о сонда менің бақыттылығымды көрер де ең!
Мүлігіген меңіреу тыныштығыңды талқан етуге
ақ дауыл болып келем мен!..
1969
ШАТТАНУ
Сай-саладан шаттық пен күлкі ағылып,
сыңғыр қағып бұлақтар, қырқа жібіп,
“Қыстың сызы қалмаған жазғытұрым”
келді, міне, бізге де гүл тағынып.
Жайнады аспан көзіндей келіншектің
көкірегін қымтаған бұлт арылып,
қыз-көңілде әуендей шырқады үміт.
Шаршаулы едім, келдің бе, нұр көктемім!
Гүл-шарқатқа орадың қыр бөктерін.
Шуағыңа анамның көңіліндей
малынғанда қиялым жүрдек менің.
Көктеменің арайлы таңы атқанда
көрдім талай жанардан мұң кеткенін,
көңілдерді қайта бір гүлдеткенін.
Ағытқандай кеудеден жыр бұлағын,
шалқып-тасып шаттықтан тұрды жаным.
Жүр даланы еңбекпен дүбірлетіп
ақ білегін сыбанған құрбыларым. _
Міне, менің елімнің арулары
көмейінен төгетін бұлбұл әнін!
Шаттық шуақ тарайды бүгін менен,
қызыққан жат қарайды дірілменен.
Ақ жаулықты әжелер барады әне
немересін жетелеп күлімдеген.
Жел өтінде—қазақтың кең даласы,
сен не деген көнбіс ең, ғұмырлы ел ең —
талай қиқу көрсе де тұңілмеген.
Ана көңіл ақпейіл дала-мұрам
үміт-ұшқын шашырап жанарынан...
бабалардың айбынды дүбіріндей
өрен ұрпақ әлемге салады ұран.
Көңілдер де шарықтап шартарапқа,
қияларға самғады бала қыран.
Буындары бусанып кәрі жердің,
анасына күлімдеп қарады ұлан.
...Кернер ме екен әлемді жаңа бір ән?!.
1968
* * *
Бұйырмаса да даналық,
тықылдап өлең түртеміз;
бөлмеге жалғыз қамалып,
іздейміз шөлден жыр-теңіз.
ұлыдан қалған қойма-құт,
ой іздеп сарсаң боламыз.
өзгертсек түрін—ойды алып...
өлең-ау дейміз сол аңыз!
Оқырман кейде “ақымақ” —
ұқпайды бірден биікті:
ақылыңды айтсаң жатып ап,
сондай жыр оған сүйікті.
үйқасың жеңіл оқылмай
көз ілмей түнде құраған,
қатырып басты отырмай,
жаттап алатын мың адам.
Ойланбай ұқсын жырыңды
бала да, шал да, кемпір де.
Жазам деп өлең ғұмырлы
шақырып шабыт желпінбе!
Құрай бер ұйқас, ақылдым,
жыр болсын тау, қыр, кең дала.
Алдысың сонда ақынның,
ұлы да жалғыз сен ғана!
1967
Жаңбырлы аспан түнеріп өңі мүлде,
күн көрмеген секілді өмірінде.
Жапырағы сезімдей ұшқан қайың
қабырғасы әзір тұр сөгілуге.
Дала бозаң, қалғандай ұйып қаны,
өзен, көл де, орман да — тұйық, бәрі.
Шықпайтындай енді күн
жер мен аспан
тұнжырайды салбырап иықтары.
Сарқылғандай бейуақыт ақында да ән,
келмейтіндей іңкәрлық жат ұрлаған.
Мұңымыз бен күйіміз егіз үндей —
осы кезгі табиғат жақын маған.
Енді осылай тұнжырап тұра ма алап,
ашылмай ма
көңіл мен мына қабақ?
Мүмкін емес мәңгілік бұлт қалуы,
күн-мейірім аймалап шығар әлі-ақ!
1983
* * *
Сонау жаздың кезіндей,
шіркін, жайнап жатса маң!
Күн нұры да сезімдей
жанып-сөне бастаған.
Жасыл дене күйреген,
мазалайды жел де үдеп.
Жапырақтар сиреген
селеу шаштай селдіреп.
Бозаң тартқан жер беті,
жастығы өткен сұлудай —
мәңгі деген келбеті
өте шыққан бұрылмай.
Бар ма мынау уақытқа ем?..
өкінесің бұл жүкке,
баянсыздау бақыт пен
тұрақсыздау тірлікке.
Күзде де бар күй түрлі:
ойың—терең,
талғам—бай,
көрген сайын
сүйкімді
көрінетін жандардай.
Тартады уақыт кемесін,
түнің—ұзақ,
кеш—жарық.
Күзді жаздай сезесің,
қыс келерін еске алып.
1971
СЕМСЕР МЕН ҚАЛҚАН ТУРАЛЫ
Әбділда Тәжібаевқа арналған өлеңдер
І
Әй, осы бір мінез-ай тұрған оңбай,
кең далада ұйтқыған құм борандай!
Мінездіні қалыптар бұл жалғанда
құйын болмыс қалайша жүр жоғалмай?
Басы - құздай
жататын мұнар басып,
мұнар басқан құздарға қыран ғашық!
Жарқ-жүрқ еткен найзадай көздерінде
тұр сәт сайын бұрқак пен нұр алмасып.
Ол көздерге жаға алмай жұрт қапылып,
ұқпайды олар қаларын шық та тұнып.
Жарқ еткенде айбары жақтырмасын
жіберердей тақырға тік батырып.
Сырды аңсайды,
сыпсыңды бұлақты ұрмай,
өзі жалпақ жердегі бір-ақ шыңдай.
Қуанғанда құлдырап құлын жаны,
қайғырғанда жатады құлап, тұрмай.
Жалғандықтар жосалап жанын осып,
күн кешетін сәт сайын жанып, өшіп,
бір құдірет керек қой
жыр
- әлемге
жанартаудай жүрегі, жаны—бесік,
өмір - дауыл, тұрмайды тас қажалмай,
жанарың да, жырың да жасқанардай.
Шүкір, жырда бір алып болғанына
тазартатын жаныңды ақша қардай!
1974
ІІ
Жырлар керек
жетелейтін қиялдай бал арманға,
от ойнатар мұң тұнған жанарларға.
Қиянаттан күрсінсе
Батыр-уақыт,
Махамбетше турайтын қақыратып
айбалта-жыр керек-ақ адамдарға.
Жырлар керек
жаурағанда сездірмес жел екпінін,
дірілдетер жаныңның ерек гүлін,
бір-біріне ұмтылған алыс жүріп,
жүректерді кететін табыстырып
мөлдір жыр да,
мұң жыр да керек бүгін.
Сезесіз бе - бар осынау күрделі ғасырда ызғар,
алай-дүлей дауылдар,
жасыл мұздар...
Қару десе, тыяды бұлақ та үнін,
мылтық, бомба қажетсіз!
Бірақ бүгін
тек қарусыз қалмасын асыл жырлар!
Жырлар керек
қияларға бастайтын,
нұр-шыңдарға,
мезгілдердей мәңгілік тылсымдарға.
Жер бетінде бар әлі күңкіл, егес...
Семсерлерді мүқалту мүмкін емес,
ана-жырда дәл сіздей ұл тұрғанда!
1980
* * *
Басқа қызды жар еттің. От-жалынмен
мені сүйген жүректі аямай-ақ.
Тікенекті өмірдің соқпағымен
тартып бердің әйтеуір жалаң аяқ.
Саған деген сезімнен есім кетіп,
өртеніп-ақ жатамын қызғаныштан.
Келе алмадым сонда да шешімге түк,
шаншу алды жанымды, ызғар ұстап.
Білем әлі жүректер ұғысарын,
бірақ көрсем - жалынды басып-жаншып,
Достарыңызбен бөлісу: |
