Ф и з и к а әож 3. 049. Физика сабақтарында

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
 
 99
 
қызметінің  тӛрт  деңгейіне  бӛлеміз,  яғни,  олар  репродуктивті,  бейімділік,  эвристикалық, 
шығармашылық [1]. 
АКТ-ны  қолдану  аймағындағы  репродуктивті  деңгейінде  мұғалім  ақпараттық 
білімнің  бір  бӛлігін  ғана  игереді,  яғни  АКТ  құралдарын  ӛз  қызметінде  толық 
пайдаланылмайды.  Ол  берілген  алгоритм  немесе  басқа  да  амалдардың  тек  әрекеттерін 
ғана  кӛшіреді.  Сонымен  қатар  оқу  үдерісінде  АКТ  құралдары  мен  амалдарын  қолдануы 
тӛмен немесе қолданбайды. 
Мұғалім  бейімделген  деңгейге  жету  кезінде  алған  білімін  қолдануға  саналы  түрде 
дайын  болады,  алынған  жаңа  ақпарат  қызметінің  тәсілін  ӛз  деңгейінде  қолдана  біледі. 
Бірақ  осыған  ұқсас  жағдайлар  болуы  да  мүмкін:  талдау  мен  ӛзін-ӛзі  бақылауды  жүзеге 
асыра  білуі;  қойылған  талаптардың  шешу  барысында,  оларға  жекешілік  кӛрсете  білуі; 
кәсіби қызметінде АКТ-ны қолдануға бағыт-бағдар бере білуі. 
Эвристикалық деңгей мұғалімнің терең және берік білімді игергендігін кӛрсетеді; ол 
қойылған  талаптарды  шешу  барысында  АКТ  құралдары  мен  амалдарын  дара  қолдануы 
мүмкін;  онда  нақты  талаптарға  бейімделу  мен  қолданылуының    қабылданған  әдістерін 
дұрыс  пайдаланады;  АКТ  аймағында  ӛз  білімі  мен  біліктілігін  кӛтере  отырып,  кәсіби 
қызметтегі  АКТ-ны  қолданудағы  нақты  бағыты  байқалады.  Бұдан  байқайтынымыз, 
мұғалім АКТ-ның жаңа амалдарын ӛз бетінше үйренуге икемді болуы керек. 
Шығармашылық  деңгей  белсенді  шығармашылықтың  жоғарғы  деңгейінің 
жетістіктік  кӛрсеткіші  болып  табылады.  Мұғалім  АКТ  амалдарының  ақпараттық 
қызметтерін  кең  кешенді  түрде  қолдануға  дайын  және  ӛз  алдына  жеке  талап  қоя  алады, 
әдістерді  таңдап  және  олардың  шешімі  үшін  амалдар  таңдайды,  таңдалған  әдістерді 
қолданудың  нәтижесін  бағалайды;  бағытталған  шығармашылық  қызметте  мұғалім  жаңа 
ақпараттар ала алады, АКТ амалдарын қолдану жүйесін ӛзі ӛңдеуге мүмкіндігі болады [2]. 
АКТ  құралдары  мен  амалдарын  қолдануда  мұғалімнің  қызметі  екі  деңгейде  жүзеге 
асуы  мүмкін:  эмпирикалық  және  саналық.  АКТ  амалдарының  кӛмегімен  ақпараттық 
қызметінің эмпирикалық деңгейі сыртқы пәндік қызметті игеруді ұйғарады, сонымен бірге 
тәжірибелік логикалық әрекетке әдістемеленгенде оқу-тәрбиелік үрдіс компоненттері мен 
жаңа  ақпараттанған,  коммуникацияланған  технология  арасындағы  заңды  байланысты 
түсіндірмейді. Осындай деңгейді меңгерген студент сол немесе ӛзге ақпараттанған білімді 
мақсатты  қолдануын  негізсіз  деп  шешеді.  Сонымен  қатар  ол,  неге  сол  әрекет  тәсілі 
таңдалғаны және ӛзге әрекеттерді кӛшіруді де негізсіз етеді.  
Эмпирикалық  қызметте  ұстазды  дайындау  репродуктивті  және  кәсіби  деңгейіне 
сәйкес  келеді.  Саналы  әрекет  бағдарлаушы  нәтижеге  алып  келетін,  саналы  мақсатқа 
бағынышты  үрдіс.  Оқу  тәрбиелік  үрдістегі  АКТ–ны  қолдану  бойынша  әрекетін 
қабылдаудың  саналы  деңгейі  сыртқы  пәндік  әрекеттің  теориялыққа  ауысатын  білім 
мақсатындағы  қолданылуды  ұсынады.  Сондықтан  осы  әрекет  барысында  туындаған 
мақсат пен АКТ амалдарындағы сол немесе ӛзге қолданылған бағдарланушы нәтижелері 
жүзеге асып, қолданудың шарты бағаланады. 
Саналы әрекет ұстазды дайындайтын эвристикалық және шығармашылық деңгейіне 
сәйкес келеді. 
Деңгейлердің аралық шекарасын жеткілікті шартын белгілейміз, ал білім, ниет, икем 
кешендері білімнің ақпараттануының дәрежесіне қарай ӛзгеріп отырады. 
Мұғалім  қызметіндегі  АКТ-ны  қолдану  мүмкіндіктерін  талдау  деңгейдің 
бейнеленуіне  сәйкес  білімді  ақпараттандырудың  жаңа  кезеңіндегі  АКТ  амалдарының 
кӛмегімен  ақпарат  әрекеттерінің  әртүрлерінің  жүзеге  асуының  нақты  тәсілін  анықтайды 
(Кесте-1).  
 
 

100  Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
 
Кесте-1.  
АКТ шарасының кӛмегімен ақпараттық қызметті ұйымдастыру тәсілдерін 
 қабылдау деңгейі 
 
Ақпаратты жинау 
(іздеу) 
Ақпаратты жинау 
(іздеу) 
Ақпаратты жинау 
(іздеу) 
Ақпаратты жинау 
(іздеу) 
Стандартты 
қайнар 
кӛздерден 
ӛңделген 
дайын 
ақпаратты 
қолдану 
Стандартты 
қайнар 
кӛздерден 
ӛңделген 
дайын 
ақпаратты 
қолдану 
Стандартты 
қайнар 
кӛздерден 
ӛңделген 
дайын 
ақпаратты 
қолдану 
Стандартты 
қайнар 
кӛздерден 
ӛңделген 
дайын 
ақпаратты 
қолдану 
Ақпаратты 
енгізу 
құрылғысын 
қолдану, 
интернеттен  қарапайым 
іздеу 
Ақпаратты 
енгізу 
құрылғысын 
қолдану, 
интернеттен  қарапайым 
іздеу 
Ақпаратты 
енгізу 
құрылғысын 
қолдану, 
интернеттен  қарапайым 
іздеу 
Ақпаратты 
енгізу 
құрылғысын 
қолдану, 
интернеттен  қарапайым 
іздеу 
Интернеттен 
ақпараттарды  теру  және 
енгізу 
құрылғысының 
кӛмегімен қол жетпейтін 
ақпараттарды цифрлау 
Интернеттен 
ақпараттарды теру және 
енгізу 
құрылғысының 
кӛмегімен 
қол 
жетпейтін ақпараттарды 
цифрлау 
Интернеттен 
ақпараттарды теру және 
енгізу 
құрылғысының 
кӛмегімен 
қол 
жетпейтін ақпараттарды 
цифрлау 
Интернеттен 
ақпараттарды теру және 
енгізу 
құрылғысының 
кӛмегімен 
қол 
жетпейтін ақпараттарды 
цифрлау 
Ақпаратты 
енгізудің 
ӛзіндік 
құрылғысын 
қолдану, 
белгілері 
бойынша 
интернеттен 
ақпаратты күрделі іздеу 
Ақпаратты 
енгізудің 
ӛзіндік 
құрылғысын 
қолдану, 
белгілері 
бойынша  интернеттен 
ақпаратты күрделі іздеу 
Ақпаратты 
енгізудің 
ӛзіндік 
құрылғысын 
қолдану, 
белгілері 
бойынша  интернеттен 
ақпаратты күрделі іздеу 
Ақпаратты 
енгізудің 
ӛзіндік 
құрылғысын 
қолдану, 
белгілері 
бойынша  интернеттен 
ақпаратты күрделі іздеу 
 
1-кестеде  ұсынылған  эвристикалық  деңгейге  сәйкес  ақпараттық  қызметтің 
ұйымдастыруы тӛмендегі икем, ниет кешендеріне әкеледі. 
Педагог келесідей ниет, икемдерге ие болуы керек: 
Ақпаратты жинау, іздеу шараларын қолдануы бойынша: 
-Ақпаратты  енгізу  шарттарын  қолдану  –  сканер,  санды  сурет,  бейнекамера,  МIDI-
құрылғы,  микрофон  және  т.б.,  олар  мәтінді,  дыбысты,  графикті,  видео  ақпараттарды 
енгізу; 
-Ақпаратты  іздеу  жүйесін  және  ақпарат  іздеу  үшін  интернеттің  іздеу  ресурстарын 
қолдану; 
Ақпаратты сақтау шараларын қолдану бойынша:  
-Қарапайым  құрылымды  мәліметтерді  сақтауды  ұйымдастыру  үшін  мәліметтер 
базасының басқару жүйесін қолдану; 
-Электронды  құжаттарды,  мәтінді,  дыбысты  графикалық  және  видеоақпараттарды 
құру үшін қажет шараларды қолдану; 
-Электронды  құжаттардың  иерархиясын  (шежіресін)  құру  үшін  гипербайланысты 
қолдану; 
-  Оқу  белгіленуінің ақпараттарын  жинау үшін интернеттің ақпараттық  ресурстарын 
қолдану; 
Ақпаратты ӛңдеу шараларын қолдану бойынша:  
- Оқу  мекемелерін  басқаруды  автоматтандыру  үшін  АКТ  шараларының  дайын 
бағдарламаларын қолдану; 
- Сабақта  оқу  белгіленуінің  мультимедиалық  бағдарламалық  шараларын  қолдану, 
олардың сапасына тәжірибелік бағаны жүзеге асыру; 
- Оқу  белгісінің  бағдарламалық  шараларына  қойылған  талаптарды  сақтай  отырып, 
бағдарламалық шараларының мультимедиалық фрагментінің қойылымын ӛндеу; 
- Ӛңдеудің 
кӛрінетін 
шарасының 
кӛмегімен 
бағдарламалық 
шараның 
мультимедиалық фрагментін жүзеге асыру, жасау; 
- Сабақта интернеттегі ақпараттың ӛңделген ресурстарын қолдану; 
Ақпаратты беру шараларын қолдану бойынша: