-тарау.  Ьцбек жэне еңбекақы  есебі

12-тарау.  Ьцбек жэне еңбекақы  есебі
  ♦ 
319
(пайызы) мөлшершде  қосымша еңбекақы алады.
Жүмысшылар  меп  қызметкерлерге  демалыс  ж әне  мейрам 
күлдерінде  істелген  жүмыстарына,  атқарган  қызметтеріне 
еңбекақы төлеу
ҚР-ныд еңбек туралы заңына сәйкес кэсіпорындарда демалыс 
кундері жүмысшылар  мен қызметкерлердщ жұмыс істеуіне рүқсат 
етілмейді.  Бірақ та кейбір төтенше жағдайларда ұйымдагы  кейінге 
қалдыруға,  кешіктіруге  болмайтын  жумыстың  пайда  болуына 
байланысты  бүл  күндерде  де  жумысшылар  мен  қызметкерлердщ 
жүмыс  істеуіне  гура  келеді.  Егер  де  кэсіпорьшдардагы  жүмыо 
шылар мен қызметкерлер демалыс күні жүмыс атқарса. оған келесі 
екі  апта  ішінде  жүмыс  күні  есебінен  демалыс  берілуге  тиісті. 
¥йылшың бүл уақыт аралығында (келесі  екі аггга ішінде) демалыс 
беруге  мүмкшшшігі  немесе  жағдайы  болмаса,  жүмысшылар 
мен  қызметкерлерге  демалыс  күні  жүмыс  істеген  еңбегі  үшін 
мерзімді  еңбекақы  алатындарға  сол  күнгі  жүмыс  істеген  әрбір 
сагатьша  тарифте  белгілекген  бір  сағаттық  еңбекақысьшың 
2  (екі)  есесі,  ал  кесімді  еңбекақы  алатындарга  сол  күнгі  өндірген 
өнімдері  мен  істеген  жүмыстарының  сандары  мен  көлемше 
байланысты  тариф  бойынша  төленуге  тиісті  еңбекақыньщ 
2  (екі)  есесі мөлшерінде  еңбекакы  төленеді.  Кәсіпорындарда мей- 
рам күні жүмыс істегеніүшін мерзімдіжэне кесімді еңбекақы алапгын 
жүмысшылар мен қызметкерлерге сол күнге өндірген өнімдері мен 
істеген  жүмыогарының  санына,  көлеміне  немесе  жүмыс  істеген 
сагаттарьша тариф бойынша төленуге тиісті еңбекакысы көтеріңкі 
молшерде, яғни екі еселеніп төленеді. Мейрам күні ісгеген жүмыс- 
тары  мен  атқарган  кызметтері  ушін  ақшалай  еңбекақы  тәлемінің 
орныиа  сол  жүмыс  істеген  жүмысшъшар  мен  қызметкерлердщ 
келісімімен,  яғни  олардың  ризашылыгымен  басқа  жүмыс  күні 
есебінен  демалыс  беруге  де  болады.  Ал  мейрам  күні  кезекшшік 
қызметін атқарган жүмысшылар мен қызметкерлерге басқа жүмыс 
күні  есебінек демалыс беріледі.
Жұмысшылар  мен  қызметкерлердіц  жұмысқа  амалсыздан 
шықпай қалган уақытына еңбекақы  толеу тәртібі
Үйымдарда жүмыстан заңсыз босатылып,  бүрьінғы жүмысқа 
қайта  орналасқан  жұмысшылар  мен  кызметкерлерге  сот  орган-

д ары н ы ң   ш еш ім ім ен  ж ұм ы стан  босаты лған   күин ен  бастап 
үш  айға 
дейінгі  ж үм ы ска  ш ы қпай  калған  уакы ты на 
орташа 
ең бекақы сы   м өлш ерін д е төлем   төлеңеді.  Б асқа ж ұ м ы ск а  келісім - 
сіз ауы сты ры лы п (өзін ің  істеп ж үрген ж үм ы сы нан тө м ен  дәреж елі 
ж ұм ы сқа н ем есе тағы   басқа) 
кейіннен 
бүры нгы  ж ү м ы сы н а қайта 
келгірілген   ж ұм ы сш ы лар м ен  қы зм еткерлерге  (ең б ек тщ  таласы н  
карайты н  тиісті  органдарды ң  н ем есе  заң  орган дары н ы ц  
шешімі 
б о й ы н ш а)  бүры н ғы   еңбекақы сы   мен  басқа  ж ү м ы сқ а  ауы сқанда 
төм ен   д әр еж еяі  ж ү м ы с ш   агқарганы   ушіи  алған  ең бекақы сы ны ң 
арасы н дағы   айы рм а  сомасы  төленеді.  Бірак  м үндай  тө л ем д ер д ің  
төлен етін   уақы ты   уш   ай  м ерзім нен  аспауы  керек.
¥йымдардагы  жүмысіиылар  мен  қызметкерлердің  ец- 
бекке уакытша  жарамсыздыгыпа  ж?ие  сыркиттангап  жапүя 
мушелерінің кут т і үшін оларга берілетт уақытқа жэрдемакы 
төлеу
Қ азақстаи   Р еспубликасы ны  н  заңы на  сэйкес  қай ты с  болған 
ж үм ы сш ы -қы зм еткерлерді  ж ерлеуге  арн алган  элеум еттік  кө м ек 
зан д а белгілен ген м өлш ерде ж ергілікті бю дж ет қараж аты  есебін ен  
төлен ед і.  «А зам аттарды н  еңбекке  уақы тш а  ж арам сы зды ғы » 
ту р ал ы  заң  н егізін д е  24  ж аска  голмаган сыркат баланы  күту 
үшін 
енбекке ж арам сы зды к паракш асы  
оны 
күтім ге алу қаж ет болаты н 
у ақ ы тқа дейін  беріледі,  алайда оны ң үзакты ғы   10  (он)  кунтізбелік 
(кален д арьлы қ )  күннен  аспауы   қаж ег  Е гер   бала  10  күн   ара- 
лы гы нда  сы рқаты нан  ай ы қп аса  ж эне  әрі  қарай  күтім ді  қаж ет 
ететін  болса,  онда  ата-ан асы ны ң  біреуіне  н ем есе  к ү іе т ін   адам ға 
еңбекке 
уақытша 
ж арам сы зды ғы  
тураііы 
аныктама  беріледі. 
Б алан ы   ауруханада  ем деген  у ақы тта  д эр ігер д ің   қоры ты н д ы сы  
бойы нш а  күтім   кажет  деп  есептелген  болса,  енбекке  уақы тш а 
ж арам сы зды к  парақш асы   ата-ан асы ны ң  б ір еу ш е  н ем есе  оны  
күтетін  адам ға  беріледі.  3 
(үш) 
ж асқа  толм аған  ауы рған  балан ы ң  
ата-анасының 
біреуіне  немесе  күтетін  ад ам га  ең бекке 
уақытша 
ж арам сы зд ы к  парақш асы   бойы нш а  балан ы н   ауы рган  күн д ерін ің  
б эр ш е  ж әрдем ақы   тагай ы н даладьт  С он дай -ақ  ж ү м ы сш ы л ар   м ен 
кы зм еткерлерге  ауырган  ж ан үя  м үш есін  күтім ғе  алган   уақ ы ты н а
320  ♦ Бухгалтерлік есеп  теориясы жэие негіздері

12-тарау.  Ецбек және ецбекаңы гсебі  ♦  321
да дэрігердщ еңбекке  уақытша жарамсыздық парақшасы  бойын- 
ша  зақда  каралған  мөлшерде  жэрдемакы  төленеді  БІрақ  бұл 
жоғарыда айтылған төлемдердің барлығы Ғеспубликалық бюджет 
туралы заңда белгіленген айлык есепті көрссткіштің он еселенген 
мөлшерінен  аспауы  тиіс,  Жүмыс  істейгін  ¥лы  Отан  соғысының 
ардагерлеріне және оларға теңестірілгең жеке түлгаларға еңбекке 
уақытша  жарамсыздыгы  бойынша  жэрдемақы  олардың  айлық 
орташа  еңбекақысының  100% (пайызы) молшершде төленеді.
Кезекті  демалыста  немесс  қосымша  демалыста  болған 
уакытында  жұмысшылар  мен  қызметкерлер  ауырып  қалса,  олар- 
дың ауырып қалган уақыты на жәрдемақы толенбейді. Егер еңбекке 
уақытша  жарамсыздығы  еңбек  демалысы  күні  аакталғаннан 
кейііше  жалгаскан  болса  ол  үшш  берілетін  жәрдемақы  дэрігердщ 
парақшасы  бойынша  жүмысшы  немесе  кызметкердің  жүмысқа 
қосылатын  күнінен  бастап  онда  көрсетілген  мерзімге  төленеді. 
Бүл жагдайда да жәрдемақы айлық есептік көрсеткіштің он еселігі 
шамасынан аспауы  қажет.
Жүмыс  істейтін  әйелдерге жүктілігіне жэне  балалы  болуына 
байланысты  еңбекке  уақытша жарамсыздық паракшасы  (куәлігі) 
бойынша  төленілепн  төлем  126  күнтізбелік  (календарьлық) 
күнге,  ал  ядролык  қарудың  салдарьшан  апат  аймақ  болып 
ессіггелетін  елді  мекекдерде  түратын  әйелдсрге  170  (184  егер 
қандайда  бір  қиыншылық,  ауыр  хал  болған  жағдайда)  күнтізбе- 
лік  (календарьлык)  күнге  беріледі.  Бүл  жагдайда  берілетін 
жэрдемақы  ай  сайын  айлық  есептік  корсеткішгің  он  еселенген 
мөлшерінен  артык  болмауы  тиіс.
Жұмысшылар мен қызметкерлердщ кәсіпорында жүмыс істеу 
немесе  қызмет  атқару  барысында  мертігуі,  сондай-ақ  кэсіптік 
сырқат  алуына  байланысты  еңбекке  уақытша  жарамсыздығы 
бойынша  жәрдемақыны  жүмыс  беруші  жүмысшының  жүмысқа 
жарамсыздыгы  басталған  күннен  жүмысқа  қайта  оралган,  ягни 
сауыққан  уақытына  дейін  толейді  немесе  ондай  жүмысшылар 
мен қызметкерлерге мүгедектік тобы белгіленеді. Бүл жағдайдада 
жәрдемақы  айлық есептік көрсеткіштің он есе  мөлшерінен артық 
болмауы тиіс.
21-3/43