Ф и з и к а әож 3. 049. Физика сабақтарында



жүктеу 5,03 Kb.
Pdf просмотр
бет88/89
Дата01.01.2018
өлшемі5,03 Kb.
#6313
түріСабақ
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   89

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
 
 185
 
мықтылық  қасиет  береді.  Ішкі  ӛткізуші  шоқтарды  қоршаған  арқаулық  скленхималық 
клеткалар  2-3  қатарлы,  тығыз  орналасқан.  Олардың  сыртында,  қабықшалары  жұқа 
майдалау паренхималық клеткалар қоршаған. 
Тыңайтқыштар,  оның  ішінде  азотпен  үстеп  қоректену  мӛлшері  артқан  жағдайда 
склеренхималық  қоршау  клеткалары  бар  ӛткізуші  шоқтар  (оның  ішінде  майда,  сыртқы 
шеңбердегі  және  ішкі,  ірі  шоқтар)  саны  кӛбейеді  үлкен  ӛткізуші  шоқтардың  кӛлемі  де 
ұлғайған  (1  кесте).  Бұл  флоэма  арқылы  сіңген  қоректік  заттардың  кӛбірек  жылжуын 
туындатады. Жоғары дәннің қалыптасуына әсері үлкен. Сорттық ерекшеліктеріне келетін 
болсақ,  күріштің  202  сорты  сабағындағы  ішкі,  ірі  және  сыртқы  «майда  шоқтар  саны 
бұрыннан»  1986-1987  жылдардан  бері  егіліп  келе  жатқан  маржан  сортына  қарағанда 
мӛлшерде  кӛп.  Бұл  жаңадан  аудандастырылған  Арал  202  сортының  негізгі 
артықшылықтарының  (1  кестеде)  кӛрсетілген.  Тыңайтқыштар  орташа  (N60P90+N60кг/га 
ә.з)  және  жоғары  дозада  (N60P120+N120  кг/га  ә.з)  берілгенде  зерттелген  сортарда  ішкі, 
сыртқы  майда  ӛткізуші  шоқтар  саны  кӛбейген.  Осы  шоқтарды  қоршай  орналасқан 
скелеренхималық  клеткалар  сабақтың  мықтылығын  күшейтіп,  сабақтың  жатпайтын 
күшейтеді. Бірақ тыңайтқыштар, үстеп қоректендіру жоғары дозада енгізілгенде сабақтың 
орталық  қуысы  кеңейіп,  үлейген  және  сабақ  ұзарғандығы  байқалған.  Бұл  сабақтың 
қасиетін  күшейтеді.  Тыңайтқыштар  берілмегенде  зерттелінген  сабағының  буын 
аралығында  ішкі  ірі  ӛткізуші  шоқтар  паренхималық  клеткалар  ортасында,  ауа  ӛткізуші 
аэренхима қуыстарынан сәл тӛмендеу болған. 
Тұқым  себу  нормасы  кӛбейіп,  7  млн.  шығымды  тұқым  себілгенде  және 
тыңайтқыштар  жоғары  дозада  берілгенде  сыртқы,  майда  ӛткізуші  шоқтар  сабағының 
сыртынан  томпақ  болып  шығып,  оның  қырлылығын  күшейтеді.  Ал  ішкі,  ірі  ӛткізуші 
шоқтар  сабақтың  перифериясына,  сыртқы  қабырғасына  жақындау  орналасып,  сабақтың 
ішкі қуысы шамалы кеңейген. Сонымен бірге сабақ буын аралықтары ұзарған. Бұл әсіресе 
Арал  202  сортына  тән  қасиеттер  және  сабақтың  жатып  қалу  қасиетін  шамалы  болса  да 
күшейтеді деген пікір туындайды. 
 
1-кесте  Күріш  сабағының  ішкі  анатомиялық  құрылысы  кӛрсеткіштерінің  тыңайтқыштар 
мӛлшеріне және енгізу әдістеріне байланысты ӛзгерістері  
Күріш сорттары 
7 млн. тұқым себілгенде 
NOPO, 
бақылау 
N
60
P
90+
N
60 
орташа доза 

60

120
+N 
120 
жоғарғы доза 
Ішкі, ірі ӛткізуші шоқтар саны, дана 
Маржан (стандарт) 
10,5±0,35 
13,3±0,53 
17,0±0,63 
Арал 202 
12,0±0,30 
16,0±0,70 
19,1±0,40 
Сыртқы, майда ӛткізуші шоқтар саны, дана 
Маржан (стандарт) 
15,5±0,53 
17,2±0,61 
21,7±0,76 
Арал 202 
17,5±0,42 
20,2±0,51 
26,5±0,62 
 
Сыртынан томпақ болып шығып, оның қырлылығын күшейтеді. Ал ішкі, ірі ӛткізуші 
шоқтар  сабақтың  перифериясына,  сыртқы  қабырғасына  жақындау  орналасып,  сабақтың 
ішкі қуысы шамалы кеңейген. Сонымен бірге сабақ буынаралықтары ұзарған. Бұл әсіресе 
Арал  202  сортына  тән  қасиеттер  және  сабақтың  жатып  қалу  қасиетін  шамалы  болса  да 
күшейтеді деген пікір туындайды. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Прозина М.Л.Ботаническая микротехника.М.,1960-28-08 с. 
2. Пермякова А.И. Микротехника.М., 1988-208 с. 
3. Барыкина  Р.П.  и  другие.  Справочник  по  ботанической  микротехнике.  Основа  и 
методы. М.: Изд-во МГУ.2004-312 с. 
4. Лакин Г.Ф.Биометрия М.: Высшая школа.1990-352 с. 


186  Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
 
5. Петрова  Л.Р.,  Ляховкин  А.Г.  Структурный  особенноснти  стебля  и  листового 
влагалища  некоторых  полегающих  и  неполегающих  сортов  риса  Oryza  sativa  L.  //ботан. 
Журн., 1968, т.53, №1. –С.75-84 
6. Мұхитдинов  Н.М.,  Бегенов  Ә.Б.  ,  Айдосова  С.С.,  Ӛсімдіктер  морфологиясы  және 
анатомиясы, 2001-Б 166 с. 
7. Жайлыбай Н.К. Күріш егіншілігі және экология 2006 ж. Алматы 
 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  приведены  результаты  выращивания  риса  в  условиях  технологий  с 
добавлением минеральных удобрений. Проведены исследования анатомического строения 
стебля риса.  
SUMMARY 
The article deals with the  results of rice cultivation in the conditions of the technologies 
with the addition of mineral fertilizers. Anatomic structure of a stalk of rice is given. 
 
 
 
ӘОЖ 376. 72: 373. 5 
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҤКІМЕТТІК ЕМЕС 
ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ ҦЙЫМДАРЫНЫҢ РӚЛІ 
 
Г.С.Шыныбекова – магистр, оқытушы, Д.З.Абильмажинова – магистр, оқытушы,  
Ж.А.Абдукадирова – магистр, оқытушы. (Алматы қ., Қазмемқызпу). 
 
Аннотация:  мақалада  Халықаралық  табиғатты  қорғау  ұйымдары  мен  экологиялық 
үкіметтік  емес  ұйымдардың  қоғамның  қазіргі  даму  кезеңінде  алатын  орны  мен  маңызы 
сипатталған. 
Түйін  сӛздер:  экология,  мониторинг,  биосфера,  тұрақты  даму,  экологиялық 
сараптама. 
Халықаралық  табиғатты  қорғау  ұйымдарының  қоғамның  қазіргі  даму  кезеңінде 
алатын  рӛлі  ӛте  үлкен.  Оларды  ұйымдастыру  қажеттілігі  қоршаған  ортадағы  апатты 
ӛзгерістерден туындап отыр. Олар табиғатты қорғауға және ең алдымен, адамзаттың ӛзін 
қорғауға негізделген.  
Барлық  осы  халықаралық  табиғатты  қорғау  ұйымдарының  кӛмегімен  адам 
біріншіден ӛзін ӛзінің іс-әрекетінің нәтижелерінен қорғайды. Егер біз тірі қаламыз десек 
біріншіден,  бізді  қоршаған  әлемді  сақтауымыз  керек,  ал  ол  үшін  біз  жұмыла  бірігуіміз 
керек. Осы бағыттағы алғашқы қадамдардың бірі - әртүрлі халықаралық табиғатты қорғау 
ұйымдарының жұмысы.  
Қазір  табиғатты  қорғау  мақсатын  алдына  қойған  кӛптеген  түрлі  ұйымдар, 
бірлестіктер  мен  форумдар  бар.  Алайда,  ӛкінішке  орай,  біз  олардың  қайсысы  қандай 
жұмыс  атқаратындығы  туралы  білмейміз,  ал  кӛпшілік  олардың  біразы  жайлы  тіпті 
естімеген. Әдетте, әдебиетте тек екі шектілікті кездестіреміз: қандай да бір ұйымның жай 
ғана аталуы, немесе олардың біреуінің жұмысының толық сипаттамасы.  
XIV ғ.-дың 2-ші жартысы мен әсіресе ХХ жүзжылдықта адам қоғамының дамуымен 
жалғасқан  ғылым  мен  техниканың  дамуы  бір  жағынан  адамның  табиғатқа  деген 
тәуелділігін  жеңіп,  еселенген  қажеттілігін  қамтамасыз  етті,  ал  екінші  жағынан  қоршаған 
ортаға  тигізілетін  әсер  күрт  күшейді.  Қазіргі  кезде  адамзат  ӛз  қажеттіліктерін  ӛтеу  үшін 
жер  қойнауынан  жылына  25  тонна  түрлі  шикізат  алады  (1  адамға  шаққанда). 
Ауылшаруашылық  қажеттіліктері  үшін  құрлықтың  25-30%,  ӛнімдік  орманды  қосқанда  – 
50-55%  пайдаланады,  яғни  адам  планетаның  қолайлы  жерлерінің  барлығын  игерген,  ал 
әлемдік  мұхиттағы  кәсіптік  балық  қорларын  тұтыну  биологиялық  мүмкіндіктер  шегіне 
жетті [1].  


жүктеу 5,03 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   89




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау