Филология факультеті



жүктеу 0,59 Mb.
Pdf просмотр
бет42/54
Дата17.10.2022
өлшемі0,59 Mb.
#39689
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   54
« азіргі аза тілі. С з тіркесі мен жай с йлем синтаксисі» п ні

Негізгі əдебиеттер

А.Байтүрсынов. Тіл тағылымы. Алматы, 1992. 


2. Қ.Жұбанов. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. Алматы, 1999. 
3. С.Аманжолов. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы.Алматы,1994 
18
Байтұрсынов А. Тіл тағлымы. – Алматы: Ана тілі , 1992. 263-б. 
19
Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. – Алматы: “Қазақ университеті”, 1999. 50-б. 
20
Аманжолов С. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – Алматы: Санат , 1994. 41-б. 
21
Хасанова С. , Əбдіғалиева Т., Қасабекова Қ., Шалабаев Б. Кестелі грамматика. – Алматы: Ана тілі, 1996. 
174-177 бб. 
22
Аблақов Ə. , Исаев С., Ағманов Е. Қазақ тілінің сөз тіркесінің дамуы мен лексикалану процесі. – Алматы: 
Санат, 1997. 56-б. 


4. М.Балақаев.Т.Қордабаев. Қазіргі қазақ тілі (синтаксис).Алматы, 1971. 
5. М.Балақаев.Қазіргі қазақ тілі (синтаксис).Алматы, 1992. 
6. М.Балақаев.Т.Сайрамбаев. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 2004. 
7. Р.Əміров. Жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1983. 
8. Р.Əміров.Г.Əмірова. Жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1997. 
9. Т.Сайрамбаев. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1992. 
10.Қ.Жəукенов. Синтаксис. Алматы, 1996. 
№ 13- дəріс.
Тақырыбы: Сөзтұлға синтаксисі.
Синтаксис сөзінің беретін мағынасы «құрау, құрылым» екені белгілі. Бұл 
жағынан келгенде, синтаксис кемі екі тілдік бірліктің бір-бірімен 
грамматикалық байланысынан туындайтын нəтиже. Синтаксистің негізгі 
зерттеу нысаны болып сөз тіркесі мен сөйлем танылатыны да даусыз. Сөз 
тіркесі сөйлем құраудың материалы ретінде жұмсалады. Тіл білімінің, оның 
ішінде синтаксис ғылымының дамуы барысында сөз тіркесі синтаксисі 
жалпы түркологияда арнайы зерттеліп, осының нəтижесінде оның ішкі 
мазмұны айқындалды, кейбір мəселелердің одан əрі зерттелуіне жол 
ашылды.
Мұның үстіне сөздің де сөйлем материалы болып жұмсалатынын айтып 
қаламыз. Бұл дұрыс та. Сөз сөйлемге ғана емес, сөз тіркесі үшін де тілдік 
құрал. Тек кемі екі толық мағыналы сөздің сөз тіркесін құрайтыны шындық. 
Онда сөз тіркесі синтаксисіне дейін тағы бір синтаксис саласының бары 
анықталады. Шын мəнінде де, сөз тіркесі – тілде анықталған кемі екі 
бірліктің грамматикалық байланысы. Тілдегі жеке сөз болсын, бір ұғымға ие 
күрделі тілдік бірліктер болсын, ең алдымен өзара байланысқа түседі. Яғни, 
синтаксистік амал-тəсілге бағынады. Синтаксистік амал-тəсілдің тілдегі 
көрінісі – интонация, орын тəртібі, шылау жəне жалғау түрлері. Синтаксистік 
амал-тəсіл екі тілдік бірліктің байланысу түріне (формасы) əкеледі. Олар 
тілде бес түрмен белгіленеді: қабысу, матасу жанасу, меңгеру, қиысу. 
Аталған екі синтаксистік тұлға (амал-тəсіл жəне байланысу түрлері) сөз 
тіркесінің нысаны емес. Егер олай болса, сөз тіркесінің амал-тəсілдері, сөз 
тіркесінің байланысу түрлері болып шығар еді. Бұл дегеніңіз – кемі төрт 
толық 
мағыналы 
сөздердің 
бір-бірімен 
грамматикалық 
байланысы. 
Сондықтан сөзтұлға синтаксисі ойдан құрала қалған жоқ. Тілде бар тілдік 
бірліктер жиынтығынан, демек синтаксистік амал-тəсіл мен сөздердің 
байланысу түрлерінен, туындады. 

жүктеу 0,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   54




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау