Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

78
шақтары 6 болып табылады. Пышақтардың бұрылысының алдын алу 
үшін пышақ жігі болатын астарлық шайба 5 қарастырылған.
Ендірменің жануы кезінде туындайтын доға түтік қабырғасынан 1 
қатты газ генерациясын тудырады, түтіктегі қысым тез өседі, бұл доға- 
ны қарқынды сөндіруге əкеледі.
ПД жəне ПДС сериялы сақтандырғыштар (4.8-сурет) 350 В дейін 
кернеумен тұрақты токтың жəне 380 В дейін кернеумен 50 Гц жиілікпен 
айнымалы токтың тізбектерін қорғау үшін есептелген. ПД сериялы 
сақтандырғыштар 1 - 630 А токта жеті үлгілік өлшемдер; ПДС сериялы
–
1 - 350 А токта алты үлгілік өлшемдер дайындайды жəне басқалары- 
ның жоғары механикалық беріктігі болады. ПДС сақтандырғыштар ПД 
сақтандырғыштарынан олардың корпусы фарфордан емес, стеатиттен 
орындалуымен ерекшеленеді. Екі серияның сақтандырғышының негіз- 
гі бөліктері фарфор немесе стеативтті негізі 12 бар түйіспелі гильза 9 
жəне ендірме болып табылады. Соңғысы түйіспелі гильзаға 9 бұрала- 
тын бастиекпен 2 бекітіледі. Түйіспелі гильзаға сыртқы қосылыстардың 
түйіспелі тірегі 10 ішке айналдырылады. 63 А дейін токтағы сақтанды- 
рғышта басқа сыртқы түйіспе 13 жапсыру немесе дəнекереу жолымен 
ток өткізгішке бекітіледі, үлкен токты сақтандырғыштарда ол болтты 
қосылыстар түрінде орындалады. Түйіспелі гильза гетинаксті шайба- 
мен 11 ток өткізгіш шинадан оқшауланады. Серіппелі сақина 7 өздігі-
4.8-сурет. Шыны тесік:
1 
— шыныланған тесік; 
2 
— бастиек; 
3
—
көз; 
4 
— қалпақшалар; 5 — цилиндр; 
6
—
балқымалы ендірмелер; 
7 
— серіппелі 
сақина; 
8 
— кварц құмы; 
9 
— түйіспелі 
гильза; 
10 
— түйіспелі тірек; 
11 
— шайба; 
12 
— негіз; 
13 
— сыртқы түйіспе

79
нен бұралатын бастиектің алдын алады.
Ендірме бүйірлерінде түйіспелі қақпақшалар 4 бекітілген жалаңаш 
фарфор цилиндрден 5 тұрады. Қалпақшалары арасында бақылаушы 
алюминий көзімен 9 байланысты бақылау сымы мен балқымалы ендір- 
мелер орналасқан. Цилиндр 5 кварц құмымен 8 толтырылған.
Сақтандырғышпен қорғалатын тізбектегі ток ұйғарындыдан асқан- 
да, бақылау сымы балқымалы ендірмемен бірге жанады жəне бақылау 
көзі шыныланған тесікпен 1 кеңістікке орналасатын серіппемен лақты- 
рылады. Бақылау көзі шыныланған тесік 1 арқылы көрінеді. Көздің ор- 
наласуы бойынша балқымалы ендірменің жарамдылығы туралы талқы- 
лайды. Доғаны сөндіру толтырғыштың тар каналдарында қарқынды 
салқындау жəне жоғары газ қысымы есетінен жүзеге асырылады. Қа- 
растырылған сақтандырғыштардың сөндіруші қабілеті —15 кА дейін.
ПН-2 сериялы сақтандырғыштар (4.9-сурет) 500 В айнымалы токқа 
жəне 440 В тұрақты токқа дейін күш кернеулерін қорғау үшін арналған. 
Олар 100, 250, 400 жəне 630 А номиналды токтарда орындалады жəне 
ток шектеуші əрекетке жəне жоғары ажыратқыш қабілетке ие.
Корпус 1 əрбір бүйірінен төрт бұрандалы саңылаулары бар, ішінде 
дөңгелек жəне сыртынан шаршы зерленген фарфор түтіктен тұрады. 
түтікке шаппа түйіспелі өткізгіштердің 3 шайбасына электртүйіспелі 
нүктелі дəнекермен пісірілген балқымалы ендірмесі бар түйін енгізіл- 
ген. Түтіктің əрбір бүйірінен түйіспелі түйін қақпаққа 4 бұрандалармен 
бекітіледі. Асбестті астарлары бар қақпақтар корпусқа бұралады жəне 
оны герметикалық жабады.
Түтіктің ішкі жолағы оның барлық ұзындығы бойынша ендірмемен 
қоршалған таза жəне құрғақ кварц құмымен 6 толтырылған. 120- 180
°С температурада қыздырылған жəне жуылған тұз қышқылының екі 
пайыздық ерітіндісімен өңделген, түйіршігінің диаметрі 0,2 - 0,3 мм 
болатын, кемінде 98 % аспайтын кварц құрамымен құм қолданылады. 
Корпусты бітеу құмды дымқылданудан қорғайды.
4.9-сурет. ПН-2 сериялы сақтандырғыш:
1 
— корпус; 
2 
— балқымалы ендірме; 
3 
— сыртқа шығарылған өткізгіштер; 
4 
— 
қақпақ; 
5 
— асбестті төсем; 
6 
— кварц құмы; 
7 
— тесу; 
8 
— қалайы шарик

80
Балқымалы ендірме қалыңдығы 0,15 .. 0,35 мм жəне ені 4 мм дейін 
бір немесе бірнеше мыс таспаларынан орындалады. Тесу 7 кемінде 6 
мм ұзындықта ендірменің қимасын 2 есеге азайтады. Жұқа параллель 
таспаларды қолдану осы номиналды ток үшін балқымалы ендірменің 
қимасын, сонымен бірге доғадағы металл буларының санын төмендету- 
ге мүмкіндік берді.
Соңғы жағдай доғаны сөндіруді жеңілдетеді. Параллель каналдарда 
бірнеше доғаның туындауы толтырғыштың үлкен көлеміне доға энерги- 
ясының шашырауына қатысуға мүмкіндік береді, доғаның сөндірілуін 
жеңілдетеді.
Сақтандырғыштың қызуын аз шамадан тыс жүктемелер кезінде 
төмендету үшін металлургиялық əсер қолданылады. Ендірменің əрбір 
таспасына қалайы шарик 8 дəнекерленеді. Қалайы шарик дəнекерлен- 
ген орындағы таспа металының балқу температурасы 475 °С жетеді. 
Сақтандырғыш детальдерінің температурасының артуы норма шегін- 
де табылады. Сөндіруші қабілеті 50 кА-дан (100 А токтағы сақтанды- 
рғышта) 100 кА дейін (630 А токтағы сақтандырғышта) құрайды.
Патроны жабық жəне НПБ-2 сериялы толтырғышы бар тез əрекет 
ететін сақтандырғыштар 40-тан 630 А дейін номиналды токта шыға- 
рылады жəне жартылай өткізгіш күш шұрасымен электр құрылғыла- 
рын қорғау үшін арналған. Сақтандырғыштың ампер-секундтық сипат- 
тамасы шұраның ампер-секундтық сипаттамаларынан төмен жатыр. 
Сақтандырғыштар айнымалы ток жағынан (номиналды кернеу 380 В) 
жəне түзетілген ток жағынан орнатылуы мүмкін.
Бұл сериялы сақтандырғыштар балқымалы ендірменің құрылы- 
мымен ПН-2 сериялы сақтандырғыштардан ерекшеленеді. Балқымалы 
ендірме күміс таспадан дайындалады жəне сақтандырғыштың қорға- 
ныш сипаттамасына сəйкес есептелген қимасы болады.

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: