«Экология және жер қойнауын пайдалану салаларындағы табиғи ресурстарды тиімді қолдану»

жүктеу 0,85 Mb.

Pdf просмотр

бет	36/51
Дата	22.06.2023
өлшемі	0,85 Mb.
	#43050
түрі	Конспект

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 51

3.-геохимии-и-экогеохимии-каз

Бақылау сұрақтары:
1.Қоршаған ортаның жағдайын зерттеудің қандай әдістерін білесіз және
олардың мәні неде?
2. Ластануды бақылау қандай денгейлерде өткізіледі?
3. Экологиялық мониторинг және оның негізгі мақсаттары.
4. Мәлімет жалпылау бойынша мониторингтің түрлері қандай?
5. Бақылау әдістері бойынша, мониторингтің түрлері қандай?

Тақырып 2.5 Қоршаған ортаның сапасын бақылаудың жүйелері,
аспаптары мен әдістері. Нормативтер.
Жоспар:
1.Судың сапасын бақылау әдістері.
2. Топырақтың сапасын бақылайтын әдістер
.
3.Нормативтер.
.
1.Судың сапасын бақылау әдістері.
Қоршаған ортаны бақылау үшін әртүрлі жүйелер мен әдістер қолданылады.
Судын сапасын анықтайтын әдістер келесі:
1.
Судың сапасын биотесттеу
.
Судағы органикалық заттар мен олардың жүйелерін биотесттеу арқылы
анықтауы, қазіргі кезде өте маңызды. Биотест арқылы жаңа химиялық
қосылыстардың шекті берілген концентрациясын анықтайды, сулы
экожүйелердің генотоксикалық және биохимиялық мониторингін өткізеді.
Мысалы, судағы фосфор-органикалық пестицидтердің микромөлшерін
дафния арқылы анықтайды.
Балықтарды биотесттеу арқылы экожүйелердегі пестицид және олардың
метаболитерінің өте аз мөлшерін анықтайды. Биотест және химико-
аналитикалық бақылау нәтижелері бір-бірін толықтырады.
Қазіргі кезде экожүйелер моделдері және тірі жануарлар мен өсімдіктер су
көздерінің ластауының индикаторы ретінде пайдалануы, қазіргі кезде өте
көп қарастырылады.
2.
Радиациялық бақылау
.
Судағы радиоактивтік заттар, тұздар (ядролық өнеркәсіптердің қалдықтары),
механикалық (минералдық бөлшектерге радионуклидтердің қосылуы) және
биологиялық түрінде кездеседі.
Сулы ортаға түскен радионуклидтер, суда және судың түбінде тең
мөлшерде тарамайды.
Лай түбінде, құм түбімен салыстырғанда радионуклидтердің мөлшері көп
болады. Мысалы, Киев су қоймасындағы, Чернобыль аптынан соң, 70%
радиоактивтік заттар лай түбінде жатыр.
Радиоактивтік бақылау әдістері:
А. α- активтіліктің қосындысын анықтау әдістері.

43
В. β- активтіліктің қосындысын анықтау әдістері.
С. Тритий және стронций активтілігін анықтау.
3
. Судың уытылығын анықтау
.
Тәжірибеде, судың уытылығын бақылау үшін биохимико-физиологиялық
сынақты жүргізеді. Сол кезде жақсы жағдайдағы және су
радионуклидтермен ластанған кезде ағзалар мен биокультуралардың өмір
сүру параметрлерін салыстырады. Көбінесе, көмір қышқыл оксидінің шыққан
мөлшерін, оттектің кеткен мөлшерін, органикалық оттектің
концентрациясының өзгеруін байқайды. Барлық әдістемеліктер дүниежүзілік
деңгейде стандартталады.

жүктеу 0,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 51