78
шақтары 6 болып табылады. Пышақтардың бұрылысының алдын алу
үшін пышақ жігі болатын астарлық шайба 5 қарастырылған.
Ендірменің жануы кезінде туындайтын доға түтік қабырғасынан 1
қатты газ генерациясын тудырады, түтіктегі қысым тез өседі, бұл доға-
ны қарқынды сөндіруге əкеледі.
ПД жəне ПДС сериялы сақтандырғыштар (4.8-сурет) 350 В дейін
кернеумен тұрақты токтың жəне 380 В дейін кернеумен 50 Гц жиілікпен
айнымалы токтың тізбектерін қорғау үшін есептелген. ПД сериялы
сақтандырғыштар 1 - 630 А токта жеті үлгілік өлшемдер; ПДС сериялы
–
1 - 350 А токта алты үлгілік өлшемдер дайындайды жəне басқалары-
ның жоғары механикалық беріктігі болады.
ПДС сақтандырғыштар ПД
сақтандырғыштарынан олардың корпусы фарфордан емес, стеатиттен
орындалуымен ерекшеленеді. Екі серияның сақтандырғышының негіз-
гі бөліктері фарфор немесе стеативтті негізі 12 бар түйіспелі гильза 9
жəне ендірме болып табылады. Соңғысы түйіспелі гильзаға 9 бұрала-
тын бастиекпен 2 бекітіледі. Түйіспелі гильзаға сыртқы қосылыстардың
түйіспелі тірегі 10 ішке айналдырылады. 63 А дейін токтағы сақтанды-
рғышта басқа сыртқы түйіспе 13 жапсыру немесе дəнекереу жолымен
ток
өткізгішке бекітіледі, үлкен токты сақтандырғыштарда ол болтты
қосылыстар түрінде орындалады. Түйіспелі гильза гетинаксті шайба-
мен 11 ток өткізгіш шинадан оқшауланады. Серіппелі сақина 7 өздігі-
4.8-сурет. Шыны тесік:
1
— шыныланған тесік;
2
— бастиек;
3
—
көз;
4
— қалпақшалар; 5 — цилиндр;
6
—
балқымалы ендірмелер;
7
— серіппелі
сақина;
8
— кварц құмы;
9
— түйіспелі
гильза;
10
— түйіспелі тірек;
11
— шайба;
12
— негіз;
13
— сыртқы түйіспе
79
нен бұралатын бастиектің алдын алады.
Ендірме бүйірлерінде түйіспелі қақпақшалар 4 бекітілген жалаңаш
фарфор цилиндрден 5 тұрады. Қалпақшалары
арасында бақылаушы
алюминий көзімен 9 байланысты бақылау сымы мен балқымалы ендір-
мелер орналасқан. Цилиндр 5 кварц құмымен 8 толтырылған.
Сақтандырғышпен қорғалатын тізбектегі ток ұйғарындыдан асқан-
да, бақылау сымы балқымалы ендірмемен бірге жанады жəне бақылау
көзі шыныланған тесікпен 1 кеңістікке орналасатын серіппемен лақты-
рылады. Бақылау көзі шыныланған тесік 1 арқылы көрінеді. Көздің ор-
наласуы бойынша балқымалы ендірменің жарамдылығы туралы талқы-
лайды. Доғаны сөндіру толтырғыштың тар каналдарында қарқынды
салқындау жəне жоғары газ қысымы есетінен жүзеге асырылады. Қа-
растырылған сақтандырғыштардың сөндіруші қабілеті —15 кА дейін.
ПН-2 сериялы сақтандырғыштар (4.9-сурет) 500 В айнымалы токқа
жəне 440 В тұрақты токқа дейін күш кернеулерін қорғау үшін арналған.
Олар 100, 250, 400 жəне 630 А номиналды токтарда орындалады жəне
ток шектеуші əрекетке жəне жоғары ажыратқыш қабілетке ие.
Корпус 1 əрбір бүйірінен төрт бұрандалы саңылаулары бар, ішінде
дөңгелек жəне сыртынан шаршы зерленген фарфор түтіктен тұрады.
түтікке шаппа түйіспелі өткізгіштердің 3 шайбасына электртүйіспелі
нүктелі дəнекермен пісірілген балқымалы ендірмесі бар түйін енгізіл-
ген. Түтіктің əрбір бүйірінен түйіспелі түйін қақпаққа 4 бұрандалармен
бекітіледі. Асбестті астарлары бар қақпақтар корпусқа бұралады жəне
оны герметикалық жабады.
Түтіктің ішкі жолағы оның барлық ұзындығы бойынша ендірмемен
қоршалған таза жəне құрғақ кварц құмымен 6 толтырылған. 120- 180
°С температурада қыздырылған жəне жуылған тұз қышқылының екі
пайыздық
ерітіндісімен өңделген, түйіршігінің диаметрі 0,2 - 0,3 мм
болатын, кемінде 98 % аспайтын кварц құрамымен құм қолданылады.
Корпусты бітеу құмды дымқылданудан қорғайды.
4.9-сурет. ПН-2 сериялы сақтандырғыш:
1
— корпус;
2
— балқымалы ендірме;
3
— сыртқа шығарылған өткізгіштер;
4
—
қақпақ;
5
— асбестті төсем;
6
— кварц құмы;
7
— тесу;
8
— қалайы шарик
80
Балқымалы ендірме қалыңдығы 0,15 .. 0,35 мм жəне ені 4 мм дейін
бір немесе бірнеше мыс таспаларынан орындалады. Тесу 7 кемінде 6
мм ұзындықта ендірменің қимасын 2 есеге азайтады. Жұқа параллель
таспаларды қолдану осы номиналды ток үшін балқымалы ендірменің
қимасын, сонымен бірге доғадағы металл буларының санын төмендету-
ге мүмкіндік берді.
Соңғы жағдай доғаны сөндіруді жеңілдетеді. Параллель каналдарда
бірнеше доғаның туындауы толтырғыштың үлкен көлеміне доға энерги-
ясының шашырауына қатысуға мүмкіндік береді, доғаның сөндірілуін
жеңілдетеді.
Сақтандырғыштың қызуын аз шамадан тыс жүктемелер
кезінде
төмендету үшін металлургиялық əсер қолданылады. Ендірменің əрбір
таспасына қалайы шарик 8 дəнекерленеді. Қалайы шарик дəнекерлен-
ген орындағы таспа металының балқу температурасы 475 °С жетеді.
Сақтандырғыш детальдерінің температурасының артуы норма шегін-
де табылады. Сөндіруші қабілеті 50 кА-дан (100 А токтағы сақтанды-
рғышта) 100 кА дейін (630 А токтағы сақтандырғышта) құрайды.
Патроны жабық жəне НПБ-2 сериялы толтырғышы бар тез əрекет
ететін сақтандырғыштар 40-тан 630 А дейін номиналды токта шыға-
рылады жəне жартылай өткізгіш күш
шұрасымен электр құрылғыла-
рын қорғау үшін арналған. Сақтандырғыштың ампер-секундтық сипат-
тамасы шұраның ампер-секундтық сипаттамаларынан төмен жатыр.
Сақтандырғыштар айнымалы ток жағынан (номиналды кернеу 380 В)
жəне түзетілген ток жағынан орнатылуы мүмкін.
Бұл сериялы сақтандырғыштар балқымалы ендірменің құрылы-
мымен ПН-2 сериялы сақтандырғыштардан ерекшеленеді. Балқымалы
ендірме күміс таспадан дайындалады жəне сақтандырғыштың қорға-
ныш сипаттамасына сəйкес есептелген қимасы болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
