Заттардың құрылысының негізі. Химиялық байланыстардың түрлері

Атомдардың сыртқы электрондық қабатына тәуелділігінің арқасында әртүрлі 
химиялық байланыстар бар.
1. К Сурет - Коваленттік байланысты екі атомдық молекуланың сұлбалық 
көрінісі
2. К Сурет – а) хлорлық натрий иондарының құрылысы мен тығыз жинағы,
б) хлорлық цезидің тығыз емес жинағы
Коваленттік (электрондық) және иондық химиялық байланыстармен 
байланысқан молекулалар табиғатта ең жиі кездеседі.
Әртүрлі байланысты заттардың электрлік және басқа мінездемелері бір 
– бірінен айырмасы зор. Заттардың бөлшектерінің мынадай химиялық 
байланыстары бар: иондық, атомдық (немесе коваленттік), металдық және 
молекулярлық.
Иондық байланыстар қарама – қарсы зарядталған иондардың кулон 
тартымдары арқылы байланғандар. Бұл байланыстар құрамында қарама – 
қарсы белгілі иондары бар анорганикалық диэлектриктерде өтеді, мысалы: 
Na
+ 
-
CL
-
, Li
+
-F
- 
т.б.
Атомдық (коваленттік) байланыстар деп әр атомнан бір –бір валенттік 
электроннан қосылып шығарылған байланысты айтамыз. Мұндай 
байланыстар Ge, Si, C (алмаздарда), SiC, BN – қоспаларда; H
2
, O
2
, N
2
CL
2
- 
газдарда; 
көптеген 
органикалық 
материалдарда 
(полиэтилен, 
политерафторэтилен сияқтылар да) болады.
Оң және теріс заряд орталықтары сәйкес келетін молекулалар нейтралды 
болып табылады, орталықтары сәйкес келмей, бір – бірінен біршама 
қашықтықта орналасса, онда мұндай молекулалар полярлы немесе дипольді 
деп аталады.

Полярлық молекула оң және теріс заряд орталарының арасындағы 
қашықтық (ℓ) пен заряд (q) қатынасы арқылы анықталатын диполь моментінің 
(m) шамасымен сипатталады.
Металдық байланыстар деп металдардың оң зарядталған иондарымен 
атомдардан үзілген бір топ валенттік электрондардың арқасында жүретін 
байланыстарды айтамыз. «Электрондық газ» металдардың кристалдық 
құрылысына цементтейтін (қатыратын) әсер көрсетеді де, металдардың электр 
және жылу өткізгіштерін анықтайды, сонымен қатар металдағы жылтыраудың 
себепшісі осы.
Металдың майысқақтығы жекеленген кристалл торындағы иондар 
қабаттарының орын ауыстырып сырғуымен түсіндіріледі.
Бөлек молекулалардың ішіндегі қарама – қарсы белгіленген 
зарядтардың электростатистикалық тартылуының арқасында байланған 
байланыстарды молекулалық байланыстар дейміз. Олар Ван – дер – Вальс 
күші. Мұндай байланыстар ішкі молекулалар коваленттік байланысқан кейбір 
заттардың молекулаларының арасында болады. Молекулалардың бір – біріне 
тартылуы, көрші молекулалардың валенттік электрондарының қозғалысы 
шарттас болғанда өтуі мүмкін.
Бұл заттардың молекулярлық байланыстары әлсіз болғандықтан, 
олардың құрамы молекулалардың қызу қозғалысында жеңіл бұзылады және 
балқу температурасы төмен болады. 
3.4 К Сурет – Металл өткізгіштің сұлбасының құрылысы

жүктеу 1,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: