Сабақ тақырыбы: радиоактивті изотоптар және олардан қОРҒану. Радиоактивті сәулелерден қОРҒану мәселелері. Нармағамбетова айгүл дүйсембайқызы. Физика пәні мұҒалімі. №1мектеп атырау облысы. ҚҰлсары қаласы. Мақсаты

САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ: РАДИОАКТИВТІ ИЗОТОПТАР ЖӘНЕ ОЛАРДАН ҚОРҒАНУ. РАДИОАКТИВТІ СӘУЛЕЛЕРДЕН ҚОРҒАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІ. НАРМАҒАМБЕТОВА АЙГҮЛ ДҮЙСЕМБАЙҚЫЗЫ. ФИЗИКА ПӘНІ МҰҒАЛІМІ. №1МЕКТЕП АТЫРАУ ОБЛЫСЫ. ҚҰЛСАРЫ ҚАЛАСЫ.

• Мақсаты : - радиоактивті изотоптарға анықтама бере отырып, оларды алу, қорғану жолдары туралы түсінік беру.
• - Қазақстанда арзан,жеңіл, қоршаған ортаға зиянсыз радиоактивті изотоптарды өнеркәсіпке қолдану мәселелерін қарастыру.
• Көрнекілігі: 9- физика оқулығы (Башарұлы)
• 11- физика оқулығы (Мякишев)
• Д.И.Менделеевтің химиялық әлементтер периодтық кестесі. Интерактивті тақта. «Жасыл пакет» дискісі
• Пән аралық байланыс: химия, биология.
• Сабақтың түрі: шығармашылықты дамыту сабағы.

Сабақтың барысы:

• Сабақтың барысы:
• Ұйымдастыру.
• 1. Сабаққа инструктаж жасау
• 2. Сабақтың мақсатын қою
• I. Зерделеу бөлімі: бақылау сұрағы арқылы
• II. Ақпарат бөлімі.
• III. Жаттығу бөлімі. (Есептер,теңдеулер,реакция).
• IV. Білімді бекіту. Тестілеу. («Жасыл пакет» қолайсыз әсерлер - радиоактивтілік).
• Қорытындылау.
• VI. Үй тапсырмасы:

I. ЗЕРДЕЛЕУ БӨЛІМІ: БАҚЫЛАУ СҰРАҒЫ АРҚЫЛЫ

• 1. Изотоптар дегеніміз қандай элементтер?
• 2. Сутегі изотоптары, химиялық құрамы, қасиеттері, аталуы.
• 3. Радиоактивтілік дегеніміз не?
• 4. Радиоактивті сәулелердің пайда болу табиғаты.
• 5. Изотоптарды алу жолдары,ыдыраулар түрлері

II. АҚПАРАТ БӨЛІМІ

• Радиоактивті изотоптарды пайдалану
• Радиоизотоптарды алу
• 1934ж. 24 He + 1327 Al= 1530P+ 01n
• 1224Mg+ 01n= 1124Na+ 11H.
• 3) 1935ж. Ф.Ж.Кюри Нобель сыйлығын алды.
• 4) Радиоактивті сәулелер – радиациялық сәулелердің биологиялық әсері, олардан қорғану.
• 5) Изотоптардың активтілігі – секундына ыдырайтын ядролар санын көрсетеді.
• 6) Сәулелену дозасы . D= E/m1 (жұтылған доза) жұтылған доза греймен (Гр) өлшенеді. Бір жылғы шекті доза – 0,05 Гр.
• 7) Радиацияны анықтау үшін – дозиметр құралы қолданылады.

III. ЖАТТЫҒУ БӨЛІМІ. (ЕСЕПТЕР,ТЕҢДЕУЛЕР,РЕАКЦИЯ).

• Азоттың (714N), көміртегі(612C), уран изотоптарының 92235U, 92238U ядролық құрамын анықтау.
• Римкеевич №118,5 . Радиоактивті (2554Mn) марганец 2 түрлі тәсілмен алу реакцияларын жазу.
• №1202 Р. Рентген қондырғысында жұмыс істейтін сәуле жұтылуының орташа мөлшері 1 сағатта 7 мкГр-ға тең. Егер бір жылға рұхсат етілген сәулелердің шектік мөлшері 50 мГр-ге тең болса, бір жылда күніне 6 сағаттан, 200 жұмыс күніне қызметкер денсаулылығына сәулелену қаупін есептеңіз?

IV. БІЛІМДІ БЕКІТУ. ТЕСТІЛЕУ.(«ЖАСЫЛ ПАКЕТ» ҚОЛАЙСЫЗ ӘСЕРЛЕР - РАДИОАКТИВТІЛІК).

• 1)Құйрыққойма дегеніміз не?
• а) Құйрықша пішіндес тұрмыстық қалдықтар қоқысы.
• б) өздігінен құйрықша түтіндеп жанатын кез-келген қалдықтар қоқысы
• в) радиоактивті және токсинді қалдықтар сақтайтын арнайы орын
• г) ауыл шаруашылығы қалдықтарын және құралдарын сақтайтын арнайы орын
• 2) Орталық Азия аймағында радиациялық қалдықтардың үйінділерінің пайда болуының негізгі себебі ?
• а)Басқа елдерден қалдықтардың әкелінуі б)Кеңес уақытында уранды өндіру және байыту жұмыстарының нәтижесі в)геологиялық орындардағы тектоникалық, вулкандық процесстер. г)Чернобыль АЭС-дегі тәрізді техногендік апаттар.
• 3 Алғаш кеңестік ядролық полигон Орталық Азияның қай елінде ашылды?
• а) Қазақстан б) Қырғызстан в)Тәжікістан г)Түркменістан д)Өзбекстан
• 4)Семей ядролық полигоны қай жылы жабылды?
• а)1998жылы б)1991жылы в)1996жылы г)2000жылы

5)Табиғи радиоактивтің деңгейі?

• 5)Табиғи радиоактивтің деңгейі?
• а)5-20мкр/сағ б)20-40мкр/сағ в)30-70мкр/сағ г)100-160мкр/сағ
• 6)Негізгі табиғи радиоактивтілік көздері болып табылатын вулкандық тасулар?
• а)Кун жарығының белсенділігі б)Жер қабығының ғарыштың сәулеленуі
• в)радиактивтік қалдықтар,ядролық жарылыс жер қабығының сәулеленуі
• 7)Радиациялық әсер тіршілік үшін зиянды себебі?
• а)тірі ағзаны қурт ауруы мен ауытқуларға ұшыратады б)жүйке-психологиялық ауруларға ұшыратады в)тірі ағзаның аллергиялық және тері ауруына ұшыратады
• 8)Бөлмедегі ауа құрамындығы радон қимасын қалай азайтуға болады?
• а)жөндеу жұмыстарын жиірек жүргізу керек. в)бөлмені жиірек желдету.
• б)ылғалды тазалау. г)есік,терезені үнемі жабық ұстау.

V. ҚОРЫТЫНДЫЛАУ.

• 1) Радиация көздері
• 2) Қазақстандағы радиоактивті ластану.
• «Жасыл пакет»( қолайсыз әсерлер – радиоактивтілік).
• Радиоактивті сәулелердің биологиялық әсері. Радиациядан қорғану
• Видиокөріністер «Жасыл пакет» дискісінен. Құндылықтар . Денсаулық және қоршаған орта.

VI. Үй тапсырмасы:

• VI. Үй тапсырмасы:
• «РАДИОАКТИВТІ ИЗОТОПТАР ЖӘНЕ ОЛАРДАН ҚОРҒАНУ. РАДИОАКТИВТІ СӘУЛЕЛЕРДЕН ҚОРҒАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІ.» тақырып бойынша шығармашылық жұмыстар қорғау.