Экономикалық жаһандану

жүктеу 97,46 Kb.

Дата	17.01.2022
өлшемі	97,46 Kb.
	#33351

Экономикалық жаһандану

Экономикалық жаһандану
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.

Еліміздегі жаһандану арқылы дамып келе ж тқ н ала-ларды атаңдар.

«Өткенді аңсап, өткенмен ғана өмір сү ру, ұлттық дамуды тежейді» дегенді қалай түсінесіңдер?

Жаһанданудың жақсы жақтарына кесте құрыңдар.

2. Мәтінді оқып, тақырыбын, мақсатты аудиторияға сәйкес қызме-тін, құрылымын, тілдік ерекшелігін талдаңдар.

Жаһандану адамзат қоғамына не берді? Алдымен, ғы-лыми-техникалық, экономикалық жетістіктерді айтамыз. Әлемнің бір түкпірінде ашылған ғылыми жаңалық ғаламтор арқылы сол сәт те жер жү зіне тарап, жалпы адам ба ласының игілігіне айналуда. Жер бе тінде жаһандануға ұшырамаған ел кемде-кем. Ұлттық, мемлекеттік шекараларды білмейтін жа-һандану бүкіл әлемді қоғамдық дамудың тайқазанында бұрқ-сарқ қайнап жатқан біртұтас дүниеге айналдыруда. Қазір әлемде жаһандану қамтымаған сала жоқ. Ішіп-жеген тамағы-мыздан бастап, киген киімімізге, мінген көлігімізге, өндіріс орындарының құрал жабдықтары на, тұр ғын, жатын, жұмыс жайларындағы жиһаздарға, техникаларға, өмір сүру, еңбек ету салтымызға дейін қамтып, өзінің өміршеңдігін көрсетіп отыр. Бірінде барды екіншісі пайдаланып, жер бе тінде өмір сүріп жатқан халықтардың материалдық, қоғамдық, эконо-микалық, мәдени жағынан жетіле түсуіне септігі тиері анық. Қазіргі заманда мәдениеттер мен өркениеттер қақтығысынан үркіп, жаңа заманға бейімделмей, өткенді аңсап, өткенмен ғана өмір сү ру ұлттық дамуды тежейді, тіпті жолда қалдыра-ды. Сондықтан жаһанданудың жақсы жақтарын ала білу ұлт-тық дамудың маңызды шарттарының бірі болып отыр. Бұл – жаһанданудың қоғамдық дамудың барысында туындаған қа-жеттілігі, пайдалы жағы.

(Д.Ысқақұлының «Жаһандану дегеніміз не?» мақаласынан)
Сөзжасамдық тәсілдер Тілде жаңа сөз

жасаудың қалыптасқан өзін дік жолы,

заңдылығы

бар. Жаңа сөздер қазақ тілінің заң дылықтары бойынша, яғни сөз

жа-самдық тәсіл дер бойынша жасала ды.
Қазақ тілінің сөзжасам жүйесінде әбден орныққан, қалыптасқан негізгі

тәсіл де рі мыналар:

1) синтетика лық тәсіл;
2) аналитика лық тәсіл;
3) лексика-семантика лық тәсіл.
Сөзжасамның синтетика лық тәсілі
Синтетикалық сөзжасамдық тәсіл – жаңа өз жа аудағы негізгі тәсіл.

Синтетика лық тәсіл арқылы туынды өз жа ауда екі тіл дік бір-лік

қызмет атқарады: лексика лық мағыналы өз және өз жасамдық

жұрнақ. Мысалы: жаңалық, жүлдегер,	қылды, рд гер, айыпкер,
сәулетші.
Туынды сөздің жасалуына негіз болғ н сөз бен одан жасалған
туынды сөздің мағынасы байланысты	олатындықтан, туынды түбір-
дің қай сөзден жасал ғанын дә лел деуге	ола ды. Мысалы, өнім де ген

туынды түбірдің лексика лық мағынасы өну әрекеті арқылы шыққан. Өн, өнім сөзде рінің мағыналық байла нысы анық көрініп тұр, сол ар-қылы ол дә лел де неді.
Сонымен, сөз жасамдық мағынаны негіз сөз бен туынды түбірдің мағыналық байла нысы арқылы ажыратуға бола ды.
Негіз сөз де геніміз – туынды сөздің лексика лық мағынасына ар-қау болатын сөз. Мысалы, кә сіпкер, қаламгер, аң шы деген туынды сөздер кәсіп, қалам, аң де ген негіз сөздерден жасал ған. Ал егінші, өнімді, білімпаз, сәнқойлық деген сөздерге егін, өнім, білім, сәнқой деген туынды түбірлер негіз болған.

3-тапсырма

Оқылым мәтінінен синтетикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөздерді теріп алып, тү бірін (негіз сөз) анық тап, кестеге түсіріңдер.

Туынды сөз Түбір сөз

4. «Артық бол мас біл генің» айдарында берілген ақпаратты пайда-ланып, ғылыми-көпшілік стильдің ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, «РАФТ стратегиясы» әдісімен бір компания жетекшісінен интервью алыңдар.

5. Қазақстандағы жаhандық сауда-экономикалық бірлестіктер мен одақтардың құрылуы және қызмет етуі туралы жарнама дайын-даңдар.

жүктеу 97,46 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: