Этнос14. 12. indd

196
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
ЭНЕЦТЕР, өз атауы – эннэчэ; ескі. самоед (хантылық, карасиндік, ени-
сейлік).
Қазақстандағы энецтердің саны: 1999 ж. мəлімет бойынша 7 адам.
Энец тілі – Қазақстан энецтері этностық тобының эндогенді тілі.
Энец тілі оралдық тілдер семьясының самодийлік тобының солтүстік-са-
модийлік ішкі тобына жатады.
Діни  сенімдері  бойынша  православиеліктер,  дəстүрлі  нанымдары  да 
сақталған.
ЭСКИМОСТАР  (АЗИЯЛЫҚ);  өз  атауы – йупигыт,  юпига,  нывук ам 
юпига т.б.
Қазақстандағы азиялық эскимостардың саны: 1999 ж. мəлімет бойынша 8 
адам.
Эскимос тілі – азиялық эскимостардың эндогенді тілі.
Эскимос тілі – палеоазиялық тілдер семьясының эскимос-алеут тілдерінің 
бірі.
Бүгінде эскимостардың негізгі діни жүйесі христиандық болғанына қара-
мастан, олардың көбі көне сенімдерін, өздерінің дəстүрлі мифологиясының 
кейбір элементтерін де сақтаған. 
ЭСТОНДЫҚТАР, өз атауы – эстласед.
Қазақстандағы эстондар саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 1819 адам, 
2013 жылғы мəлімет бойынша 947 адам.
Эстон тілі – Эстон Республикасының мемлекеттік тілі; Еуропалық Одақтың 
25 ресми тілінің бірі; Қазақстандағы эстондардың экзогенді тілі.
Эстон  тілі  оралдық  тілдер  семьясының  фин-угор  тілдерінің  балтық-фин 
тармағының оңтүстік тобына жатады.
Эстондықтардың арасында негізінен лютерандыққа басым орын беріледі, 
аздаған православиеліктер да бар.
ЮКАГИРЛЕР, өз атауы – одул, деткиль.
Қазақстандағы юкагирлер саны: 1999 жылғы мəлімет бойынша 6 адам.
Юкагир тілі – Саха Республикасының жергілікті ресми тілдерінің бірі; Қа-
зақстандағы юкагирлердің экзогенді тілі.
Юкагир тілі (ескіше: одуль тілі) – палеоазиаялық тілдер семьясының юка-
гир-чуван тілдерінің жалғыз өкілі, оқшауланған тіл (юкагир тілінің орал тіл-
дерімен одан ары алтай тілдерімен генетикалық байланысының болуы ықти-
мал).
Діндері – православие, шамандық, анимизм.
ЯКУТТАР, өз атауы – саха. 
Қазақстандағы  якуттар  саны: 1999 жылғы  мəлімет  бойынша 115 адам, 
2013 жылғы мəлімет бойынша 136 адам.
Якут тілі – Саха (Якутия) Республикасының мемлекеттік тілі; Қазақстан-
дағы сахалардың экзогенді тілі.

197
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
Саха (якут) тілі алтай тілдері семьясының түркі тегінің ұйғыр-оғыз тобы-
ның якут ішкі тобына жатады.
Негізгі діні – православие, сондай-ақ айылға (табиғат перзенттері) ілімінің 
жолын қуушылар бар.
ЖАПОНДАР, өз атауы – нихондзин.
Қазақстандағы  жапондар  саны: 1999 жылғы  мəлімет  бойынша 35 адам, 
2009 жылғы мəлімет бойынша 46 адам.
Жапон тілі – алтай тілдері семьясының арасындағы оқшауланған тіл бо-
луы ықтимал.
Жапон тілі – Жапонияның ресми тілі; Қазақстан жапондарының экзогенді 
тілі.
Кейбір  өлшемдер  бойынша  жұртының 84-96%-ын  синтоистер  мен  буд-
дашылар құрайды, екі дінді қатар ұстанып синкретизмге берілгендер де мол-
шылық. Алайда мұндай бағалаулар жапондардың дінге сенетіндерінің саны-
на емес, қандай да бір ғибадатханамен байланысына негізделген. Жапон жұр-
тының 30%-ы ғана өздерін дінге сенетіндер қатарына жатқызатыны туралы 
болжам бар.

198
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК

199
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
ЭТНОПОЛИТИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ
Термины и понятия казахстанской  политики и практики 
 в сфере общественного согласия  и межэтнической толерантности
Астана, 2014

200
ЭТНОПОЛИТИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ
© Комитет по развитию языков и общественно-политической 
  работы,  2014
© Тугжанов Е., Садвокасова А., Калашникова Н.,
  Калмыков С., Малиновский В., Ракишева Б., Сулейменова Э., 
  Шаймерденова Н., Тулегул Г., 2014
УДК 80/81:32 (038)
ББК 66.3 (5К)я2
УДК 80/81:32 (038)
ББК 66.3 (5К)я2
Э 90
ISBN: 978-601-7504-05-2
ISBN: 978-601-7504-05-2
Издано по заказу  Комитета по развитию языков и общественно-политической 
работы  Министерства культуры и спорта  Республики Казахстан в соответствии                                               
«Государственной программе развития и функционирования языков РК на 2011-2020 гг.»
Рекомендовано к изданию Научно-экспертным советом Ассамблеи народа  Казахстана
Главный редактор: 
Е.Тугжанов,  доктор политических наук
Редакционная 
А.Садвокасова, С.Салемов, С.Калмыков, Э.Сулейменова, 
коллегия: 
Л.Прокопенко, Н.Шанаи, Г.Тулегул
Рецензенты: 
Дронзина Т.А., профессор Софийского университета им. Святого Климента
 
Орхидского, доктор политических наук (Болгария)
 
Джунусова Ж.Х., профессор Академии государственного управления при
 
Президенте Республики Казахстан, доктор политических наук, член НЭС АНК
Научный руководитель проекта:
 
А.Садвокасова, доктор социологических наук
Авторский коллектив:  Тугжанов Ералы Лукпанович, доктор политических наук
 
Калашникова Наталья Павловна, доктор политических наук 
 
Калмыков Сергей Константинович, кандидат философских наук 
 
Малиновский Виктор Александрович, доктор юридических наук 
 
Ракишева Ботагоз Ислямовна, кандидат социологических наук 
 
Садвокасова Айгуль Какимбековна, доктор социологических наук
 
Сулейменова Элеонора Дюсеновна, доктор филологических наук, профессор
 
Жакупов Жантас Алтаевич, доктор филологических наук, профессор
 
Шаймерденова Нурсулу Жамалбековна, доктор филологических наук, 
 
профессор
 
Капалбек Бижомарт Сейсенбекович, кандидат филологических наук
 
Тулегул Госман Тулегулович, переводчик-эксперт
ЭТНОПОЛИТИЧЕСКИЙ  СЛОВАРЬ:  Термины  и  понятия  казахстанской  политики  и 
практики в сфере общественного согласия и межэтнической толерантности.- Астана: Республиканский 
координационно-методический центр развития языков имени Ш.Шаяхметова, 2014 -  400 стр.
В предлагаемом  словаре содержится более 400 слов, представленных на казахском и русском языке, 
наиболее полно раскрывающих смысл и значение терминов, активно применяемых  в этнополитической 
сфере, в научных публикациях, средствах массовой информации,  интернете, а также в изучении  курсов 
этнологии, политологии, социологии, в преподавании исторических и культурологических  дисциплин. 
В  словарь  включен  также  ряд  терминов,  которые  разъясняют  основные  принципы  казахстанской 
этнополитики,  знакомят  с  созданной  Президентом  РК  Н.Назарбаевым  моделью  межэтнической 
толерантности и общественного согласия. 
Издание адресовано работающим в сфере этнополитики государственным служащим, специалистам 
гуманитарных  наук  и  широкому  кругу  читателей,  интересующихся  современными  этническими 
процессами в  Казахстане.
Э 90