- Әрбір адам? - - Әрбір адам?
- - Туысым, досым, жұрағат
- - Әрбір сабақ?
- - Үйрену, ұғу, ұлағат
- - Әрбір ісім?
- - Тірлік, тірек, адамдық
- - Әрбір сөзім?
- - Шындық, бірлік, адамдық
- Ғабит Мүсірепов өмірі мен шығармашылығы.
- “Менің сүйікті анам” тақырыбында шығарма жазып келу
“Кім болған” кесте толтыру Тест - 1. Ғабит Мүсіреповтің өмір сүрген жылдары
- А) 1845-1904жж Ә)1858-1931жж Б)1902-1985жж
- 2. Ғабит Мүсірепов дүниеге келген аудан
- А) Жамбыл ауданы Ә) Жаңаарқа ауданы Б) Жәнібек ауданы
- 3. Ғабит Мүсіреповтің алғашқы туындысы:
- А) «Жапон балладасы» Ә) «Ананың арашасы»
- Б) «Тулаған толқында»
- 4. Ғабит Мүсіреповтің ұстазы кім болды?
- А) Бекет Өтетілеуов Ә) Ыбырай Алтынсарин
- Б) Абай Құнанбаев
- 5. Ана тақырыбындағы әңгімелерді кімнен аударды?
- А) А.С.Пушкин Ә) Л.Толстой Б) М.Горький
- 6. Ақсақ Темір қай әңгіменің кейіпкері
- А) «Тулаған толқында» Ә) «Кездеспей кеткен бір бейне»
- Б) «Өлімді жеңген ана»
Тест жауабы - Әлі талай
- жыр болып жазыларсың
Сабақтың тақырыбы: - Мұқағали Мақатаев
- “Өмір сүрейік алмасып” өлеңі
Сабақтың мақсаты: - Сабақтың мақсаты:
- Білімділік: ақын өміріоқушылардың мәнерлеп оқу, жаттау, өлең табиғатын түсіну дағдысын қалыптастыру, ақын шығармаларының идеялық мазмұны негізінде өлең құрауға, талдай білу жолдарына үйрету. Тәрбиелік: оқушыларды сөз өнерін бағалай білуге тәрбиелеу, қабілет - икемділік қасиеттерге баулу Дамытушылық: оқушылардың ойлау, сөйлеу, өз ой - пікірін еркін жеткізе білуін дамыту, көркем сөйлеуге үйрету Сабақтың түрі: дәстүрлі, тіл ұстарту элементтері аралас сабақ. Әдіс тәсілдері: жеке және топтық жұмыс, СТО стратегияларының элементтері . Көрнекілігі: интерактивті тақта, ақын кітаптары. Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, музыка, тарих.
- Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (1931-1976)
- Атырауға барсаң да, Арқа мен Алтайға барсаң да алдыңнан Мұқағали шығады…
- Мұнайшы да Мұқағали әнін салады, балықшы да, малшы да Мұқағали жырларымен айта алмай жүрген ойларын жұртқа естіртеді. “Әу” деп ән салатындардың айта алмай жүрген ойларын жұртқа естіртеді. “Әу” деп ән салатындардың бәрі Мұқағалидың сөзіне әуен шығарады. Тарбағатай мен Атырауда, Баянауыл мен Қазығұртта жүрсе де, қазақ атаулы желісіне үйірілген құлындай Мұқағали жырымен табысып шұрқырап жатқаны. Нағыз өнер құдыреті деген осы. Мұндай ақыны болған халық-бақытты халық.
- Фариза Оңғарсынова
- Мұқағали Мақатаев Алматы облысы Райымбек ауданына қарасты Қарасаз ауылында 1931 жылы 9 ақпанда дүниеге келген. Азан шақырып қойылған аты - Мұхаметқали. Бірақ «пайғамбар атын алып жүру жас балаға ауырлық етеді» деп есептеген ата - анасы оны кішкентай күнінен «Мұқағали» деп еркелетіп атап кеткен. Үйдің тұңғышы болғасын ба, Мұқағали Тиын әжесіне табиғи болып, анасын жеңге есебінде санаған. Әже, сен бірге жүрсің меніменен, Өліге мен өзіңді телімегем. Ақ кимешек көрінсе, сені көрем, Ақ кимешек жоғалса... нені көрем?- деп өзі жырлағандай, өр мінезді, айбынды әжесін ерекше құрметтеген.
- Жастайынан тіл құдіретін әжесінің әлдиінен, анасының ақ сүтінен, халықтың ертегі – дастандарынан таныды.
- 10 жасынан бастап соғысқа кеткен әкесін сағынып өлеңдер жазған. Жалынған ғазиз Анам, сұрап қалған Жоғалды сол бетімен бірақ та арман. Сенбеймін әкең өлді дегенге мен, Себебі ол үйімізден тірі аттанған - деп соғыстан оралмаған әкесін өлеңіне қосқан.
-
Ақынның анасы – Нағиман Батанқызы - «Шешем менің – иілген сұрау белгі,
- Сәл ғана шаттық көрді, жылау көрді.
- Қалай ғана қалпына келтірерсің,
- Дауылдар майыстырған мынау белді...»
-
- Мұқағалидың әкесі Сүлеймен соғыста қаза табады, анасы Нағиман балаларын өзі асырап өсіреді.
Қаршадайынан белі қайысып, ауыр бейнет тауқыметін тартқан. Балалық шағы Ұлы Отан соғысы жылдарына тұспа-тұс келгендіктен өмірдің ащы-тұщысын ерте татады. Елде қалған әйелдермен, кәрі-құртаңмен бірге балалар еңбек етеді. - Қаршадайынан белі қайысып, ауыр бейнет тауқыметін тартқан. Балалық шағы Ұлы Отан соғысы жылдарына тұспа-тұс келгендіктен өмірдің ащы-тұщысын ерте татады. Елде қалған әйелдермен, кәрі-құртаңмен бірге балалар еңбек етеді.
- Есімде жоқ, Бала болып өсіп пе едім?! Болсам неге жылы сөз есітпедім?! Есіме тек, Білемін жеңіс - құстың Біздің жаққа бір апта кешіккенін. Осылай өскенмін Мен - солдаттың жандырып кеткен жалыны, Сөнбедім де өшпедім, - деген екен ақын бір өлеңінде.
- Мұқағали Мақатаев – 9 сынып оқушысы. 1947 жыл.
Мұқағали 1949 жылы 30 – наурызда Лашын Әзімханқызымен некеге тұрады. Біраз уақыт Нарынқол ауданының Киров колхозында Лашынның төркіндерінде тұрады. Мұқағали ауыл совет хатшысы болды, ал жолдасы мектепте тіл мен әдебиет мұғалімі. Кейін Мұқағали отбасымен туған ауылы Қарасазға көшіп барды. Мұқағали Мақатаевтың 6 баласы бар. Қазір төртеу: Ұлдары –Жұлдыз, Айбар, қыздары – Алмагүл, Шолпан. - Мұқағали мезгілсіз қазаға ұшыраған сүйікті қызы Майгүлмен (сол жақта) бірге
- 1951-52 жылдары Алматыға келіп шетел тіл институтына неміс тілі факультетіне оқуға түсті.
- “Қазақ” радиосында диктор болып жүрген кезі
Бір топ жас ақын, жазушылардың ортасында - Мұқағали қаламдас жолдас, інілерінің арасында
1962 жылы Мұқағали ақындық арманына қол жеткізу үшін жазда Алматыға көшіп келеді. - 1962 жылы Мұқағали ақындық арманына қол жеткізу үшін жазда Алматыға көшіп келеді.
- 1970ж. жазда қатты ауырады. 1974-75 жылдары жиі ауырып ауруханаға түсіп жүреді.
- 1973ж. Мұқағали Мақатаев Горький атындағы әдебиет институтында оқыды. Оны бітірмей, балаларын, Алматысын сағынып, қайта оралады. Алыста жүріп, Отанын аңсады.
- Мұқағали өзінен кейінгілерге, жастарға қол ұшын беріп, үлкен қамқорлық жасайтын, балажан, ақкөңіл, адал, аңқылдаған жан.
- Ол бұл өмірден ерте кететінін білетін. Оны кейбір өлеңдерінде де жазған. Мысалы: “Санаулы менің сағатым”
“Менің анкетам” өлеңі - Поэзия
- Поэзия!
- Менімен егіз бе едің?
- Сен мені сезесің бе, неге іздедім,
- Алауыртқан таңдардан сені іздедім,
- Қарауытқан таулардан сені іздедім.
- Сені іздедім кездескен адамдардан,
- Бұлақтардан, бақтардан, алаңдардан.
- Шырақтардан, оттардан, жалаулардан,
- Сені іздедім жоғалған замандардан.
- Сені іздедім досымнан, қасымнан да,
- Ақша бұлттан іздедім, жасынан да,
- Сен бе дедім ақ нөсер ашылғанда,
- Қызыл-жасыл шұғыла шашылғанда,
- Көкжиек пен көкжиек қосылғанда.
- “Махаббат диалогы”,
- “Махаббатым өзімде”
- , “Ғашықпын,
- шын ғашықпын
- сол адамға”,
- “Сен менің”
- т.б.”
- Отан”,
- “қайырлы таң”,
- “Қарасаз”
- “Көнеміз де”,
- “Қадірлі дос!
- Қайтесің, ренжіме”,
- “Досым, саған
- сенемін”, т.б.
- ““Санаулы менің
- сағатым”,
- “Майгүліме: бірінші,
- екінші өлеңі”,
- “Емханада” т.б.”
- Махаббат,
- жастық шақ,
- сүйіспеншілік
- “Райымбек,
- Райымбек”, “Мавр”,
- “Аққулар
- ұйықтағанда”,
- “Қашқын”,
- “Қырандар
- қош болыңдар”,
- “Жер үстінен
- репортаж”.
- “Құлпытас”,
- “Марусяның тауы”
- “Өзгермепті”,
- “Әже”.
- У.Шекспирдің
- сонеттері,
- А.Дантенің
- “Құдыретті
- Комедиясын” және
- Е Евтушенконың,
- Николай Тихоновтың
- Роберт Бернстің
- өлеңдерін аударды.
Республикалық қоғамдық, саяси журнал - 1991 жыл 5 – шілдеде Қарасазда ашылған Мұқағали мұражайы
- Қазақ ақын-жазушылары мен ел адамдары Мұқағалидың туған жеріндегі мұражайының ашылу салтанатында
Елімізде Мұқағалидың 2011 жылы 80 жылдық мерейтойы тойланды және жыл сайын Мұқағали оқулары өтіп тұрады Райымбек ауданы Қарасаз ауылындағы Мұқағали ескерткіші - №140 М. Мақатаев атындағы мектеп-гимназиясы
“Өмір сүрейік алмасып” өлеңі - 1. Мәнерлеп оқу
- 2. Сөздікпен жұмыс
- 3. Өлеңді талдау.
- 4. Әдеби теориялық ұғым. Паралелизм
- 4. Әнін тыңдау
- 5. Қайың ағашы, түрлері
Өмір сүрейік алмасып Әдеби-теориялық ұғым - Параллелизм – (грек тілінен “қатар жүру) – екі ұдай нәрсені, құбылысты, ұғымды, сезімді қатар қойып, жұптап суреттеу. Ауыз әдебиеті қаһармандарының бастарында болатын күйініш, әртүрлі психологиялық өзгерістерді суреттегенде, оған табиғатта, не жануарларда болатын әртүрлі құбылыстар қатарласа, жарыса жүреді. Сол қатарласу арқылы адамның басындағы сезім дүниесін суреттеу психологиялық параллелизм әдісі болып табылады.
Сөздікпен жұмыс - 1 топқа 2 топқа
- Балалық шағы- Алғашқы өлеңдері -
- Аудандық газет- Көктем-
- Ел тарихы- Адамдар тағдыры-
- Туған жер- Ұзақ жасау-
- Өмір мен өлім- “Ғасыр ақыны”-
- Болашақ ақын- оқырманы көп-
- Қайың- мың жүрек-
- Келісесің бе? Жапырақ -
- Орман Өмір -
- Құрдас орын табу -
Қайың ағашы Қайың ағашынан шырын алынады Мұқағали кім? Кестені толтырыңыз | | | | | | | - Мұқағали Мақатаев 1931-1976 жылдары өмір сүрген бе?
| | | | | - Алғашқы өлеңі облыстық газетте жарық көрді ме?
| | | | | - Мұқағали 1962 жылы Алматыға қоныс аударды ма?
| | | | | - Горький атындағы әдебиет институтын бітірді ме?
| | | | | - Мұқағали Мақатаев атында халықаралық қор бар ма?
| | | Түртіп алу - «Менің қымбатты достарым! Егер сіздер шынымен менің өмірбаянымды, шығармаларымды зерттемек болсаңдар, онда мен не жазсам,соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыздар. Мені өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінем. Естеріңізде болсын, менің өлеңім жеке тұрғанда түк те емес. Біріктіріп қарағанда ол поэма іспетті. Басы және аяғы бар. Ол кейде күлімдеген, кейде түңілген жанымның құдды дауысындай...»
-
- М.Мақатаев
- Қуат алып Абайдың тіл күшінен,
- Жыр жазамын Абайдың үлгісімен.
- Абай болып табынсам бір кісіге,
- Абай болып түңілем бір кісіден, -деп жырлап өткен ақиық ақын Мұқағали Мақатаев тірі болса биыл 83 жасқа толар еді. Жыл керуені алға жылыжыған сайын Мұқағали Мақатаевтың артына қалдырған өшпес мұрасы жарық жұлдыздардың қараңғы түн қойнауынан сәулесін шашқандай жарқырай, өркендей өсіп, айшықтыла түсуде. Абай үндес Мұқағалидай перзенті бар халық – шынымен бақытты халық.
Бес жолды өлең - Зат есім 1
- Сын есім 2
- Етістік 3
- Сөйлем 4
- Синоним 1
Достарыңызбен бөлісу: |
