Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

64
џ
реактивтік  қуаттың  орнын  толтыруға  арналған  таратылған  энергетикалық 
торшаны ендіру;
џ
 жер асты магистралдарда токтың ағып кетуін болдырмау;
џ
ЭЖЖ-ндегі (электр жеткізу желілері) оқшаулағыштарды уақтылы айырбастау;
џ
электр энергиясының сапасын арттыру (экрандауды, FORCE энергия үнемдеу 
жүйесін қолдану (Оңтүстік кореялық ENPOSS CO LTd концернінің əзірлемесі) 
желідегі электр тогының сапасын жақсарту, электр желісінің кедергісін азайту, 
реактивтік  қуатты  сіңіру,  желідегі  электр  магниттік  бөгеуілдердің  құрамын 
азайту  жəне  соның  нəтижесінде  кез  келген  объектіні  қоректендіретін  электр 
энергиясын үнемдеу есебінен электр энергиясын тұтынуды азайтуға арналған) 
[58];
џ
  асинхронды  қозғалтқыштардың  жүктемесін  ұлғайту  (жүктемесі  50%  астам 
болуы тиіс);
џ
  жүктемесі  аз  режимдерде  «жұлдыз»  жалғауына  «үшбұрышпен»  жалғай 
отырып, автоматты ауыстырып қосқыштарды қолдану;
џ
асинхронды қозғалтқыштарды синхронды қозғалтқыштармен айырбастау;
џ
желілердің  энергия  объектілерінің  желдету  жүйелерінде  жиілікті  реттейтін 
жетектерді қолдану;
џ
люминесценттік  шырағдандарды  қоректендіру  жиілігін  реттегіштердің 
көмегімен берілген жарықтылық деңгейін автоматты ұстап тұру;
џ
сынапты люминесценттік шырағдандарды натрийлі жəне металлды галогенді 
шырағдандарға айырбастау;
џ
көше  жəне  кезекшілік  жарықтандыру  үшін  жарықдиодтық  шырағдандарды 
қолдану;
џ
шырағдандардың тиімді электр техникалық құрамдастарын қолдану;
џ
тойтарғышты жарықтандыру арматурасын пайдалану;
џ
жарықтылық деңгейлері бойынша аймақтық өшіруге арналған аппаратураны 
қолдану 
џ
кезекшілік жарықтандыруға арналған автоматты ажыратқыштарды қолдану;
џ
шырағдандардың жəне автоматты ажырату датчиктерінің мөлдір элементтерін 
жүйелі түрде тазалау;
џ
өндірістік  үй-жайлардың  терезелерінің  əйнектерін  жүйелі  тазалау  жəне 
қабырғаларды бояу кезінде ақ түсті қолдану;
џ
желілердің  энергия  теңгерімін  əзірлеу  жəне  ұтымсыз  энергия  шығындарын 
азайту үшін энергия тұтыну режимдерін ұдайы бағалау;
џ
электр желілерін жəне желілік кəсіпорындарды пайдаланатын жұмыскерлерге 
энергия тиімділігі көрсеткіштерін ескере отырып, сыйақы беру.
Сумен жабдықтау жүйелерінің энергия тиімділігін арттыру 
џ
су тарту станцияларында суды өзіндік мұқтаждарға пайдалануды қысқарту;
џ
су тоғандарында су айналымы жүйелерін ендіру;
џ
сүзгілерді жуу режимдерін оңтайландыру;
џ
сумен-ауамен жуу технологиясын қолдану;
џ
қонышты жалғанымдарына жөндеу жиынтықтарын орнату (қонышқа жоғары 
тұмшалау дəрежесі беріледі);
џ
жылу  пункттерінің,  сорғы  станцияларының  сорғыларына  жиілікті  реттеу 
жетектерін пайдалану;
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

65
џ
металл  құбырларды  полиэтилен  құбырларға  айырбастау  (кодталған 
құбырлардағы басыартық қысымды ұстап тұру шығындарын азайту);
џ
болат құбыр жүйелерін электр химиялық қорғау жүйелерін қолдану;
џ
заманауи бекіткіш-ретке келтіруші жəне сақтандыру арматурасын ендіру;
џ
гидравликалық соққылардың сильфондық өтемдегіштерін қолдану;
џ
су құбырлары желілерінің тозған бөліктерін жақсарту;
џ
сумен  жабдықтау  жүйесінің  жұмысын  оңтайландыру.  Желілерді  басқаруды 
диспетчерлеу жəне автоматтандыру;
џ
датчиктер жəне реттегіштер желісінің тармақтарына желі қысымын орнату;
џ
орталықтандырылған  ЫСЖ  схемаларын  айналмалы  схемадан  айналмалы-
арттырылатын схемаға өзгерту;
џ
су тұтыну объектілерінің кірмелеріне су шығынын есептегіштер орнату;
џ
проблемалық тармақтарға технологиялық су өлшегіштер орнату;
џ
басқарушы  ұйымдарда  сумен  жабдықтау  жүйе сін  пайдаланатын 
жұмыскерлерге энергия тиімділігі көрсеткіштерін ескере отырып, сыйақы беру 
[49].
Тұрмыстағы энергия тиімділігін арттыру шаралары 
Жылуды үнемдеу
Біздің еліміз солтүстікте орналасқан жəне өз баспанамызды жылылау – қалыпты 
жағдай. Жылылаудың бірнеше қарапайым тəсілдері бар:
џ
  терезе  жақтаулары  мен  есіктер  ойықтарындағы  қуыстарды  бітеу.  Бұл  үшін 
монтаждау  көбіктері,  өздігінен  кеңейетін  тұмшалауыш  таспалар,  силиконды 
жəне  акрилді  тұмшалауыштар  жəне  т.т.  қолданылады.  Нəтижесінде  үй-
жайдағы ауа температурасы 1-2 градусқа көтеріледі;
џ
  терезелер  мен  есіктердің  жапқыштарын  жылылау.  Түрлі  өздігінен 
желімделетін  тығыздағыштар  мен  төсемдер  қолданылады.  Терезелерді 
тығыздау тек периметрді бойлап қана емес, сондай-ақ жақтаулардың арасында 
да  жүргізіледі.  Нəтижесінде  үй-жайдың  ішіндегі  температура  1-3  градусқа 
көтеріледі.
џ
  камералары  көп  шыны  пакеттері  бар  пластикалы  немесе  ағаш  терезелер 
орнату.  Егер  əйнекте  жылу  тойтарғыш  таспа  болса,  жəне  терезенің 
конструкциясында  желдеткіштер  қарастырылған  болса,  жақсы.  Онда  үй-
жайдағы температура қысы-жазы тұрақтырақ болады, ауа таза болады əрі жыл 
ауаның  көп  көлемін  шығарып  тастап,  терезені  жүйелі  түрде  ашып  отыру 
қажеттігі  болмайды.  Нəтижесінде  үй-жайдағы  температура  2-5  градусқа 
көтеріледі жəне көше шуылы деңгейі азаяды;
џ
  пəтерге  (үйге)  кіреберіске  екінші  есік  орнату.  Нəтижесінде  үй-жайдағы 
температура 1-2 градусқа көтеріледі, сыртқы шуылдың жəне газдалу деңгейі 
азаяды;
џ
жылыту  радиаторының  артындағы  қабырғаға  жылу  тойтарғыш  экранды 
(немесе алюминий жұқалтыр) орнату. Нəтижесінде үй-жайдағы температура 1 
градусқа көтеріледі;
џ
 радиаторларды тығыз перделермен, экрандармен, жиһаздармен жаппау - жылу 
үй-жайға тиімдірек таралатын болады;
џ
 пердені түнге жабу үйдегі жылуды сақтауға жəрдемдеседі;
џ
  шойын  радиаторларды  алюминийлі  радиаторлармен  айырбастау.  Бұл 
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі