Ф и з и к а әож 3. 049. Физика сабақтарында

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
 
 145
 
конденсатын  ӛндіру  2009  жылмен  салыстырғанда  124,2%-ға  дейін  ӛседі  деп  күтілуде 
(ӛндіру  ӛнімі  18,5  млн.тоннаны  құрайды)  [3].  Қазақстан  бойынша  мұнай  ӛңдейтін  ең  ірі 
үш  мұнай  зауыттары  бар.  Оларға  тоқталатын  болсақ:  1.Атырау  мұнай  ӛңдеу  зауыты,  2. 
Шымкент  мұнай  ӛңдеу  зауыты,  3.  Павлодар  мұнай  ӛңдеу  зауыты.  Мұнай  ӛндіру 
басқармасындағы кәсіптік- ресурс әлеуетінің негізгі мақсаты - кәсіптік ресурс әлеуетінің 
жақсы  нұсқасын  қолдануы,  яғни  ӛндіру,  баға,  шығын  қызметтерді  нарық  жағдайындағы 
конюктураға  байланысты  болуы  және  мұнай  ӛндіруіндегі  мемлекеттік  реттеудің  бар 
болуы.  Отандық  мұнай  ӛңдеу  зауыттарын  қайта  құру  және  жаңғырту  мынадай 
инвестициялық  жобаларды  іске  асыруды  кӛздейді:  Атырау  мұнай  ӛңдеу  зауытында: 
ЭЛОУ-АВТ-3  қондырғысының  вакуумдық  блогын  және  АМӚЗ  баяу  кокстеу 
қондырғысын  қайта  құру  вакуумдық  блоктың  қуатын  жылына  1800  мың  тоннаға  дейін 
және баяу кокстеу қондырғысының қуатын жылына 1000 тоннаға дейін жеткізу. Жобаны 
іске асыру мерзімі - 2011жыл.  
Жылына  133  мың  тонна  бензол,  496  мың  тонна  параксилол  ӛндірумен  хош  иісті 
кӛмірсутек ӛндірісі кешенін салу және мұнай ӛнімдерінің сапасын 3 - экологиялық кезеңге 
дейін жақсарту. Жобаны іске асыру мерзімі- 2011-2013 жылдар. Зауыт базасында мұнайды 
терең  ӛңдеу  бойынша  жылына  мұнай  ӛңдеуді  5500  мың  тоннаға  дейін  жеткізумен  және 
мұнай  ӛнімдерінің  сапасын  84%-  ға  дейін  ӛңдеу  тереңдігі  бойынша  Еуро-4  стандартына 
дейін жақсартумен кешен салу. Жобаны іске асыру мерзімі - 2011- 2014 жылдар [4]. 
Атырау  облысындағы  Солтүстік-  Каспий  экологиялық  базасының  негізгі  жобасы: 
Каспий  теңізінің  солтүстік  Қазақстандық  бӛлігінде  құйылмалы  мұнай  түрін  іске  асыру. 
Жобаны іске асыру мерзімі – 2009 - 2012 жылдар. Жобаның негізгі ұсынылуы:  
- теңіз маңындағы мұнай ӛңдеу аймақтарын құру; 
- экологиялық, метеорологиялық мониторинг; 
- органикалық дүние қорын кеңейту [5]. 
Маңғыстау  облысы  маңындағы  Каспий  теңізінің  шығыс  бӛлігінде  Баутино 
аймағындағы мұнай ӛңдейтін базаға тоқталатын болсақ, толығымен автоматтандырылған, 
автоцистерна  және  теңіз  аймағындағы  жанар  -  жағармайларды  экологиялық  қауіпсіз 
тасымалдап, пайдалануға мүмкіндік бар.  
 «ҚазТрансОйл»  АҚ  негізгі  атап  ӛтетін  жетістіктеріне  тоқталсақ:  2009  жылғы  
9  қазанда  «Кеңқияқ-Құмкӛл»  магистральды  мұнай  құбыры  коммерциялық  пайдалануға 
берілді.  Мұнай  құбыры  «Қазақстан-Қытай»  экспорттық  мұнай  құбыры  құрылысының 
екінші  кезеңінің  бірінші  желісі  болып  табылады.  Оның  құрылысын  қазақстандық 
«ҚазТрансОйл»  АҚ  және  қытайлық  СNODC  компаниясының  бірлескен  кәсіпорны 
«Қазақстан-Қытай  құбыры»  ЖШС  жүргізілді.  «ҚазТрансОйл»  АҚ  орналастыратын 
акцияларды  тӛлеу  мақсатында  компания  акционері  -  «ҚазМұнайГаз»  ҰК  АҚ 
5  наурызындағы  шешімімен  «Туймазы-Омбы-Новосибирск  2»  (ТОН-2)  магистральды 
мұнай құбырының Қазақстандық учаскесі тапсырылды. «ҚазТрансОйл» АҚ тармақталған 
магистральді  құбыр  жүйесі  арқылы  мұнай  тасымалдауы  мен  су  жеткізуді  қамтамасыз 
ететін ҚР басты мұнай тасымалдау компаниясы. 
«Петро Қазақстан Ойл Продактс» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде (бұдан әрі 
-ПҚОП):  Мұнай  ӛңдеу  бойынша  қуатты  жылына  6000  мың  тоннаға  дейін  жеткізумен, 
ӛңдеу  тереңдігін  90%  дейін  ұлғайтумен,  зауытты  қайта  құру  және  жаңғырту,  мұнай 
ӛнімдерінің сапасын 4-экологиялық кезеңге дейін жақсарту. Жобаны іске асыру  мерзімі- 
2011-2014 жылдар. Павлодар мұнай-химия зауытында (бұдан әрі - ПМХЗ): 
Зауыт  қуатын  жылына  6000  мың  тоннаға  дейін  жеткізуде,  мұнай  ӛңдеу  тереңдігін 
90%-ға  дейін  ұлғайтумен  қайта  құру  және  жаңғырту,  мұнай  ӛнімдерінің  сапасын  
4-экологиялық кезеңге дейін жақсарту. Жобаны іске асыру мерзімі- 2011-2013 жылдар.  
2011жылы Қазақстан Республикасының үдемелі индустриалды- инновациялық даму 
бағдарламасына 
сәйкес, 
сондай-ақ, 
«ҚазТрансОйл» 
АҚ-ның 
инновациялық-
технологиялық даму бағдарламасын іске асыру аясында Павлодарда орталық диспетчерлік 
бекет іске қосылды [6]. 

146  Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
 
Мұнай  ӛңдеу  зауыты  қайта  құру  және  жаңғыртуды  аяқтау  2015  жылы 
республиканың  тұтынушыларын  3-4-экологиялық  кезеңнің  талаптарына  сай  келетін 
сапалы мұнай және мұнай-химия ӛнімдерімен қамтамасыз етуге, қоршаған ортаға зиянды 
әсерді азайтуға, республиканың автомобиль және авиация отынына қажеттігін қамтамасыз 
етуге,  мұнай  ӛңдеу  зауыттарының  жиынтық  қуатын  жылына  17,5  млн.  тоннаға  дейін 
жеткізуге  мүмкіндік  береді  [7].  Қазақстанда  түрлі  маркадағы  мұнай  ӛндіреді.  Қашаған 
теңіз  мұнай  ӛңдеу  аймағында  8  млрд.  баррель  кӛлемінде  мұнай  ӛнімі  бар  екендігі 
анықталуда, екі жасанды аралда 20 эксплуатациялы скважинаның бұрғылауы жасалынды. 
Қазақстанның  Каспий  шельф  аймағында  Қашаған,  Ақтоты,  Қайраң,  Қаламқас 
аймақтарында  41  скважина  ӛңделіп,  эксплуатацияланып,  сараптамалық  бақылау 
жасалынды. Қазақстанның Каспий аймағында мұнайды барлау 2013 жылғы маусым айына 
жоспарлануда.  Алғашқы  кезеңдерінде  тәулігіне  400  мың  баррель  мұнай  ӛңделеді. 
Қашағанда ең жоғарғы кӛлемде мұнай ӛңдеу тәулігіне 1,5 млн. баррель болуы мүмкін.  
Қазақстан  мұнай  транзитіне  тарифтерін  бекітті.  Ол  мұнай  магистралі  2005  жылы 
аталған  тариф  Қазақстанның  мемлекеттік  агент  негізінде  бекітіліп,  1  қыркүйектен  ӛз 
жұмысын  бастады,  ол  «Атасу-Алашонькоу»  деп  аталатын  құбыр  жүйесімен 
тасымалданады  (1тонна  1000  км-ге  1673,89  теңгені  құрайды).  Атасу  станциясынан 
(Қарағанды  облысы)  Алашонькоу  теміржол  станциясына  (ҚХР)  дейін  аралықта 
орналасқан.  Алғашқы  кезеңде  құбыр  арқылы  мұнайды  жіберу  мүмкіндігі  жылына  10 
млн.тонна,  екінші  кезеңде  20  млн.тоннаға  жуық  болды.  2008  жылы  Қытайға  осы  құбыр 
арқылы  біздің  мұнайымыздың  5,1  млн.тоннасы  экспортталды;  2011  жылы  Атасу-
Алашонькоу  мұнай  құбыры  2010  жылдың  алғашқы  4  айына  қарағанда  3млн.751мың 
тонна,  яғни  15%-ға  жоғары  болды.  Қазіргі  кезде  ресей  мұнай  компаниялары  «Атасу-
Алашонькоу»  мұнай  құбыры  арқылы  тасымалды  іске  асырып  жатқан  жоқ.  Одан  басқа 
Қазақстанның  мұнай  және  газ  министрлігі  мұнай  құбырымен  Қытайға  250  мың  тонна 
кӛлемінде  мұнай  тасымалдауға  квотаны  бекітті.  Бұл  айлық  квота  жыл  соңына  дейін 
сақталуы мүмкін [8]. 
Қазақстан  мұнайының  экспорттық  бағытын  дамыту  және  әртараптандыру 
мақсатында мына жобаларды іске асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде: мұнай құбырын 
кезең-кезеңмен кеңейту, Баку-Тбилиси-Джейхан мұнай құбырына қосу арқылы Қазақстан-
Каспий  тасымалдау  жүйесін  құру  және  Қазақстан-Қытай  бағыттары  бойынша 
ұлғайтылатын болады. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Т.Омарәлиев. «Мұнай мен газды ӛңдеудің химиясы және технологиясы», I бӛлім,  
 Астана- 2011, «Фолиант» баспасы, 6-8 б. 
2. К.И. Джиембаева, Т.К. Ахмеджанов, М.К.Сакиева, «Техника и технология добычи  
 нефти», Алматы- «Экономика» баспасы, 2011, 5-11, 91-97 б. 
 3.  Е.А.  Ахметов,  Г.Е.  Бердығұлова  «Қазақстан  Республикасының  экономикалық 
және әлеуметтік географиясы», Алматы-2011,76-85 б. 
4. «Petroleum», Алматы- 2012, 57-58- б. 
5. «ҚазМұнайГаз», Алматы- 2011, 4-5- б. 
 6. «ҚазТрансОйл», Астана-2012, 12-13-б. 
 7. «Нефтяное хозяйство», 2’2012, 18-19-б. 
8. «Нефть и газ», Алматы-2011, №5 (65), 151-152-б.  
 
РЕЗЮМЕ 
В  этой  статье  рассматривается  состояние  и  развитие  нефтяной  промышленности  в 
Казахстане.  Так  же  дается  анализ  межгосударственным  и  международным  соглашениям 
по добыче нефти. 
SUMMARY 
This  article  deals  with  the  state  and  development  of  the  oil  industry  in  Kazakhstan  and 
analysis  of international agreements in oil production.