Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

жүктеу 8,21 Mb.

Pdf просмотр

бет	21/116
Дата	18.09.2023
өлшемі	8,21 Mb.
	#43447

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 116

8 Девочкин Электр аппараттары. Оқулық

2.5.

Коммутациялық аппараттардағы
электр доғасының түзілуі
Тоғы бар тізбекті ажырату жəне тұйықтау үшін арналған коммутаци-
ялық электр аппараттарында бірқатар жағымсыз құбылыстарға əкелетін
(газдың иондалуы, токтың кешігуі жəне басқалары) өтпелі процестер
орын алады. Осы құбылыстар нəтижесінде жалынсыз разряд түрінде
не доға түрінде əрекет ете алса, газдағы разряд болады .
Коммутация процестерін талдуа жəне есептеу кезінде коммутация-
ның келесі жалпы заңдарын ескеру қажет:
•
индуктивті электр тізбектерінің коммутациясы кезінде тізбек тоғы-
ның жəне магнитті ағынның тербелісімен өзгере алмайды (
di
/
dt
≠ ∞
жəне
d
Ψ/
dt
≠ ∞);
•
сыйымдылықты тізбектердің коммутациясы кезінде кернеу мен
электр разрядының тербелісі өзгермейді (
dU
/
dt
≠ ∞,
dQ
/
dt
≠ ∞).
Доға разряды тек үлкен ток кезінде ғана туындайды. Мысалы, ме-
таллдар үшін мұндай ток шамамен 0,5 А құрайды. Электр аппаратта-
рындағы доғаның орталық бөлігінің температурасы 6 000.18 000 К қол
жеткізеді, катодтағы ток тығыздығы өте үлкен — 100.1 000 А/мм
2
. Ка-
тодтағы кернеудің төмендеуі барлығы 10.20 В құрайды жəне іс жүзінде
токқа тəуелді болмайды.
Доға разрядта үш тəн облысты ерекшелеуге болады: катод маңы,
доға бағанасының маңайы жəне анод маңы. Осы аймақтардың əрқай-
сында иондану жəне ионсыздандыру онда əрекет ететін жағдайларға
байланысты əр түрлі өтеді. Себебі осы үш аймақ арқылы өтетін нəти-
желі ток бірдей, олардың əрқайсында зарядтардың қажетті санының
туындауын қамтамасыз ететін процестер өтеді.
Катод маңы облысы аса шамалы кеңістікті алады. Оның ұзындығы
–
əдетте 10-6 м артық емес. Катодтаы электр өрісінің орта кернеулігі 10
В/м жетеді. Катод облысындағы токтың негізгі тасымалдаушылары ка-
тодтан шығатын электрондар болып табылады. Катод маңында оң ион-
дармен жасалатын оң көлемді заряд орналасқан. Оң көлемді заряд пен
катод арасында катодтан шыққан электрондар қозғалатын электр өрісі
туындайды. Электр өрісінің күштері электрондарға əсер етеді жəне

41
i
i
олардың жылдамдықтарын ұлғайтады. Бейтарап бөлшекпен мұндай
электронның соқтығысуы кезінде иондану өтуі мүмкін. Бейтарап атом-
ды иондау үшін электрон белгілі бір энергияға ие болу тиіс.
Иондану үшін жеткілікті
W
=
U e
(мұндағы e — электронның электр
зарядының абсолютті мəні) энергиясын алу үшін электронға салу қажет
кернеу
U
(айдаушы кернеу) иондалу потенциалы деп аталады. Газдар
үшін бұл əлеует 24,58 В –дан (гелий) 13,8 В (сутегі) ауытқиды. Металл
буларының едəуір аз

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 116