6 Тарау: Қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар
133
6.4а Кесте: Қоршаған ортаны қорғауға инвестицияларды 2006 жылы қаржыландыру
Экологиялық сала
Жалпы
көлемі
Республикал
ық бюджет
Жергілікті
бюджеттер
Ауа
0,2
..
0,2
96,8
3,0
100
Су ресурстары
19,7
13,6
6,1
67,2
13,0
100
Жер
16,9
12,8
4,1
80,3
2,9
100
Қалдықтар
5,1
..
5,1
42,9
52,0
100
ҚО қорғау
98,7
98,7
..
1,3
..
100
Барлығы
5,5
3,6
1,8
87,2
7,3
100
Мемлекеттік сектор
Өнеркəсіп
кəсіпорында
ры
Шетелдік
қарыздар
мен гранттар
Барлығы
Дерек көзі: ҚР Статистика жөніндегі агенттігі, тікелей мəліметтер: БҰҰ ЕЭК хатшылығының есептері
Ескерту: Бизнес-сектор ҚО қорлаудың басқа да шараларын қоса есептегенде, экологиялық қызметтердің
мамандандырылған жеткізушілерін қамтиды.
6.4б Кесте: Қоршаған ортаны қорғауға инвестицияларды 2006 жылы қаржыландыру
%
Жалпы
көлемі
Республика
лық бюджет
Жергілікті
бюджеттер
Ауа
2,6
..
7,8
73,8
26,9
66,5
Су ресурстары
47,8
49,8
43,9
10,2
23,5
13,2
Жер
43,5
49,9
31,0
13,0
5,5
14,1
Қалдықтар
5,8
..
17,3
3,1
44,1
6,2
Табиғат қорғау
0,2
0,3
..
..
..
..
Барлығы
100
100
100
100,0
100,0
100
Экологиялық
сала
Өнеркəсіп
кəсіпорындары
Шетелдік
қарыздар мен
гранттар
Барлығы
Мемлекеттік сектор
Дерек көзі: Қоршаған ортаны қорғау министрлігі
Ескерту: 2007 жылдың деректері бюджеттік жоспарларға негізделген. ҚОҚМ дамуға жұмсалған шығындары
мен 2007 жылы шығындары энергосервистік компания (ЭСКО) капиталының өсуін қаржыландыруға (0,2
миллон доллар) салынған 1,29 миллард тенге бір жолғы салымды қамтиды.
Облыстар бойынша жұмсалған шығындар
Қазақстанның орташа экономикалық көрсеткіштері экономикалық өсу мен инвестициялардағы
айтарлықтай аймақтық айырмашылықтарды көрсетпейді, бұл өз кезегінде, облыстардың түрлі
экономикалық айырмашылықтарын көрсетеді. USAID (2006 г.), жүргізген жуырдағы зерттеуде
республиканың 14 облысы негізгі үш топ бойынша бөлінді: (a) мұнай өндіретін аймақ; (b)
өнеркəсіптік аймақ (мұнайдан басқа) жəне (c) ауылшарушылық аймақ. Соңғы категория ауыл
шарушылығы облыстың экономикалық өндірісінің ең кемі 20 пайызын құрайтын облыстарды
қамтиды. Екі ірі қола (Алматы мен Астана) жеке, төртінші категорияға жатады.
Кейінгі бірнеше жылдың ішінде мұнай өндіретін кəсіпорындар елдің экономикалық өсуінің
негізгі қозғаушы күші болды. Олар елдің батыс бөлігіндегі бес облыста орналасқан.
Өнеркəсіптің басқа салаларымен айналысатын үш өнеркəсіптік облыс республиканың
солтүстік-шығыс жəне орталық өңіріне орналасқан. Ауыл шарушылығы маңызды
экономикалық рөл атқаратын алты облыс Қазақстанның солтүстік жəне оңтүстік
аймақтарында. Астана мен Алматыда қарқынды өсу жəне көрсетілетін қызметтер секторының
кеңеюі байқалды.
134
II Бөлім: Қоршаған ортаны қорғауға қаржы жұмылдыру
6.5 Кесте: Қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар құрамындағы
экономиканың негізгі секторларының 2000 - 2006 жылдардағы орташа көрсеткіштері
Экономика секторы
Ауыл, орман, аңшылық шарушылықтары
1,1
0,1
2,1
Кен өндіру өнеркəсібі
56,3
42,0
69,1
Өндіріс
25,4
37,5
13,8
Энергетика, су ресурстары
9,1
14,2
4,3
Құрылыс
0,9
0,4
1,3
Көлік жəне байланыс
0,8
1,0
0,8
Бизнес-қызметтер
3,4
4,1
2,8
Мемлекеттік басқару
3,1
0,5
5,7
Барлығы: 100
100
100
Жалпы
көлемі
Ағымдағы
шығындар
Инвестици
я
Дерек көзі: ҚР статистика жөніндегі агенттігінің деректеріне негізделген
БҰҰ ЕЭК хатшылығының есептері: "Қоршаған ортаны қорғау жəне
Қазақстандағы тұрлаулы даму", Алматы 2005 ж. сондай-ақ БҰҰ ЕЭК
хатшылығына берілген тікелей мəліметтер
Ескерту: Мемлекеттік басқару басқа да коммуналдық, əлеуметтік жəне
тұрмыстық қызмет көрсетулерді қамтиды.
6.6 Кесте: Өнеркəсіптің қоршаған ортаны қорғауға 2004 жылы жұмсаған шығындары
өндірістің жалпы көлемінің %
Экономика секторы
%
Кен өндіру
0,5
Өндірісі
0,6
мыналарды қоса есептегенде
Кокс, мұнай өңдеу
2,2
Металаургия, метиздер
1,1
Химия өнеркəсібі
1,0
Энергетика, су ресурстары
1,3
Өнеркəсіп салалары бойынша
барлығы
0,6
Дерек көзі: ҚР статистика: жөніндегі агенттігі:
"Қоршаған ортаны қорғау жəне Қазақстандағы
тұрлаулы даму",Алматы 2005 г., 36 бет;
Статистикалық жылнама Қазақстан-2006,
кестелер 13.4, 15.3., БҰҰ ЕЭК есептері.
Облыстар бойынша ұсынылған, қоршаған ортаны ластаудың жоғары деңгейімен байланысты
экономикалық қызмет түрлерінің концентрациясындағы айырмашылықтар, қоршаған ортаны
қорғауға жұмсалатын шығындардағы аймақтық елеулі сəйкессіздіктен көрінеді (6.7 Кестені
қараңыз). Қазақстанның қоршаған ортаны қорғауға жұмсалған бүкіл шығындардың үштен екісі
2004-2006 жылдарда мұнай өндіретін бес облыстың үлесіне тиді. Олардың экологиялық
инвестициялық шығындардың жалпы құрылымындағы үлесі шамамен 80 пайызды құрады.
Тек Атырау облысында ған инвестициялық шығындардың жалпы көлемі 50%-дан астам
шамаға жетті. Бұл, ең алдымен, облыс аумағындағы атмосфераға шығарылатын
шығарындыларды азайту жөніндегі ойдағыдай шаралардан көрінді.
Мұнай өндірмейтін жəне өнеркəсіптің дамыған секторларына ие (көмір өнеркəсібі, мыс,
алюминий, болат жəне электр энергиясын өндіру) үш облыс қоршаған ортаны қорғауға
жұмсалатын бүкіл шығындардың 2004-2006 жылдар арасында ширекке жуығын құрады. Ауыл
шарушылығы ең жоғары дамыған алты облыстың үлесі шығындардың жалпы құрылымында
шамамен 11 пайызды көрсетті. Алматы мен Астана шығындарының үлесі небəрі 2,5 пайыз
ғана.
Облыстар бойынша осыншама үлкен айырмашылықтар сондай-ақ қоршаған ортаны қорғауға
Жан басына шаққанда жұмсалатын орташа жылдық шығындар құрылымынан да көрінеді, осы
Достарыңызбен бөлісу: |
