қосылған.  Импульсты 
магистраль арқылы ауа ТҚТ тежегіштің қосымша тетігіне барады, ол өз 
кезегінде  қайталауыш  ретінде  ауаны  қоректік  магистралінен  бірінші 
камералы  ТЦ  тежеу  цилиндріне  және  басқару  камерасы  ҚР  қысым 
релесіне  жібереді.  Қысым  релесі  екінші  блоктың  ТЦ  тежеу 
цилиндрлерін  ауамен  толтырады.  Машинист  кранын  жіберген  кезде, 
ауа  бөлгіш  ауаны  импульсты  магистральдан  ,  ал  ТҚТ  тежеудің 
қосымша  тетігі  басқару  камерасының  ҚР  қысым  релсінен  ауаны 
атмосфераға шығарады. Қысым релесі ауаны екінші блоктың ТЦ тежеу 
цилиндрінен шығарады. 
Локомотивтің  бос  тұрған  тежегіш  сызығымен  қозғалуын 
болдырмау үшін, оның байланыстары тартқыш генератордың қоздыру 
сұлбасына  қосылған  тармақ  желісіне  ауа  қысымының  ауыстырғышын 
орнатады. 
Кейінгі  2ТЭ116  тепловоз  шығарылымдарының  пневматикалық  
сызба  (2.7-сурет)  үлкен  жаңа  өзгерістерге  ұшырады.  250  л  көлемді 
басты  резервуарлардың  бірі  ҚР  қоректік  резервуардың  қызметін 
атқаратын  болды.  Ол  КК  кері  клапан  арқылы  ҚМ  қоректік 
магистралімен  қосылған.  ҚР  қоректік  резервуар  секцияның 
тепловоздың тіркеуін ағыту жағдайында тежеуді қамтамасыз етеді. 
Тепловозда  3  ажыратқыш  кран  арқылы  өшірілетін  САЖ  сығылған 
ауаны кептіру жүйесі орнатылған. 
ҚР  қосымша  резервуардың  көлемі  20л-ге  дейін  азайтылды. 
Тепловоз арбаларының әрбіріне ҚР қысым релсі орнатылған, оған ауа 
ҚМ-дан  редуктор  және  алты  тежеуіш  цилиндр  арқылы  жеткізіледі. 
Тежеуіш  цилиндрлерінің  құбырларына  ТЖС  тежеуді  жіберу  сигналы 
қосылған.  Сигналдың  жарық  тізбегіндегі  контактілері  0,3  ...  0,5  кгс  / 
см2 қысымды мәнде жабылады 
Көмекші  локомотивтік  тежегішінің  краны  ТҚТ  шарт.  №  254 
тәуелсіз  схемамен  қамтылған.  Ол  үшін  кранның  4  краны  жабылып, 
ауаны  таратушы  тежегіш  босату  режиміне  ауысады.  Локомотивтің  әр 
бөлігінде ауа дистрибьюторы қосылуы керек. Локомотивтің тежегішін 
босатылған  пойызды  жүргізуші  консолінде  орналасқан  түйме  арқылы 
босатылады

 
 
 2.8  –  сурет.  №1540  кейін  2ТЭ116  
тепловозының 
тежеуіш 
құрылғыларының сызбасы: 
ҚР1,  ҚР2  –  қысым  релсі  шарт.  №  404; 
БК 
– 
блоктау 
клапан; 
қалған 
мағыналарды 
2.7-суреттен 
көруге 
болады.  
 

 
 
 

43
 
 
 
Осы  түймені  басу  арқылы  қуат  ЭПВ2  электропневматикалық 
босату  клапанына  қолданылады,  ол  ауа  таратушы  АТ  жұмыс 
камерасынан  тежегіш  сызығына  ауаны  шығарады.  ТҚТ  тежегішінің 
кранымен  тежеу  барысында,  ҚР-дан  ауасы  коммутациялық  клапан 
арқылы  тежегіш  цилиндрлерді  толтыратын  R11  және  R22  қысымды 
ажыратқыштарындағы басқару камераларына өтеді. 
Машинист  кранымен  тежеу  кезінде  АТ  ауа  бөлгіш  қосылып,  ҚР 
қосымша  резевуардағы  ауамен  басқару  камерасы  қысым  релесі  РД1 
және РД2 тотырады, оны ҚР қоректік резервуар тежеуіш цилиндрлерін 
толтыру үшін қолданады. 
2TЭ116  дизель  локомотивтерінің  №  1540  пневматикалық 
диаграммасы  (2.8-сурет)  өздігінен  ашылу  кезінде  секциялардың  өзін-
өзі  құлыптауды  қамтамасыз  ететін  БК  бақылау  клапанымен 
толықтырылған.  Орнатушы  клапанды  орнату  көмекші  локомотивтік 
тежегішінің  краны  қайталағыш  ретінде  жұмыс  жасайтындығына 
байланысты. 
2TЭ116  тепловозының  пневматикалық  схемасының жұмыс режимі 
суық  күйге  жіберуге  дайындық  кезінде  және  секцияларды  өздігінен 
тартып  алу  жағдайында  2M62У  тепловозының  пневматикалық 
диаграммасының жұмысына ұқсас. 
ЭР2T электрлік пойызы. Электр пойызының әрбір көлігінің астына 
№ 190 ұштық крандарымен және № Р17 жалғағыштарымен аяқталатын 
тіректері мен тежегіштерімен жасалған. 
Басты (2.9 сурет) және жалғамалы (2.10 сурет) вагондарында ЭК-7Б 
типі  К  қозғалтқыш  компрессорлар  орнатылған,  ол  Ф  сүзбесі  арқылы 
ауаны сорып оны жылан түтік, МА май және ылғал ажыратқыш және 
КК кері клапан арқылы 170 л көлемді екі басты резервуарға жібереді. 
 
2.9  сурет    ЭР2Т  электрпойызының  бас  вагонының  тежеу  құрылғыларының 
сызбасы:  
1  –  ажыратқыш  крандар  шарт.  №  377;  2  –  тоқтау-кран  шарт.  №  163;  3  –  шығару 
клапаны. № 31; 4, 5 – ажыратқыш клапан шарт. № 372; 6 – үшкезекті кран шарт. № Э-
220; ТР – 20 л көлемді теңдеуіш резервуар; МК – машинист краны шарт. № 395-000-5; 
ЭПК – электропневматикалық клапан шарт. № 150И; ҮК – үзілулі клапан шарт. № ВВ-
32; Ф1 – сүзгі шарт. № Э-114; МН1 – МН3 – манометры; Ат – ауа бөлгіш. № 292/305; 
ТЦ1 – ТЦ4 – тежеу цилиндрлері; ТЖС – тежеуді жіберу сигналы шарт. № 352А; ҚР –  
55 л; ҚР – 78 л көлемді қоректік резервуар; Др – дроссельное тесігі; ЖТЦ – 8 л  көлемді 
резевуар  («жалған  тежеу  цилиндрі»);  ТМ  –  тежеу    магистралі;  ҚМ  –  қоректік  магист-
раль;  Ф  –  фильтр  УФ-2;  К  –    ЭК-7Б  типті  компрессор;  РГД  –  АК-11Б  типті  қысым 
реттеуіш; МА – май және ылғал ажыратқыш шарт. № Э-120; КК – кері клапан шарт. № 
Э-155; СК – сақтандырғыш клапан шарт. № Э-216; БР –  170 л көлемді басты резевуар; 
ЖӨ – локомотив жылдамдығын өлшегіш 2СЛ-2М