81
200 жəне 40 А номиналды токта орындалады. Күш сақтандырғыштары-
ның ең үлкен сөндіруші қабілеті 200 МВ-А құрайды. Кернеудің өлшеу
трансформаторларының тізбектерін қорғау үшін қолданылатын аз ток-
тағы ПКТ сериялы сақтандырғыштарда ол 1 000 МВ · А жəне одан ар-
тыққа жетеді. Мұндай жоғары сөндіруші қабілеті ток шектеуші əсерінің
арқасында қамтамасыз етіледі.
Қысқа тұйықталу тоғын күш сақтандырғыштарымен сөндірудің
толық уақыты — 0,005-0,007 с. Сақтандырғыштар ішкі жəне сыртқы
орнату үшін арналған.
ПК сериялы сақтандырғыш (4.10-сурет) болан негізде 3 оқшау-
лағыштар 2 жəне патрон 4 көмегімен бекітілген түйіспелік тіреуден 1
тұрады. Патронның (4.11-сурет) жез қақпақтарының
ұшымен армату-
раланған оқшаулауышы корпусы 3 болады. Патрон ішінде
балқымалы
ерітінді орналасады. Барлық көлем кварц құмымен 5 толтырылған.
Сақтандырғыштың іске қосылуы туралы якорь сигнал береді, оның
ұстаушы болат сілтегіш ендірмесі 6 жанғаннан кейін арнайы серіппе-
мен итеріледі.
Шағын токтардағы сақтандырғыштарда балқымалы ендірме кера-
микалық білікке 4 оралған жұқа сымдар түрінде орындалады (4.11-су-
рет, а). Үлкен токтағы сақтандырғыштарда балқымалы ендірме жеке
шиыршықты қабатталған сымдар түрін-
де қолданылады (4.11-сурет, б). Сымдар
мыс, күмістелген не константандық бо-
лады. Мұндай
құрылым шектеулі ұзын-
дықтағы патронда жеткілікті ұзын ендір-
мені орнатуға ұмтылуымен негізделеді.
Бұл сақтандырғыщтар үшін балқымалы
ендірменің (миллиметрде) ұзындығы
зерттеулерге сəйкес l = 160 + 70ином,
мұндағы ином — номиналды кернеу, кВ.
Балқымалы ендірменің сымдарын
бұрау орнында шамалы жүктелім кезінде
сақтандырғыш температурасын төменде-
ту үшін қалайы шариктер дəнекерленеді.
7,5 А жəне
төмен токтағы сақтанды-
рғыштарда ендірменің артық күш жұм-
сауын 4 шектеу үшін айнымалы қимамен
орындайды. Жеке учаскелердің жануы-
ның түрлі уақыты сөндіру кезінде артық
күш жұмсаудың төмендеуіне əкеледі.
Доғаның автогазбен, газ жəне сұй-
ықпен сөндірілетін сақтандырғыштары
мыс (ток өткізуші) жəне болат (ұстаушы)
4.10-сурет. ПК сериялы
сақтандырғыштардың
жалпы түрі:
1
— тірек;
2
— оқшаулағыш;
3
—негіз;
4
— патрон
82
4.11
сурет. ПК сериялы
сақтанды- рғыштардың
патрондары:
а
— керамикалық білікте балқыма ен-
дірмемен;
б
— шиыршықты сым түрінде
балқыма ендірмемен;
1
— қақпақтар;
2
—
қақпақтар;
3
— корпустар;
4
— керамика-
лық білік; 5 — кварц құмы;
6
— сілтеуіш
ендірме;
7
— сілтеуіш якорьлері;
8
— ісе
қосылғаннан кейін
сілтеуіштің жағдайы;
9
— тірек;
10
— қалайы шариктер
бөліктерден тұратын қысқа балқымалы ендірмемен орындалады. Ендір-
мені балқытқаннан (жанып кетуінен) кейін (алдымен тыс, одан кейін
болат бөліктер) доғалық аралық серіппе немесе түзілетін газ қысымы-
ның көмегімен ұзартылады. Доға доға сөндіруші немеес газ тудырушы
ортада созылады жəне газбен немесе сұйықпен үрлеу əрекетімен сөнеді.
ПСН типті атқыш сақтандырғышта (4.12-сурет) патроннан иілімді
байланысты 2 тарту түйіспелі ұштықпен 1
байланысты пышақ серіп-
песімен жүзеге асырылады. Газ түзуші түтікке 3 тартылған доға ондағы
қысымды шұғыл арттырады жəне өте қарқынды бойлық автоүрлеу
құрады. Нəтижесінде икемді байланыс патроннан лақтырылады, доға
серпінді сөнеді. Сөну қыздырылған заг шығарындыларымен, жарық
жəне дыбыс эффекттермен ілеседі.
Доғаны сұйықпен сөндірумен сақтандырғышта (4.13-сурет) серіппе
4.12-сурет. Доғаны автогазбен сөндірумен сақтандырғыш:
1
— ұштық;
2
— өткізгіш;
3
— трубка;
4
— қақпақ;
5, 6
— балқымалы
83
4.13-сурет. Доғаны сұйықтық сөндірумен сақтандырғыштар:
1
— икемді байланыс;
2
— ұстаушы бөлігі;
3
— мыс ендірмесі;
4
— піспек;
5
—
тесік;
6
— серіппе
6 доғалы аралықты созып, піспекті 4 тартады жəне піспекпен барлық
көлемді толтыратын сұйықты тесік 5 арқылы итереді. Қарқынды құры-
латын бойлық үрлеу доғаны сенімді сөндіреді.
Автогазбен жəне сұйықпен сөндіру 1 500 МВ-А дейін сөндіруші қа-
білетімен 110 - 220 кВ кернеуде сақтандырғыштарды құруға мүмкіндік
береді.
Достарыңызбен бөлісу: 
