Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы №155-ii кодексі

1. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыға шағымды, наразылықты қарап, жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) мына шешiмдердiң бірiн:

1) қаулыны өзгертпей, ал шағымды, наразылықты қанағаттандырмай қалдыру туралы;

2) қаулыны өзгерту туралы;

3) осы Кодекстiң 68 және 580, 581-баптарында көзделген мән-жайлар болған кезде, сондай-ақ қаулы шығарылғанда негiзге алынған мән-жайлар дәлелденбеген кезде қаулының күшiн жою және iстi қысқарту туралы;

4) iс бойынша қаулының күшiн жойып, жаңа қаулы шығару туралы;

5) егер шағымды, наразылықты қарау кезiнде қаулыны құқығы жоқ судья, орган (лауазымды адам) шығарғаны анықталса, қаулының күшiн жойып, iстi ведомстволық бағыныстылығы бойынша қарауға жiберу туралы шешiм қабылдайды.

2. Шағымды, наразылықты қарау нәтижелерi бойынша шешiм iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөнiнде ұйғарым түрiнде шығарылады. Осы баптың бірiншi бөлiгiнiң 5) тармақшасында көзделген жағдайда iс бойынша шығарылған ұйғарымда, сондай-ақ қаулыда осы Кодекстiң 651-бабының бірiншi бөлiгiнде аталған мәлiметтер болуға тиiс.

3. Жоғары тұрған сот судьясының, мамандандырылған аудандық және оған теңестiрiлген әкiмшiлiк сот және кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі сот судьясының, төрағасының қаулысына шағым, наразылық бойынша ұйғарымы, сондай-ақ судьяның осы баптың бірiншi бөлiгiнiң 5) тармақшасында көзделген жағдайда шығарылған қаулысы түпкiлiктi болып табылады және осы Кодекстiң 40-тарауында көзделген тәртiппен наразылық келтiрiлуi мүмкiн. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөнiнде жоғары тұрған органның (лауазымды адамның) ұйғарымына азаматтық iс жүргiзу заңдарында белгiленген тәртiппен сотқа шағым берiлуi, наразылық келтiрiлуi мүмкiн.

665-бап. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулының күшiн жою немесе оны өзгерту негiздерi

Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулының күшiн жоюға немесе өзгертуге және қаулы шығаруға:

1) судьяның, органның (лауазымды адамның) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыда баяндалған iстiң нақты мән-жайлары туралы тұжырымдарының шағымды, наразылықты қарау кезiнде зерттелген дәлелдемелерге сай келмеуi;

2) әкiмшiлiк жауаптылық туралы заңды дұрыс қолданбау;

3) осы Кодекстiң iс жүргiзу нормаларының елеулi түрде бұзылуы;

4) қаулымен қолданылған әкiмшiлiк жазаның жасалған құқық бұзушылық сипатына, кiнәлiнiң жеке басына немесе заңды тұлғаның мүлiктiк жағдайына сай келмеуi негiздемелер болып табылады.

666-бап. Судьяның, органның (лауазымды адамның) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыда баяндалған iстiң нақты мән-жайлары туралы тұжырымдарының шағымды, наразылықты қарау кезiнде зерттелген дәлелдемелерге сай келмеуi

1. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыда баяндалған iстiң нақты мән-жайлары туралы тұжырымдар шағымды, наразылықты қарау кезiнде зерттелген дәлелдемелерге сай келмейтiнiн анықтап, жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) бұл қаулының күшiн толық немесе iшiнара жояды және шағымды, наразылықты қарау нәтижелерiне сәйкес жаңа қаулы шығарады.

2. Жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) шағымды, наразылықты қарау процесiнде зерттелген дәлелдемелердi бағалай келiп, әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулымен анықталмаған немесе қаулы шығарған судья, орган (лауазымды адам) назарға алмаған фактiлердi дәлелдендi деп тануға құқылы.

667-бап. Әкiмшiлiк жауаптылық туралы заңды дұрыс қолданбау

1. Мыналар әкiмшiлiк жауаптылық туралы заңды дұрыс қолданбау болып табылады:

1) осы Кодекстiң 1-бөлiмiнiң және 2-бөлiмi Жалпы бөлiмiнiң талаптарын бұзу;

2) осы Кодекстiң 2-бөлiмi Ерекше бөлiмiнiң қолданылуға жататын бабынан немесе бабының бөлiгiнен басқасын қолдану;

3) осы Кодекстiң 2-бөлiмi Ерекше бөлiмiнiң тиiстi бабының санкциясында көзделгеннен неғұрлым қатаң әкiмшiлiк жаза қолдану.

2. Жасалған әрекетке шағымды, наразылықты қарау нәтижесiнде берiлген заңдық бағаны дұрыс емес деп танып, жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) құқық бұзушылықтың жiктелуiн заңның онша қатаң емес әкiмшiлiк жаза көзделетiн бабына өзгертуге құқылы.

3. Жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) шағымды, наразылықты қарау нәтижелерi бойынша неғұрлым қатаң әкiмшiлiк жаза көзделетiн заңды қолдануға немесе жәбірленушi (прокурор) осы негiздер бойынша шағым (наразылық) берген жағдайда ғана неғұрлым қатаң әкiмшiлiк жаза қолдануға құқылы.

ҚР 02.07.03 ж. № 451-II; 05.12.03 ж. № 506-II (бұр. ред. қара); 2008.05.07 № 64-IV (бұр.ред.қара) Заңдарымен 668-бап өзгертілді

1. Iс жүргiзу және оны қарау кезiнде осы Кодекс принциптерiнiң және iске қатысушы адамдардың заңмен кепiлдiк берiлген құқықтарынан айыру немесе оларды тарылту, әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс жүргiзу рәсiмдерiн сақтамау немесе iстiң мән-жайын жан-жақты, толық және объективтi зерттеуге өзге жолмен кедергi келтiру арқылы заңды және негiзделген қаулы шығаруға ықпал еткен немесе ықпал етуi мүмкiн өзге де жалпы ережелерiнiң бұзылуы осы Кодекстiң iс жүргiзу нормаларының едәуiр бұзылуы деп танылады.

2. Iс жүргiзудiң біржақтылығы немесе толық еместiгi iс үшiн маңызы болуы мүмкiн жол берiлетiн дәлелдемелердi зерттеуден қате шығарып тастаудың немесе дәлелдемелердi зерттеуден негiзсіз бас тартудың; мiндеттi түрде зерттеуге жататын дәлелдемелердi зерттемеудiң нәтижесi болған кезде қаулының күшi жойылуға тиiс.

3. Егер:

1) осы Кодекстiң 577, 580, 581-баптарында көзделген негiздер болған жағдайда iс жүргiзу қысқартылмаған болса;

2) қаулыны әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi емес судья, орган (лауазымды адам) шығарса;

3) iс қатысуы заң бойынша мiндеттi болып табылатын қорғаушының қатысуынсыз қаралса немесе өзi жөнiнде iс жүргiзiлiп жатқан адамның қорғаушы алу құқығы өзге де жолмен бұзылса;

4) өзi жөнiнде iс жүргiзiлiп жатқан адамның ана тілін немесе өзi бiлетiн тiлдi және аудармашы қызметiн пайдалану құқығы бұзылса;

5) өзi жөнiнде iс жүргiзiлiп жатқан адамға iстiң мән-жайлары туралы түсiнiктеме беру құқығы берiлмесе;

6) қаулыға осы Кодекстiң 651-бабының бесiншi бөлiгiнде аталған адамдардан қайсы біреуiнiң қолы қойылмаса, қаулының барлық жағдайда күшi жойылуға тиiс.

4. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарау кезiнде осы баптың үшiншi бөлiгiнiң 1) тармақшасында көрсетiлген iс жүргiзу нормаларының бұзылуына жол берiлгендiгiн анықтаған соң жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) iс бойынша қаулының күшiн жояды және iс жүргiзудi қысқартады.

5. Егер әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарау кезiнде iс жүргiзу нормаларының қандай да болсын өзгеше едәуiр бұзылуына жол берiлген болса, жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) iс қарауды жүргiзе отырып, бұл орайда жол берiлген құқық бұзушылықты жоюға шаралар қолданады, сонан соң тиiстi мамандандырылған аудандық және оған теңестiрiлген әкiмшiлiк сот және кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі сот судьясының, төмен тұрған органның (лауазымды адамның) қаулысының күшiн жояды және iс қараудың нәтижелерiн ескере отырып, жаңа қаулы шығарады.

669-бап. Қаулымен қолданылған әкiмшiлiк жазаның жасалған құқық бұзушылық сипатына, кiнәлiнiң жеке басына немесе заңды тұлғаның мүлiктiк қаржы жағдайына сай келмеуi

1. Қаулымен қолданылған әкiмшiлiк жазаны оның тым қатаңдығы салдарынан әдiл емес, жасалған құқық бұзушылық сипатына, кiнәлiнiң жеке басына немесе заңды тұлғаның мүлiктiк жағдайына сай келмейдi деп танып, жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) әкiмшiлiк жаза қолданудың жалпы ережелерiн басшылыққа ала отырып, жазаны жұмсартады.

2. Жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) кiнәлiге (заңды тұлғаға) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулымен белгiленген неғұрлым қатаң жаза қолдануы мүмкiн, бірақ оны осы негiз бойынша прокурор наразылық келтiрген немесе жәбірленушi шағым берген жағдайда қолданады.

670-бап. Iс жүргiзудi қысқарту туралы қаулының күшiн жою немесе оны өзгерту

1. Жоғары тұрған соттың судьясы, жоғары тұрған орган (лауазымды адам) iс жүргiзудi қысқартудың негiзсіздiгiне жәбірленушiнiң шағымы бойынша не прокурордың наразылығы бойынша әкiмшiлiк жаза қолдану туралы қаулы шығара отырып, iс жүргiзудi қысқарту туралы қаулының күшiн жоюы мүмкiн.

2. Iс жүргiзудi қысқарту туралы қаулы өзi жөнiнде iс жүргiзу қысқартылған адамның шағымы бойынша қысқарту негiздемесi бөлiгiнде өзгертiлуi мүмкiн.

2012.05.07. № 30-V ҚР Заңымен 671-бап өзгертілді (бұр.ред.қара)

671-бап. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөніндегі ұйғарымды жария ету

1. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөніндегі ұйғарым ол шығарылғаннан кейiн дереу жария етiледi.

2. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөнiндегi ұйғарымның көшiрмесi ол шығарылғаннан кейiн үш тәулiкке дейiнгi мерзiмде iс бойынша өзіне қатысты қаулы шығарылған жеке тұлғаға немесе заңды тұлғаның өкiлiне, өзi шағым берген жағдайда немесе оның өтiнiшi бойынша жәбiрленушiге, наразылық келтiрген прокурорға тапсырылады немесе жiберiледi.

3. Әкiмшiлiк қамауға алу туралы iс бойынша қаулыға шағым, наразылық жөніндегі ұйғарым қаулыны орындаушы органның (лауазымды адамның), сондай-ақ өзi жөнiнде қаулы шығарылған адамның назарына ұйғарым шығарылған күнi жеткiзiледi.

 

40-тарау. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды

ҚР 09.08.02 ж. № 346-II; 02.07.03 ж. № 451-II; 2007.02.03. № 270-III (бұр. ред. қара); 2008.05.07 № 64-IV (бұр.ред.қара) Заңдарымен; 2012.10.07. № 32-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 672-бап өзгертілді

2007.02.03. № 270-III (бұр. ред. қара) Заңымен 673-бап өзгертілді

Осы Кодекстiң 672-бабында аталған заңды күшiне енген қаулыларды және ұйғарымдарды облыстық және оларға теңестiрiлген соттардың алқалары, ал осы Кодекстің 672-бабында көрсетілген сотқа құрметтемеушілік білдіру фактілері туралы істер бойынша қаулыларды жоғары тұрған инстанциядағы сот алқасы қайта қарауға құқылы.

ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 674-бап өзгертілді

1. Осы Кодекстiң 672-бабында аталған заңды күшiне енген қаулыларға және ұйғарымдарға наразылық келтiру құқығы Бас Прокурорға, оның орынбасарларына, облыстардың прокурорларына және оларға теңестiрiлген прокурорлар мен олардың орынбасарларына берiлген.

2. Осы Кодекстiң 672-бабында аталған заңды күшiне енген қаулыларды және ұйғарымдарды қайта қарау туралы өтiнiштер жасауға әкiмшiлiк жауапқа тартылған адамның, жәбірленушiнiң, аталған адамдардың қорғаушыларының, заңды өкiлдерi мен өкiлдерiнiң құқығы бар.

675-бап. Әкiмшiлiк жаза қолдану туралы қаулының орындалуын тоқтата тұру

1. Осы Кодекстiң 674-бабының бірiншi бөлiгiнде аталған адамдардың осы Кодекстiң 674-бабында аталған, заңды күшiне енген қаулыларға және ұйғарымдарға наразылық келтiруi бұл қаулылардың, ұйғарымдардың орындалуын тоқтата тұрады.

2. Осы Кодекстiң 674-бабының бірiншi бөлiгiнде аталған адамдардың судья шығарған әкiмшiлiк қамауға алу туралы қаулыға наразылық келтiруi бұл қаулының орындалуын тоқтата тұрмайды.

ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 674-бап өзгертілді

676-бап. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер бойынша заңды күшiне енген қаулыларды Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында қайта қарау

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының және оның орынбасарларының наразылығы бойынша Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Алқасы заңды күшiне енген әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кез келген iс бойынша қаулының, сол сияқты қаулыға шағымды, наразылықты қарау нәтижелерi жөніндегі ұйғарымның (қаулының) заңдылығы мен негiздiлiгiн тексеруге және қабылданған шешiмдi қайта қарауға құқылы.

41-тарау. Ақтау. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы

істі қарауға уәкілетті органның (лауазымды адамның) заңсыз әрекеттерімен келтірілген зиянды өтеу

 

677-бап. Әкiмшiлiк жауапқа тартылған адамның кiнәсіздiгiн тану жолымен ақтау

1. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi судья, орган (лауазымды адам) ол жөнiнде осы Кодекстiң 580-бабының бірiншi бөлiгiнiң 1)-7) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша iстi қысқарту туралы қаулы шығарған адам кiнәсіз деп есептеледi және олардың Қазақстан Республикасының Конституциясымен және заңдарымен кепiлдiк берiлген құқықтары мен бостандықтарына қандай да болсын шектеу қоюға болмайды.

2. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарауға уәкiлеттi судья, орган (лауазымды адам) осы баптың бірiншi бөлiгiнде аталған адамды ақтау және әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi судьяның, органның (лауазымды адамның) заңсыз әрекеттерi нәтижесiнде оған келтiрiлген зиянды өтеу жөнiнде заңда көзделген шаралардың бәрiн қолдануға тиiс.

2006.20.01. № 123-III (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара ) ҚР Заңдарымен 678-бап өзгертілді

1. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi судьяның, органның (лауазымды адамның) кiнәсiне қарамастан, заңсыз әкiмшiлiк ұстау, әкiмшiлiк қамау, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану нәтижесiнде адамға келтiрiлген зиян республикалық бюджеттен толық көлемiнде өтеледi.

2. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс қарауға уәкiлеттi судьяның, органның (лауазымды адамның) заңсыз әрекеттерi нәтижесiнде келтiрiлген зиянды өтетуге:

1) осы Кодекстiң 584-бабының бірiншi бөлiгiнде аталған адамдардың;

2) егер iс жүргiзу әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша iс жүргiзудi болдырмайтын мән-жайлар болуына қарамастан басталса немесе олар анықталған кезден бастап қысқартылса, iс бойынша олар жөнiнде iс жүргiзу басталмауы тиiс, ал басталғаны осы Кодекстiң 580-бабының бірiншi бөлiгiнiң 1)-7) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша қысқартуға жататын адамдардың құқығы бар.

3. Жеке тұлға қайтыс болған жағдайда зиянды өтеттiру құқығы оның мұрагерлерiне көшедi.

4. Егер iс жүргiзу барысында адамның ерiктi түрде өзiне-өзi айып тағу жолымен шындықты анықтауға кедергi келтiргенi, сөйтiп осы баптың бірiншi бөлiгiнде аталған зардаптардың тууына ықпал еткенi дәлелденсе, оның зияны өтеуге жатпайды.

5. Осы баптың ережелерi нақ бұл баптың екiншi бөлiгiнiң 2) тармақшасында аталған мән-жайлар болмаған кезде адамға қолданылған әкiмшiлiк жазаның және басқа да әкiмшiлiк-құқықтық ықпал ету шараларының күшi жойылған немесе ескіру мерзiмiнiң өтуiне, әкiмшiлiк жауаптылықты жоятын немесе әкiмшiлiк жазаны жұмсартатын заңның қабылдануына байланысты өзгерген жағдайларға қолданылмайды.

679-бап. Өтеуге жататын зиян

Осы Кодекстiң 678-бабында аталған адамдардың мүлiктiк зиянды толық көлемiнде өтетуге, моральдық зиян салдарын жойғызуға және барлық жоғалтқан немесе нұқсан келтiрiлген құқықтарын қалпына келтiртуге құқығы бар.

680-бап. Зиянды өтеттiру құқығын тану

Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi орган (лауазымды адам) адамды толық немесе iшiнара ақтау туралы шешiм қабылдап, олардың кейiн зиянды өтеттiру құқығын тануға тиiс. Iстi қысқарту туралы, өзге де заңсыз шешiмдердiң күшiн жою немесе оларды өзгерту туралы қаулының көшiрмесi мүдделi адамға тапсырылады не поштамен жiберiледi. Сонымен бірге оған зиянды өтеу тәртібі түсiндiрiлген хабарлама жiберiледi. Зиян өтемiне құқығы бар өлген адам мұрагерлерiнiң, туыстарының немесе асырауындағылардың тұрғылықты жерi туралы мәлiметтер болмаған жағдайда олар әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi органға (лауазымды адамға) жүгiнген күннен бастап бес күннен кешiктiрмей оларға хабарлама жiберiледi.

681-бап. Мүлiктiк зиянды өтеу

1. Осы Кодекстiң 678-бабында аталған адамдарға келтiрiлген мүлiктiк зиян:

1) олар айырылған жалақының, зейнетақының, жәрдемақының, өзге де қаражаттар мен табыстардың;

2) судья қаулысының негiзiнде заңсыз тәркiленген немесе өтемсіз алып қойылған мүлiктiң; мүлiктi қайтару мүмкiн болмаған жағдайда оның құны қайтарылады;

3) iстi шешуге уәкiлеттi органның (лауазымды адамның) заңсыз қаулысын орындау үшiн салынған айыппұлдардың; iс жүргiзу шығындары мен әрекеттерге байланысты төлеген өзге де сомаларының;

4) адамның заң көмегiн көрсету үшiн төлеген сомаларының;

5) әкiмшiлiк жауапқа заңсыз тарту нәтижесiнде келтiрiлген өзге де шығындарының өтелуiн қамтиды.

2. Iс жүргiзумен байланысты осы Кодекстiң 584-бабының бірiншi бөлiгiнде аталған адамдарды әкiмшiлiк қамауды атқару орындарында ұстауға жұмсалған сомаларды, iс жүргiзу шығындарын, сол сияқты осы адамдардың әкiмшiлiк қамауды атқару кезiнде қайсы бір жұмыстарды орындағаны үшiн тапқан табысын әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлеттi органның (лауазымды адамның) заңсыз әрекеттерi нәтижесiнде келтiрiлген зиянның өтемiн төлеуге жататын сомадан шегерiп тастауға болмайды.

3. Осы Кодекстiң 678-бабының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде аталған адамдар осы Кодекстiң 652-бабында аталған құжаттардың көшiрмесiн зиянын өтеу тәртібі туралы хабарламамен бірге алған кезде iстi қысқарту, өзге де заңсыз шешiмдердiң күшiн жою немесе оларды өзгерту туралы қаулы шығарған органға (лауазымды адамға) мүлiктiк зиянын өтеу туралы талап қойып жүгiнуге құқылы. Егер iстi жоғары тұрған орган (лауазымды адам) немесе сот қысқартса, зиянды өтеу туралы талап заңсыз қаулы шығарған органға (лауазымды адамға) жiберiледi. Егер судья қараған iстi жоғары тұрған сот қысқартса, зиянды өтеу туралы талап заңсыз қаулы шығарған судьяға жiберiледi. Кәмелетке толмаған адам ақталған жағдайда зиянды өтеу туралы талапты оның заңды өкiлi мәлiмдей алады.

4. Арыз түскен күннен бастап бір айдан кешiктiрмей осы баптың үшiншi бөлiгiнде аталған орган (лауазымды адам) қажет болған жағдайларда қаржы органдарынан және әлеуметтiк қамсыздандыру органдарынан есебiн сұрап ала отырып, зиянның мөлшерiн анықтайды, сонан соң инфляцияны ескере отырып, осы зиянды өтеуге төлем жасау туралы қаулы шығарады. Егер iстi сот қысқартса, аталған iс-әрекеттi iстi қараған судья жүргiзедi.

5. Елтаңбалы мөрмен куәландырылған қаулының көшiрмесi төлем жасауға мiндеттi органдарға ұсыну үшiн адамға тапсырылады немесе жолданады. Төлем тәртібі заңмен белгiленедi.