Практикалық (семинар) сабақтардың мақсаты

Практикалық (семинар) сабақтардың мақсаты:

• 
  күнделікті өмірде қарым-қатынасқа, қатысымдық міндеттерді шешуге керекті сөйлеу үлгілерін үйрету;
  
• 
  негізгі әдеп ережелерін қолдана білуге дағдыландыру;
  
• 
  өз ойын білдіруге қажеттілікке (интенция) қатысты қарапайым синтаксистік конструкцияларды меңгерту;
  
• 
  салт-дәстүр туралы білімдерін тереңдету;
  
• 
  берілген мәлімет бойынша өз түсінік-пікірлерін айта білуге үйрету;
  
• 
  болашақ мамандықтары туралы түсініктерін кеңейту, сұрай, анықтай, хабарлай білуге жаттықтыру;
  
• 
  жұмысы жөнінде, өзі туралы мәлімет беруге, жарнама, хабарландыруларды оқи білуге, олардың қажеттісін іріктеп ала білуге үйрету;
  
• 
  кәсіби терминдермен жұмыс істеуге, сөздікпен, газет-журналмен жұмыс істей білуге, түсінігін айта білуге жаттықтыру;
  
• 
  ресми-іскерлік, әдеп ережелерін қолдана білуге үйрету;
  
• 
  ресми хабарлар мен жұмыс түрлері туралы (теледидар, радио тыңдау, газет-журнал оқу, әдебиеттер оқу) түсініктерін жаза білуге, айта білуге дағдыландыру;
  
• 
  ресми кездесуге, жиналыс, мәжілістерге қатысып, оларды өз бетімен жүргізе білуге үйрету.
  

«Амандасу», «Танысу», «Кешірім», «Өтініш», «Алғыс», «Келісу», «Қарсылық білдіру», «Құптау», «Құптамау» тақырыптары бойынша өнімді лексиканы игеру, берілген тақырып бойынша қойылған сұрақтарға (жай фразалармен) жауап бере алу

Сөздік минимум: Сәлемдесу, амандасу, қоштасу, денсаулық, хал-жағдай, жақсы, жаман, шүкір, рахмет, кездесу, ат, есім, аты-жөні, танысу, қуаныш, қуану, мен, сен, сіз, ол, кешірім, ғафу ету, айып етпеу, алғыс айту, риза болу, оқасы жоқ, айтып жіберу, қарсы болмау, жоқ, келісу, әрине, келіспеу, құптау.

Сөйлесім үлгілері:

• 
  Сәлеметсіз бе?
  
• 
  Сәлеметсіз бе?
  
• 
  Халіңіз қалай?
  
• 
  Шүкір, жақсы.
  
• 
  Кездескенше сау болыңыз!
  
• 
  Сау болыңыз!
  

• 
  Таныс болайық. Сіздің атыңыз кім?
  
• 
  Менің атым – Гүлнәр.
  
• 
  Сіздің атыңыз кім?
  
• 
  Менің атым – Ержан.
  
• 
  Өте жақсы.
  
• 
  Танысқаныма қуаныштымын.
  

• 
  Кешіріңіз, кіруге бола ма?
  
• 
  Кіріңіз.
  
• 
  Ғафу етіңіз, сөзіңізді бөлейін.
  
• 
  Оқасы жоқ, не айтайын деп едіңіз?
  
• 
  Айтып жіберіңізші, сағат қанша болды?
  
• 
  Сағат 8-ден 5 минут кетті.
  
• 
  Сізбен әңгімелесуге бола ма?
  
• 
  Жоқ, уақытым жоқ.
  
• 
  Кешіріңіз, әңгімелесуге уақытым жоқ.
  

Берілген тақырып бойынша өнімді лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну

Сөздік минимум: Ұлтым, туған жерім, туған жылым, жасым, дүниеге келдім, тудым, мектеп, балабақша, спортпен айналысу, сурет салу, ән шығару, өлең шығару, ән айту, менің досым, оның аты, есімі, бір мектепте, көрші, өнерлі, ақылды, сабырлы, шылым шекпейді, ақ көңіл, жақын, ең, өте, отбасы, жұбай, әке, шеше, ата, әже, аға, іні, ұл, қыз, қарындас, сіңлі, әпке, нағашы, жиен, немере, немере туыс, ағайын, біздің үй, менің бөлмем, 1-2-3 бөлмелі, үлкен, екі, үш, бес қабатты, жеке меншік, қазыналы үй, кең, қонақ бөлмесі, ұйықтайтын бөлме, ас бөлмесі, жиһаз, сәнді, қолайлы, жуынатын бөлме.

Сөйлесім үлгілері:

• 
  Кешіріңіз, сіз неше жастасыз?
  
• 
  Мен 18 жастамын.
  
• 
  Қай жерде тудыңыз?
  
• 
  Павлодар қаласында.
  

• 
  Сіздің досыңыз кім?
  
• 
  Менің ең жақын досым – Болат.
  
• 
  Ол қандай адам?
  
• 
  Ол өте сабырлы, ақылды жігіт.
  

• 
  Бұл кім?
  
• 
  Бұл – менің жұбайым, аты – Толқын.
  
• 
  Ал анау ше?
  
• 
  Ол – менің ұлым, аты – Айсұлтан.
  

• 
  Сіз қай көшеде тұрасыз?
  
• 
  Мен С. Торайғыров көшесінде, 25-үйде, 9-пәтерде тұрамын. Ал сіз ше?
  
• 
  Менің мекенжайым: Естай көшесі, 125-үй, 27-пәтер.
  

[1] 157-159 бет, 11-18 жаттығу,[1] 46-48 бет, 6-10 жаттығу,[1] 177-178 бет, 12-16 жаттығу,[1] 251-252бет, 8-11жаттығу

Берілген тақырып бойынша лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну.

Сөздік минимум: Жыл, мезгіл, мерзім, уақыт, маусым, көктем, жаз, күз, қыс, наурыз, суық, жаңбыр, қар, аяз, боран, жел, самал жел, жылы, ыстық, ашық, бұлтты, уақыт, сағат, минут, жарым, тура, дәл, кетті, қалды, бүгін, ертең, бүрсігүні, кеше, таңертең, әдетте, ерте, кеш, ояну, тұру, музыка тыңдау, биге бару, спортпен айналысу, шахмат ойнау, тауға шығу, мереке, мейрам, демалыс, серуендеу, қыдыру, концерт тамашалау, теледидар көру,қызықтау, құттықтау, шақыру, сыйлау, сыйлық, туған күн, мерейтой, кездесу кеші, салтанатты жиын, тойға келу, шақыру, күту, құттықтау, рұқсат ету, зор денсаулық, ұзақ өмір, табысты еңбек, шаңырақ, шаттық, береке, шын жүректен, тілек білдіру, тілеу.

Сөйлесім үлгілері:

• 
  Сізге жылдың қай мезгілі ұнайды?
  
• 
  Маған көктем ұнайды.
  

• 
  Кешіріңіз, сағат неше болды?
  
• 
  Айтайын, сағат 10-нан 20 минут кетті.
  

• 
  Сіз жұмысқа (сабаққа) нешеде барасыз?
  
• 
  Мен жұмысқа таңертеңгі 8.00-де барамын.
  
• 
  Сіз демалыс күні не істейсіз?
  
• 
  Мен демалыс күні, әдетте, тауға шығамын.
  

• 
  Бүгін жұмыс күні ме?
  
• 
  Жоқ, бүгін мейрам емес пе?
  
• 
  Онда үйде отырмайық, концертке барайық.
  
• 
  Барсақ, барайық.
  
• 
  Жақсы, келістік.
  

1. 
   - Мерекеңіз құтты болсын!
   

• 
  Рахмет, бірге болсын!
  

2. 
   - Мейрамыңызбен!
   

3. 
   - Бүгін маған қонаққа келіңіздер.
   

4. 
   - Жеңіске жетуіңізбен құттықтаймын.
   

• 
  Рахмет. Айтқаныңыз келсін.
  

[1] 202бет, 6-7жаттығу, [1] 232бет,11-13 жаттығу, [1] 324бет, 16,17жаттығу, [1] 25-27бет, 21-27жаттығу, [1] 203бет, 19-21жаттығу, [1] 25-27бет, 21-27жаттығу.

Берілген тақырып бойынша өнімді лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну

Сөздік минимум: Тамақтану, ас ішу, тамақ ішу, уақытында ішуге үйрену, ас ішу мәдениеті, сүйікті ас, ас әзірлеу (даярлау), пісіру, қуыру, аршу, тазалау, турау, дәмді, тәтті, ащы, қышқыл, тұзды, тұзсыз, ет, сорпа, қуырылған картоп, тұшпара, мәнті, бұрыш, тұз, пияз, көк пияз, асқабақ, сәбіз, қияр, қызылша, сүт қосылған шай, қаймақ, кофе, сусын, шырын, жеміс, көкөніс, дастарқан мәзірі, тағам, дәмді.

Сөйлесім үлгілері:

• 
  Сізге ұлттық тағамнан не ұнайды?
  
• 
  Маған қазақша ет ұнайды.
  
• 
  Оны қалай әзірлейді?
  
• 
  Иә, өте оңай. Айтып берейін.
  

• 
  Сәлеметсіз бе?
  
• 
  Сәлеметсіздер ме, жоғарылатыңыздар!
  
• 
  Дастарқан мәзірін көруге бола ма?
  
• 
  Әрине, міне, көріңіздер. Сіздерге ұнауға тиіс. Бәрі бар.
  
• 
  Рахмет. Бізге қуырылған еттен екеу, қияр салатынан біреу, және қызылша салатынан біреу, жеміс шырынынан екеу әкелсеңіз (әкеліңіз).
  
• 
  Жақсы.
  
• 
  Ас болсын, тағамдарыңыз дәмді болсын.
  

[1] 188-190бет, 6-11жаттығу, [1] 244бет, 21-25жаттығу.

Берілген тақырып бойынша өнімді лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну;

Сөздік минимум: Бас, көз, құлақ, ауыз, мұрын, бет, жақ, маңдай, тіс, тіл, шықшыт, иек, кеңсірік, мойын, иық, кеуде, жауырын, іш, аяқ, жамбас, буын, бармақ, тырнақ., емхана, кабинет, дәрігер, дәрі, қан қысымы, дене қызуы, емдеу, тексерілу, айығу, тәуір болу.

Сөйлесім үлгілері:

• 
  Адам ауырмау үшін не істеу керек деп ойлайсыз?
  
• 
  Алдын ала сақтану керек.
  
• 
  Дене мүшелерінің қызметін айтып бере аласыз ба?
  
• 
  Әрине, баспен ойлайды, көзбен көреді, құлақпен естиді, мұрынмен иіс сезеді, дем алады, ауызбен сөйлейді, ас ішеді т.б.
  

• 
  Қай жеріңіз ауырады?
  
• 
  Басым ауырады,
  
• 
  Тамаққа тәбетіңіз қалай?
  
• 
  Нашар (тәбетім жоқ).
  
• 
  Қан қысымыңызда өзгеріс бар ма?
  
• 
  Білмей тұрмын, өлшеп көрсеңіз қайтеді?
  
• 
  Өлшеп көрейін. Жоғары екен. Жатып емделетін болдыңыз.
  

Сөздерді пайдалана отырып «Менің туған жерім» тақырыбына шағын шығарма жазыңыз.

Сөздік минимум: Бас қала, елорда, Астана қаласы, орталық, Еуразия кіндігі, көркем, сәнді көшелер, саябақтар, ғимараттар, сәулет өнерінің дамуы, мемлекеттік мекемелер, бұрынғы Ақмола.

1-мәтін. Машина жасау өндірісінің негіздері. Кәсіби терминдердің қазақша - орысша сөздігін жасау.

2-мәтін. Қозғалтқыштардың сипаттамалары. Мәтін бойынша терминдердің сөздігін құрастыру

3-мәтін.. Машина жасаудағы өнімнің өзіндік құны. Осы ұғымдарға байланысты жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту.

4-мәтін. Іштен жану қозғалқыштары. Берілген тақырып бойынша жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Меңгерілген сөздер, сөз тіркестерін пайдалана отырып сөйлемдер құрастыру.

4-мәтін. Іштен жану қозғалқыштары. Берілген тақырып бойынша жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Меңгерілген сөздер, сөз тіркестерін пайдалана отырып сөйлемдер құрастыру. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, берілген мәселеге қатысты өз ойын жеткізе білуі. Атаулы сөйлем. [2 ] 212бет, 123-жаттығу.

7-мәтін. Қазақстанның кеме жолдары. Осы тақырыпқа байланысты кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару.

Сөздік минимум: Іскерлік, табандылық, тиімді жолды табу, шешімін табу, жақсы нәтиже, пайдалы іс, еңбек қуанышы, орынды, залалсыз әрекет.

Сөздік минимум: Елбасы, ректор, директор, мекеме бастығы, бөлім бастығы, бөлім меңгерушісі, қабылдау күндері, қабылдау уақыты, шұғыл іс, қабылдауға тіркелу.

Сөздік минимум: Баспасөз, маслихат, шара, шақыру, арнайы тапсырма, қысқа тұжырым, пресс-релиз, мәлімдеме, мәлімхат, баспасөзде жариялау.

Сөздік минимум: Баяндама, өзекті мәселе, семинар тақырыбы, ұйымдастыру, қатысу, тыңдау, сөз сөйлеу, ұсыныс айту, сұрақ қою, жауап беру, секция жұмысы, хаттама жазу.

Сөздік минимум: Келіссөз, шарт жасау, фирма, өндіріс мүддесі, мүдделі, бейбіт шарт, мемлекетаралық шарт, ұзақ мерзімді шарт, биржалық мәселе, контракт, делдалдық мәміле.

Сөздік минимум: Жұмысқа қабылдау, негізіг шарт, білімділік, біліктілік, шартқа келісу, талапты орындау, міндетті білу, мемлекеттік тілде еркін сөйлеу, шет ел тілін білу, іскерлік қабілет, ұйымдастыру қабілеті.

Сөздік минимум: Жұмыс орны, орталықта, қаланың ортасында, қаланың шетінде, ықшамауданда, Ломов көшесінде, Кутузов даңғылында, бес қабатты ғимарат.

Сөздік минимум: Ұжым, ұжым мүшелері, психологиялық ахуал, қолайлы жағдай, сыйласым, ұстамдылық, еңбек тәртібі, заңға сүйену, заңды мойындау, ортақ мүдде.

«Амандасу», «Танысу», «Кешірім», «Өтініш», «Алғыс», «Келісу», «Қарсылық білдіру», «Құптау», «Құптамау» тақырыптары бойынша өнімді лексиканы мәтін мазмұнын түсіну құралы ретінде игеру, әлеуметтік-тұрмыстық, социо-мәдени және оқу-кәсіптік салаларда ақпаратпен алмасу үшін диалогта жай фразалар мен сөйлемдерді қолдану дағдысы; сюжеттік көріністі толығымен суреттеу, оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып беру

Мен Әлішермін, фамилиям Нұғман. Мен жиырма екідемін. Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің қазақ филология факультетінің соңғы курсының студентімін.

Біздің қаламызда Қазақ тілі орталығы бар. Мен Қазақ тілі орталығының президентімін. Орталықтың мүшелеріне қазақ тілін меңгеру үшін көмектесіп жүрмін. Орталықтың мүшелері- әртүрлі мемлекеттердің азаматтары.

Менің әке-шешем бар. Біздің отбасымыз өте үлкен: атам, әжем, әкем, шешем, екі ағам, апам, інім, қарындасым және мен.

Атам және әжем – егде адамдар, олар-зейнеткерлер. Әкем-инженер. Шешем-мұғалім. Екі ағам-қызметкерлер. Олар Астанада министрлікте. Апам тұрмыста. Інім мектепте оқушы.

Біздің үйіміз Алматыда, қаланың шетінде. Біздің үйіміз үлкен екі қабатты үй. Отбасымыз жақсы және тату.

159 бет, 20 жаттығу

В.Франк. Орысша-қазақша-ағылшынша пәндік тақырыптық сөздік. Алматы, 2000ж.

2-тақырып. Адам. Өзім туралы. Досым туралы. Отбасы. Туыстық қатынастар. Мекенжай. Біздің үй. Менің бөлмем.

Берілген тақырып бойынша өнімді лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну, әлеуметтік-тұрмыстық, социо-мәдени және оқу-кәсіптік салаларда ақпаратпен алмасу үшін диалогта жай фразалар мен сөйлемдерді қолдану дағдысы; сюжеттік көріністі толығымен суреттеу, оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып беру (10-15 фразамен);

1. 
   Менің отбасым үлкен, ал сенің отбасың? 2. Менің әжем мен атам жоқ, ал сенің ше? 3. Менің әке-шешем ауылда тұрады, ал сенің әке-шешең қайда тұрады? 4. Біз жеке меншік үйде тұрамыз, ал сендер? 5. Менің әкем мал бағады, ал сенің? 6. Менің шешем үй шаруасымен айналысады, ал сенің шешең? 7. Менің ағам үйленген, ал сенің ағаң? 8. Менің апам тұрмысқа шықты, ал сенің апаң? 9. Мен пединститутта оқып жүрмін, ал сен? 10. Біз мереке күндері әке-шешемнің үйіне жиналамыз, ал сендер?
   

Берілген тақырып бойынша лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну, диалог ауқымында: әлеуметтік-тұрмыстық, социо-мәдени және оқу-кәсіптік салаларда ақпаратпен алмасу үшін диалогта жай фразалар мен сөйлемдерді қолдану дағдысы; монологты сөйлеуде: сюжеттік көріністі толығымен суреттеу, оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып беру (10-15 фразамен)

Бір жылда төрт мезгіл бар: қыс, көктем, жаз, күз. Бір мезгілде үш ай бар. Үш ай – бір тоқсан.

Жылда он екі ай бар. Қыс айлары – желтоқсан қантар , ақпан; көктем айлары – наурыз, сәуір, мамыр; жаз айлары – маусым, шілде, тамыз; күз айлары – қыркүйек, қазан қараша.

Көктем - тамаша кез. Көктемде күн жылы, салқын емес, кейде жаңбырлы, кейдк құрғақ.

Жаз – ең жақсы кез. Жазда күн ыстық, жаңбыр аз. Жаз – демалыс кезі.

Күзде күн салқын, жаңбыр көп. Күзде жеміс-жидек, көкөніс өте көп.

Қыста күн суық, қысқа, ал түн ұзақ. Қыс - өте әдемі, ақ қарлы, керемт кез!

Әр айда төрт апта, әр аптада жеті күн бар. Олар: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі. Демалыс күндері – сенбі, жексенбі, қалған күндері - жұмыс күндері.

Мерекенің екі түрі бар: бірі – үкіметіміз ресми түрде бекіткен тойлар, екіншісі – ресми емес, ұлттық мерейтойлар.

Қазақстан Республикасы – егеменді, тәуелсіз ел. Тәуелсіз ел – бақытты ел. Бақытты елде мереке көп. Қазақстанның Тәуелсіздік күні желтоқсанның он алтысында. Бұл мереке және Конституция күні (тамыздың отызында), Республика күні (қазанның жиырма бесінде) – ұлттық ресми мереке күндері. Қаңтардың бір-екісінде тойланатын Жаңа жыл мерекесі, наурыздың сегізінде тойланатын Халықаралық әйелдер күні, наурыздың жиырма екісінде тойланатын Наурыз мейрамы, мамырдың бірінде тойланатын Халықаралық Ынтымақ күні және мамырдың тоғызында тойланатын Жеңіс күні – бұрыннан тойланып келе жатқан ресми ұлттық мерейтойлар.

Ал екіншісі – 1999 жыл – тұңғыш рет Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың сайланғанжылы; 1998 жыл – мемлекетіміздің жаңа астанасының Ақмолаға көшіп Астана аталуы. Абай, Жамбыл, Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсрепов, Қаныш Сәтбаев мерейтойлары, Түркістанның 1500 жылдығы, Тараз қаласының 2000 жылдығы, Алматы қаласының 150 жылдығы – ЮНЕСКО көлемінде аталып өткен тойлар.

Қазақ халқы – тойшыл халық. Тәуелсіз ел болғалы облыстарда, аудандарда, тіпті ауылдарда тойлар өтуде. Бұл – елімізідің әл-ауқаты жақсарып келе жатқанның белгісі. Мұның бәрі – тәуелсіз ел болғанымыздың арқасы. Қазақ халқында жақсы тілек бар: «Той тойға ұлассын!» Біз осы тілекті тәуелсіз елімізге тілейік.

[1] 202бет, 6-7жаттығу, [1] 232бет,11-13 жаттығу, [1] 324бет, 16,17жаттығу, [1] 25-27бет, 21-27жаттығу, [1] 203бет, 19-21жаттығу, [1] 25-27бет, 21-27жаттығу

Берілген тақырып бойынша продуктивной лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну, диалог ауқымында: әлеуметтік-тұрмыстық, социо-мәдени және оқу-кәсіптік салаларда ақпаратпен алмасу үшін диалогта жай фразалар мен сөйлемдерді қолдану дағдысы; монологты сөйлеуде: сюжеттік көріністі толығымен суреттеу, оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып беру (10-15 фразамен)

Берілген тақырып бойынша продуктивной лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну, диалог ауқымында: әлеуметтік-тұрмыстық, социо-мәдени және оқу-кәсіптік салаларда ақпаратпен алмасу үшін диалогта жай фразалар мен сөйлемдерді қолдану дағдысы; монологты сөйлеуде: сюжеттік көріністі толығымен суреттеу, оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып беру (10-15 фразамен

Сөздік минимум: Бас, көз, құлақ, ауыз, мұрын, бет, жақ, маңдай, тіс, тіл, шықшыт, иек, кеңсірік, мойын, иық, кеуде, жауырын, іш, аяқ, жамбас, буын, бармақ, тырнақ., емхана, кабинет, дәрігер, дәрі, қан қысымы, дене қызуы, емдеу, тексерілу, айығу, тәуір болу.

Тапсырма: Мәтінді оқып, мазмұндаңыз

Дене мүшелері

Адамның дене мүшелеріне бас, мойын, қол, аяқ, тізе, шынтақ, саусақ, кеуде, қарын, иық, т.б. жатады. Мұны адамның қанқасы дейді. Адамның бас мүшесінде шаш, бет, көз, құлақ, мұрын, ауыз, маңдай, шеке, иек, қас, ерін, тіс, тіл, таңдай, т.б. мүшелер орналасқан. Адамдар баспен ойлайды, көзбен көреді, мұрынмен дем алады, құлақпен естиді, ауызбен тамақтаннады, тілмен сөйлейді, тіспен тамақ шайнайды, аяқпен жүреді, қолмен ұстайды. Бұлардың бәрі – көзбен көруге болатын дене мүшелері.

[1] 176бет, 6-8жаттығу, [1] 326бет, 23-24жаттығу.

[1, 245-б. 28-жаттығу]
6-тақырып. Мәтінді оқыңыз, аударыңыз [1, 121-б. 20-жаттығу].

Алматы қаласы

Алматы қаласы – бұрынғы Қазақстан Республикасының астанасы. Ол – оңтүстік астана.

Алматы - өте үлкен, әдемі қала. Алматыда Үлкен Алматы, Кіші Алматы өзендері бар. Олар қаланың орталығында. Алматының көшелері түзу және кең. Осы кең, түзу көшелерде машиналар, автобустар, трамвайлар, троллейбустар өте көп.

Алматыда көп қабатты үйлер, Әуезов қазақ драма театры, лермонтов орыс драма театры, «Арман», «Алатау», «Байқоңыр» кинотеатрлары, Мәдениет сарайы, Орталық спорт кешені, мейрамханалар, дүкендер бар. Қаланың орталығында 25 қабатты қонақ үйі, цирк, «Заңғар» сауда үйі, теміржол бекеті, әуежай, орталық кітапхана және оқу орындары бар. Медеу мұзайдыны да жақын.

1. Қазақстан – көп ұлтты ... 2. Археологтардың айтуы бойынша: ... 3. Жер көлемі ... 4. Республиканың оңтүстігінде ... 5. Республиканың солтүстігінде ... 6. Қазақтар бұрын ... 7. Бүгінгі Қазақстан ...

Әр халықтың ... болады. Орыс халқының ..., қазақ халқының ... Ана тілін адамдар ... үйренеді. Ер жеткенде ... үйренеді. Қазақ тілі ... ұстазы болған тіл. Дүние жүзіне әйгілі ... сияқты батырлар жырын, ... сияқты ғашықтық жырларын шығарған. Қазақ халқы – ... бай халық.

Қазақстан Республикасының рәміздеріне Ту мен Елтаңба кіреді. Мемлекеттіек Туымыздың түсі – ашық аспан түстес зеңгір көк. Зеңгір көк түс – табиғаттағы жеті түстің бірі. Көк түс – аспанның ауа мен құрлықтың белгісі. Алғашқы геральдистердің Ансельм жасаған кестесі бойынша көк түс адалдықтың, тазалықтың белгісі.

Мемлекеттік Туымыз тек қана бір түсті көк. Ол мемлекеттік тұтастық идеясын білдіреді. Тудағы күн бейнесі, геральдика заңы бойынша, байлық пен берекенің белгісі. Тудағы қыран бейнесі – еркіндік белгісі. Ұлттық өрнек – қазақ халқының мәдениетін, поэтикалық және көркем танымын, өнерін білдіреді.

Біздің Елтаңбамыз – шеңбер ішінде. Шеңбер мағынасы – тіршілік, шексіз өмір дегенді білдіреді. Елтаңбадағы ең негізгі белгісі – шаңырақ. Шаңырақ – үй, Отан деген ұғымды білдіреді. Қазақ халқында «Отан отбасынан басталады» деген мақал бар. Отбасы – шаңырақ, сіздің үйіңіз. Шаңырақ – қазақ елінің белгісі, рәмізі. Шаңырақ бар Елтаңба тарихта болған емес.

Елтаңба композициясында – ай мүйізді, алтын қанатты пырақ бар. Ұлттық өрнек қазақ халқының тұрмысымен өте байланысты, ал ат, жылқы, тұлпар – қазақ тұрмысының негізі. Елтаңбадағы ең басты белгінің бірі – бес бұрышты жұлдыз бен елдің аты. Елтаңбаның негізгі бояуы – алтын түстес.

Қазақстан Республикасының Әнұраны

Мемлекеттік Әнұран – тәуелсіздік пен егемендіктің музыкалық рәмізі. Мемлекеттік Әнұран әр елде бар, ол мемлекеттік музыкалық рәмізі болып саналады. Әнұран – мемлекеттің бірлік белгісі ретінде қабалданған салтанатты ұран өлең. Әнұран қоғамдасуға үндейтін, бірлескен іс-қимылғашақыратын, сана – сезімге психологиялық әсер ету жолымен жігерлендіруге, рухтандыруға бағытталады. Елдің намысын оятып, елдікке, бірлікке, еркіндікке шақыратын үндеу, ортақ қимыл - әрекетке шақыратын дабыл.

Қазақ халқының тарихында ол әр-түрлі болған, соғыс кезінде, жауға қарсы күресте батырлар атын да ұран ретінде қолданған, аруақты аталар мен аналардың атына құрылған ұрандар да болған. Өте көп тараған, барлық қазаққа ортақ ұран – «Алаш» сөзі болған, сондай-ақ «аруақ» сөзі де ортақ ұран болған.

Қазақстан Республикасының қазіргі Әнұранының сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсылтан назарбаев. Әнұранының музыкасын жазған: Шәмші Қалдаяқов.

Қазақ Республикасының ең алғашқы астанасы - Орынбор (1920-25), одан кейін Қызылорда (1925-29), 1929 жылдан 1997 жылға дейін Алматы қалалары болды.

1997 жылы қазанның 20-сында Н.Ә.Назарбаев «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жариялау» туралы жарлыққа қол қойды, 1998 жылы мамырдың 6-сында Елбасының жарлығымен Қазақстан Республикасының астанасы Ақмола қаласы Астана қаласы болып аталды. Осы жылғы маусымның 10-ында тәуелсіз Қазақстанның жаңа астанасының салтанатты ашылу рәсімі өтті. Сөйтіп, енді Астана қаласы Қазақстан Республикасының жаңа астанасы болды.

Аз уақыттың ішінде Астана қаласы көрікті қалаға айналды. Қала ортасынан ағып өтетін Есіл өзнінің екі жағындағы батпақ, қалың өскен қамыстың орны қала халқы демалатын жағажайға айналды. Астана қаласында Президент сарайы, Парламент ғимараты, «Интеркотиненталь» қонақ үйі, Еуразия университетінің жаңа корпусы, Жастар сарайы, министрліктердің үйлері, көп қабатты тұрғын үйлер мен ғимараттар бой көтерді. Парламент үйінің алдында Төле би, Қазыбек би, Әйтеке бидің ескерткіштері орнатылды. Аспанға атылған ақ барыс мүсіні Қазақстанның ХХІ ғасырдағы бақытты болашағын білдіріп тұр.

Әсем Есілдің оң жағасында салынып жатқан жаңа Астананың сұлулығы ерікше. Мұндағы салынып жатқан құрылыстар алыстан көз тартады. «Бәйтерек» ғимараты Астана тұрғындарын, жақын, алыс шетелдерден келген қонақтарды таң қалдырады.

Астананың болашағы әлі алда. Ол Еуразиядағы ең әсем, сұлу, әйгілі қала болмақ.

Астана - Қазақстан Республикасының саяси, әкімшілік, экономикалық, мәдени орталығы, бас қала.

2-тапсырма. Мына сөзтіркестерін оқып, орыс тіліне аударыңыз [1, 445-б. 14-жаттығу].

Қазақстан Республикасы; ең алғашқы астанасы; жарлыққа қол қою; Елбасының Жарлығы мен тәуелсіз Қазақстан; салтанатты ашылу рәсімі; аз уақыттың ішінде көрікті қалаға айналу; ағып өтетін Есіл өзені; қалаң өскен қамыс; қала халқы; көп қабатты тұрғын үйлер, аспанға атылған; бақытьты болашақ; көз тарту; жақын, алыс шетелдерден келген қонақтар; таң қалдыру; бас қала.

3-тапсырма. Мына сөйлемдерге әр түрлі сұрақ қойыңыз [1, 446-б. 18-жаттығу].

1997 жылы қазанның 20-сында Н.Ә.Назарбаев «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жариялау» туралы жарлыққа қол қойды. 1998 жылы мамырдың 6-сында Елбасының жарлығымен Қазақстан Республикасының астанасы Ақмола қаласы Астана қаласы болып аталды. Осы жылғы маусымның 10-ында тәуелсіз Қазақстанның жаңа астанасының салтанатты ашылу рәсімі өтті. Қала ортасынан ағып өтетін Есіл өзнінің екі жағындағы батпақ, қалың өскен қамыстың орны қала халқы демалатын жағажайға айналды. Астана қаласында Президент сарайы, Парламент ғимараты, «Интеркотиненталь» қонақ үйі, Еуразия университетінің жаңа корпусы, Жастар сарайы, министрліктердің үйлері, көп қабатты тұрғын үйлер мен ғимараттар бой көтерді.
Қазақ халқының тарихы, ұлттық тілі, салт-дәстүрі.

1-тапсырма. Қазақтың ұлттық ойындары туралы әңгімелеңіз.

2-тапсырма. Сын есімдерді қазақ тіліне аударып, салыстырмалы және күшейтпелі шырай жасаңыз [1, 320-б. 1-жаттығу].

Белый, сильный, большой, низкий, высокий, маленький, широкий, вкусный.
Қазақстанның мәдениеті. Ұлттық өнері.

1-тапсырма. Өздік етістің жұрнағын қосыңыз. [1, 255-б. 21-жаттығу].

Шешу, қию, ойлау, жуу, қыру, көру, сақтау, тарау.

Ешқайда, ілгері, алға, жолшыбай, анда, мында, жоғары.

Өңкей, тым, аса, ең, өте, керемет, орасан, ылғи.

(1845-1904)

Қазақ халқының ұлы ақыны Абай 1845жылы қазіргі Семей облысы, Абай ауданында туған. Абайдың әкесі өте қатал адам болса, шешесі, Ұлжан қайырымды, мінезі жұмсақ тілге бай адам болған. әжесі Зере мен анасы Ұлжан Абайға ертегілерді, аңыз, әңгімелерді айтып жақсы тәрбиелеп отырған.

Әкесі Құнанбай Абайды тоғыз жасында Семейдегі діни мектепке береді. Семейде жүргенде ол орыс тілін үйренуге тырысады. Үш ай орыс мектебінде оқиды. Он үш жасында Абайды әкесі бұл оқудан қайта шығарып алады.

Абай Пушкинді, Лермонтовты, Крыловты көп оқып, олардың шығармаларын қазақ тіліне аударады. Абай аударған Пушкиннің «Татьянаның әні», Лермонтовтың «Қараңғы түнде тау қалқып» деген өлеңдеріне ән шығарады.

Абайдың «Болыс болдым мінекей», «Сегіз аяқ», «Интернатта оқып жүр» деген өлеңдері болыс-билерді қатты сынға алады. Ол қазақ халқын мәдениетті болуға, орыс халқынан үлгі алуға шақырады. Ол өзінің сөзінде: «Орыс тілі – дүниенің кілті. Орыс тілін білсең, көкірек, көзің шайдай ашылады», - дейді.

Абай 1904жылы қайтыс болады. Ол өз шығармаларының кітап болып басылғанын көре алмай кетті. Абай өлгеннен кейін - 1909 жылы Петербургте – «Қазақтың ақыны Ыбыраһим Құнанбайұлының өлеңдері» деген атпен кітап болып шықты.

2-тапсырма. Мына сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз [1, 515-б. 7-жаттығу].

Қазақ халқы, ұлы ақын, қатал адам, мінезі жұмсақ, тілге бай, шығарып алып, үйренуге тырысу, ән шығару, қатты сынға алу, үлгі алуға шақыру, дүниенің кілті, көкірек; көзің шайдай ашылады, қайтыс болу; кітап болып шығу; кеңес дәуірі; дүние жүзі біледі. Ақын өміріне арнау.

Абай кім? Абай қайда және қашан туған? әкесі мен шешесі қандайц мінезді адамдар болатын? Абайды кім тәрбиеледі? Ол қайда оқыды? Нені үйренуге тырысты? Кімнің шығармаларын көп оқып, қазақ тіліне аударуға тырысты? Ол өзінің шығармаларында кімді қатты сынға алады? Абайдың шығармалары қашан басылып шықты?

1-мәтін. Машина жасау өндірісінің негіздері. Кәсіби терминдердің қазақша - орысша сөздігін жасау. Аударма жасаудың негізгі принциптерін үйрете отырып, арнайы мәтіндерді аударту. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Синтаксис туралы түсінік. Сөйлем, оның түрлері. Жай сөйлем туралы түсінік. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері. Сұраулы сөйлем, оның жасалу жолдары. [2 ] 178-бет, 92-93-жаттығу.

3-мәтін.. Машина жасаудағы өнімнің өзіндік құны. Осы ұғымдарға байланысты жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі: Хабарлы сөйлемнің негізгі түрлері - баяндау, суреттеу, түсіндіру. Сөйлемнің көңіл-күйге байланысты түрлері. Лепті сөйлем. [2 ] 180-бет, 97-жаттығу.

4-мәтін. Іштен жану қозғалқыштары. Берілген тақырып бойынша жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Меңгерілген сөздер, сөз тіркестерін пайдалана отырып сөйлемдер құрастыру. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, берілген мәселеге қатысты өз ойын жеткізе білуі. Атаулы сөйлем. [2 ] 212бет, 123-жаттығу.

5-мәтін. Көлік және коммуникация. Тақырыпты талдау, жаңа сөздер мен сөз тіркестері туралы түсінік беру. Алдында өткен тіл материалын сөйлеу үрдісінде бекіту, оның ішінде өз мамандығы, ерекшеліктері туралы мәтін құрастыру. Мәтіннің мазмұнын қысқаша айта білуге уйрету. Монологтың сипаттау түрін меңгерту. Жай сөйлем туралы түсінік. Жай сөйлемнің құрылымдық түрлері: жақты, жақсыз сөйлем. [2 ] 210-211бет

7-мәтін. Машина жасаудың құрылымдық бөліктері. Осы тақырыпқа байланысты кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, олраға жауап бере білу. Сөйлем мүшелері: Сөйлем мүшелерінің құралымына қарай түрлері. Тұрлаулы мүшелер. Бастауыш. Оның түбір, көптік немесе тәуелдік тұлғада болатындығы. [2 ] 184-185бет, 102-103-жаттығу.

8-мәтін. Машина жасау технологиясының бүгіні мен болашағы. Тақырып бойынша кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Сөздікті пайдалана отырып, арнайы мәтінді аудару, қысқаша мазмұнын жеткізе білу. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Тұрлаулы мүшелер. Баяндауыш. Оның негізгі сұрақтары мен тұлғалық белгілері. [2 ] 187бет, 104-106жаттығу.

9-мәтін. Машина жасау өндірісін дамыту тәсілдері. Тақырып бойынша кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Берілген тақырып бойынша материалдар жинап, аударма жасау. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап беру, қысқаша мазмұнын айту. Тақырыпқа байланысты тіл дамыту жұмыстарын жүргізу. Тұрлаусыз мүшелер. Сөйлемнің бірыңғай мұшелері. Анықтауыш. [2 ] 198-200бет, 114-115-жаттығу.

10-мәтін. Нарықтық кезеңінде машина жасау саласының даму мәселесі. Тақырып бойынша терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, жауап бере білу. Тақырып бойынша тіл дамыту жұмыстарын жүргізу. Пысықтауыш. Оның негізгі сұрақтары мен тұлғалық белгілері. [2 ] 193-195 бет, 111-112-жаттығу.

11- мәтін. Механикалық толқын. Тақырыпқа қатысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Сөздікті пайдалана отырып арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Толықтауыш. Тура толықтауыш және жанама толықтауыш. 191-192 бет, 108-110-жаттығу.

12- мәтін. Көлік және адам. Тақырыпқа байланысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Тақырыпқа байланысты қазақша мәтіндерді сөздік арқылы түсініп оқи білу, қысқаша мазмұнын айту. Сөйлем мүшелерінде өткенді қайталау. [2 ] 201-202 бет, 116-117-жаттығу.

13- мәтін. Машинаның адам өміріндегі рөлі. Тақырып бойынша терминдердің қазақша атауын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Сөздікті пайдалана отырып, арнайы мәтіндерді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Құрмалас сөйлем туралы түсінік. Жай сөйлемнің айырмашылығы. Құрмалас сөйлемнің түрлері. Салалас құрмалас сөйлем, оның түрлері. [2 ] 221-222 бет

14- мәтін. Техника және қоршаған орта. Тақырыпқа байланысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту.Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтінмен жұмыс істеу (жоспар, сұрақтар, қысқаша мазмұнын айту). Ыңғайлас сөйлем. [2 ] 223-224 бет, 133-134-жаттығу.

15- мәтін. Машина жасау өндірісінің кейбір динамикалық жақтары. Тақырып турасында материал жинап, өздігінен мәтін құрастыру, өз ойын, пікірлерін жеткізе білу. Алдында өткен тіл материалын сөйлеу үрдісінде бекіту. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем. [2 ] 226-227 бет, 139-140-жаттығу.
5В071300 – «Көлік, көлік техникасы және технологиялары» мамандығы бойынша
1-мәтін. Көлік техникасы өндірісінің негіздері. Кәсіби терминдердің қазақша - орысша сөздігін жасау. Аударма жасаудың негізгі принциптерін үйрете отырып, арнайы мәтіндерді аударту. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Синтаксис туралы түсінік. Сөйлем, оның түрлері. Жай сөйлем туралы түсінік. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері. Сұраулы сөйлем, оның жасалу жолдары. [2 ] 178-бет, 92-93-жаттығу.

2-мәтін. Техника, өнер және қолөнердің тарихи байланысы. Мәтін бойынша терминдердің сөздігін құрастыру. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап бере білу, мәтіннің қысқаша мазмұнын айта білу. Сөйлемнің мақсаттық түрлері. Бұйрықты сөйлем, оған тән интонация. [2 ] 182-бет, 99-жаттығу.

3-мәтін. Техника және қоршаған орта. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі: Хабарлы сөйлемнің негізгі түрлері - баяндау, суреттеу, түсіндіру. Сөйлемнің көңіл-күйге байланысты түрлері. Лепті сөйлем. [2 ] 180-бет, 97-жаттығу.

4-мәтін. Қозғалтқыштардың сипаттамалары. Меңгерілген сөздер, сөз тіркестерін пайдалана отырып сөйлемдер құрастыру. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, берілген мәселеге қатысты өз ойын жеткізе білуі. Атаулы сөйлем. [2 ] 212бет, 123-жаттығу.

5-мәтін. Көлік және коммуникация. Тақырыпты талдау, жаңа сөздер мен сөз тіркестері туралы түсінік беру. Алдында өткен тіл материалын сөйлеу үрдісінде бекіту, оның ішінде өз мамандығы, ерекшеліктері туралы мәтін құрастыру. Мәтіннің мазмұнын қысқаша айта білуге уйрету. Монологтың сипаттау түрін меңгерту. Жай сөйлем туралы түсінік. Жай сөйлемнің құрылымдық түрлері: жақты, жақсыз сөйлем. [2 ] 210-211бет

6-мәтін. Қазақстанның темір жолдары. Мәтінде қолданылған сөйлемдердің сипаттамасын беру. байланысты терминдердің қазақша атауын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Аударма жасаудың негізгі тәсілдерін үйрете отырып, арнайы мәтіндерді аудару. Мамандыққа бағытталған тіл дамыту жұмыстарын жүргізу. Жай сөйлемнің түрлері. Толымды сөйлем және толымсыз сөйлем. [2 212 бет

7-мәтін. Қазақстанның кеме жолдары. Осы тақырыпқа байланысты кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, олраға жауап бере білу. Сөйлем мүшелері: Сөйлем мүшелерінің құралымына қарай түрлері. Тұрлаулы мүшелер. Бастауыш. Оның түбір, көптік немесе тәуелдік тұлғада болатындығы. [2 ] 184-185бет, 102-103-жаттығу.

8-мәтін. Тасымалдау құбырлары. Тақырып бойынша кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Сөздікті пайдалана отырып, арнайы мәтінді аудару, қысқаша мазмұнын жеткізе білу. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Тұрлаулы мүшелер. Баяндауыш. Оның негізгі сұрақтары мен тұлғалық белгілері. [2 ] 187бет, 104-106жаттығу.

9-мәтін. Қазақстан транспорттық технологиясының потенциалы. Тақырып бойынша кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Берілген тақырып бойынша материалдар жинап, аударма жасау. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап беру, қысқаша мазмұнын айту. Тақырыпқа байланысты тіл дамыту жұмыстарын жүргізу. Тұрлаусыз мүшелер. Сөйлемнің бірыңғай мұшелері. Анықтауыш. [2 ] 198-200бет, 114-115-жаттығу.

10-мәтін. Қазақстан транспорттық технологиясының бүгіні мен болашағы. Тақырып бойынша терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, жауап бере білу. Тақырып бойынша тіл дамыту жұмыстарын жүргізу. Пысықтауыш. Оның негізгі сұрақтары мен тұлғалық белгілері. [2 ] 193-195 бет, 111-112-жаттығу.

11-мәтін.. Транспорттық техника жайында. Тақырыпқа қатысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Сөздікті пайдалана отырып арнайы мәтінді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Толықтауыш. Тура толықтауыш және жанама толықтауыш. 191-192 бет, 108-110-жаттығу.

12-мәтін. Транспорттық технологияның кейбір динамикалық жақтары. Тақырыпқа байланысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Тақырыпқа байланысты қазақша мәтіндерді сөздік арқылы түсініп оқи білу, қысқаша мазмұнын айту. Сөйлем мүшелерінде өткенді қайталау. [2 ] 201-202 бет, 116-117-жаттығу.

13-мәтін. Қазіргі транспорттық техниканың жағдайы. Тақырып бойынша терминдердің қазақша атауын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Сөздікті пайдалана отырып, арнайы мәтіндерді аудару. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оларға жауап бере білу. Құрмалас сөйлем туралы түсінік. Жай сөйлемнің айырмашылығы. Құрмалас сөйлемнің түрлері. Салалас құрмалас сөйлем, оның түрлері. [2 ] 221-222 бет

14-мәтін. Транспорттық тасымалдаудың негізгі мәні. Тақырыпқа байланысты терминдердің қазақша атауларын, жаңа сөздер мен сөз тіркестерін меңгерту. Кәсіби терминдердің орысша-қазақша сөздігін жасау. Арнайы мәтінді аудару. Мәтінмен жұмыс істеу (жоспар, сұрақтар, қысқаша мазмұнын айту). Ыңғайлас сөйлем. [2 ] 223-224 бет, 133-134-жаттығу.

Сөздік минимум: Іскерлік, табандылық, тиімді жолды табу, шешімін табу, жақсы нәтиже, пайдалы іс, еңбек қуанышы, орынды, залалсыз әрекет.

Сөздік минимум: Елбасы, ректор, директор, мекеме бастығы, бөлім бастығы, бөлім меңгерушісі, қабылдау күндері, қабылдау уақыты, шұғыл іс, қабылдауға тіркелу.

Сөздік минимум: Баспасөз, маслихат, шара, шақыру, арнайы тапсырма, қысқа тұжырым, пресс-релиз, мәлімдеме, мәлімхат, баспасөзде жариялау.

Сөздік минимум: Баяндама, өзекті мәселе, семинар тақырыбы, ұйымдастыру, қатысу, тыңдау, сөз сөйлеу, ұсыныс айту, сұрақ қою, жауап беру, секция жұмысы, хаттама жазу.

Сөздік минимум: Келіссөз, шарт жасау, фирма, өндіріс мүддесі, мүдделі, бейбіт шарт, мемлекетаралық шарт, ұзақ мерзімді шарт, биржалық мәселе, контракт, делдалдық мәміле.

Сөздік минимум: Жұмысқа қабылдау, негізіг шарт, білімділік, біліктілік, шартқа келісу, талапты орындау, міндетті білу, мемлекеттік тілде еркін сөйлеу, шет ел тілін білу, іскерлік қабілет, ұйымдастыру қабілеті.

Сөздік минимум: Жұмыс орны, орталықта, қаланың ортасында, қаланың шетінде, ықшамауданда, Ломов көшесінде, Кутузов даңғылында, бес қабатты ғимарат.

Сөздік минимум: Ұжым, ұжым мүшелері, психологиялық ахуал, қолайлы жағдай, сыйласым, ұстамдылық, еңбек тәртібі, заңға сүйену, заңды мойындау, ортақ мүдде.

«Амандасу», «Танысу», «Кешірім», «Өтініш», «Алғыс», «Келісу», «Қарсылық білдіру», «Құптау», «Құптамау» тақырыптары бойынша өнімді лексиканы мәтін мазмұнын түсіну құралы ретінде игеру, қызығушылық білдіру; ескерту жасалған жағдайда, өзін-өзі түзету; берілген тақырыптар шеңберінде оқиғаларды бірқатар дәйекті бекіту нысанында суреттеу даярлығы; кітаптың мазмұнын айтып беру және ол туралы өзінің әсерімен бөлісу

Мен Әлішермін, фамилиям Нұғман. Мен жиырма екідемін. Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің қазақ филология факультетінің соңғы курсының студентімін.

Біздің қаламызда Қазақ тілі орталығы бар. Мен Қазақ тілі орталығының президентімін. Орталықтың мүшелеріне қазақ тілін меңгеру үшін көмектесіп жүрмін. Орталықтың мүшелері- әртүрлі мемлекеттердің азаматтары.

Менің әке-шешем бар. Біздің отбасымыз өте үлкен: атам, әжем, әкем, шешем, екі ағам, апам, інім, қарындасым және мен.

Атам және әжем – егде адамдар, олар-зейнеткерлер. Әкем-инженер. Шешем-мұғалім. Екі ағам-қызметкерлер. Олар Астанада министрлікте. Апам тұрмыста. Інім мектепте оқушы.

Біздің үйіміз Алматыда, қаланың шетінде. Біздің үйіміз үлкен екі қабатты үй. Отбасымыз жақсы және тату.

Бектұров Ш.К., Бектұрова А.Ш. Казахский язык для всех

159 бет, 20 жаттығу

В.Франк. Орысша-қазақша-ағылшынша пәндік тақырыптық сөздік. Алматы, 2000ж.
2-тақырып. Адам. Өзім туралы. Досым туралы. Отбасы. Туыстық қатынастар. Мекенжай. Біздің үй. Менің бөлмем.

Берілген тақырып бойынша өнімді лексиканы игеру, мәтіндегі жаңа лексиканың мағынасын түсіну, ескерту жасалған жағдайда, өзін-өзі түзету; берілген тақырыптар шеңберінде оқиғаларды бірқатар дәйекті бекіту нысанында суреттеу даярлығы; кітаптың мазмұнын айтып беру және ол туралы өзінің әсерімен бөлісу

(адамдарға пайдалы болу, қоғамға пайда әкелу, мүмкіндігіңше жетілу, өз қабілетіңді жүзеге асыру, шығармашылық жұмыспен айналысу, адамдармен қарым-қатынаста болу,достарыңның арасында қадірлі болу, достарыңа көмек беру)

Оқытылатын салалар шеңберінде ақпаратты есту және оқу кезінде сұрақ қою (сұхбат құру, сұхбаттасу, сұрақтарға толық жауап беру, тақырыпқа байланысты жай мәтіндер; күнделікті сипаттағы нақты ақпаратты және қажетті іс-әрекеттеріне түсініктеме берілген мазмұны бар қысқа баяндамалар жазу);

Мәтінді оқып, әңгімелеңіздер.

( А.Ш.Бектұров, Ш.К. Бектұрова «Казахский язык для всех», 539б.)

Менің пікірім,...

Менің ойымша,...

4-тақырып. Ас – адамның арқауы. Дұрыс тамақтану – денсаулық кепілі. Мерекелік дастархан (Сіздің сүйікті асыңыз). Асханада (Дәмханада. Мейрамханада).

Оқытылатын салалар шеңберінде ақпаратты есту және оқу кезінде сұрақ қою (сұхбат құру, сұхбаттасу, сұрақтарға толық жауап беру, тақырыпқа байланысты жай мәтіндер; күнделікті сипаттағы нақты ақпаратты және қажетті іс-әрекеттеріне түсініктеме берілген мазмұны бар қысқа баяндамалар жазу);

Сөздік минимум: Тамақтану, ас ішу, тамақ ішу, уақытында ішуге үйрену, ас ішу мәдениеті, сүйікті ас, ас әзірлеу (даярлау), пісіру, қуыру, аршу, тазалау, турау, дәмді, тәтті, ащы, қышқыл, тұзды, тұзсыз, ет, сорпа, қуырылған картоп, тұшпара, мәнті, бұрыш, тұз, пияз, көк пияз, асқабақ, сәбіз, қияр, қызылша, сүт қосылған шай, қаймақ, кофе, сусын, шырын, жеміс, көкөніс, дастарқан мәзірі, тағам, дәмді

Тапсырма: «Мейрамханада (Мерекелік дастархан)» тақырыбына бір сахналық көріністің сценарийін жазыңыз
[1] 188-190бет, 6-11жаттығу, [1] 244бет, 21-25жаттығу.

5-тақырып. Денсаулық – зор байлық. Дене мүшелері. Емханада. Ауруханада.

Оқытылатын салалар шеңберінде ақпаратты есту және оқу кезінде сұрақ қою (сұхбат құру, сұхбаттасу, сұрақтарға толық жауап беру, тақырыпқа байланысты жай мәтіндер; күнделікті сипаттағы нақты ақпаратты және қажетті іс-әрекеттеріне түсініктеме берілген мазмұны бар қысқа баяндамалар жазу);

Менің пікірім,...

Менің ойымша,...

Менің көзқарасым...

Мен сенімен келісемін.

Мен де осылай ойлаймын.

Бір жаңынан осылай, бірақ...

Бұл олай емес.

Шын мәнінде олай болмау керек.

Басқа көзқарас болмау керек.

Мен... сенемін.

[1] 176бет, 6-8жаттығу, [1] 326бет, 23-24жаттығу.

Менің Отаным – Қазақстан. Қазақстан Еуразияның орталығында орналасқан. Қазақстанның табиғаты ерекше сұлу. Сарыарқа мен Атырау,Алтай мен Қаратау қойнаулары нағыз алтын сандық. Геологтар айқындаған деректер бойынша, Қазақстан әлемде,әлемнің 186 елінің ішінде аса маңызды деген қазба байлықтар қорынан алдыңғы орында тұр.Вольфрам,қроғасын,барий қорынан дүниежүзінде 1- орында. Хромит,күміс және мырыштан 2-орын,марганец қорынан 3-орын,мыс мөлшерінен 4-орында тұр.Уран рудасынан 5-орын,алтыннан 6-орын,темір рудасынан 7-орын,қалайы менникельден 8-орын, көмір мен газ қорынан 9- орын алады.Ал, мұнай қоры жөнінен Қазақстан әлемде мұнайға бай Парсы елдері,Латын Америкасы,Ресей, АҚШ-тан кейін 13-орын алып отыр.Бұл – ғаламат байлық.Туған жердің ырысы онда өмір сүретін жан-жануарлар мен өсімдіктер әлемі,жерасты байлықтарынан да көрінеді.Ол барша қазақстандықтардың мақтанышы.

Әрбір қазақстандық үшін туған жерден ыстық, туған жерден артық, қадірлі де қымбатты ештеңе жоқ. Қазақстан жерінде жүздеген ұлт өкілдері өмір сүреді.Ата-баба мұраға қалдырған ғажап мекенде әрбір адамға өлшеусіз байлық,қамқорлық,сая бар. Қазақстан-бәріміздің ортақ үйіміз,құтты мекеніміз.

1-тапсырма.Мәтін мазмұнын еске түсіре отырып,сөздердің аудармасын жазып алыңыздар. алтын сандық-золотая сокровищница, деректер-данные,қойнау-недры,қазба байлықтар қоры-Ископаемые ресурсы,мұнай-нефть, жан-жануарлар әлемі-мир животных, мыс-медь,мырыш-марганец, қалайы-олово

2-тапсырма. «Туған жер» өлеңін жаттқа айтыңыз

Уа, туған жер,топырағыңнан жаралдым,

Алабыңнан арманыма нәр алдым.

Тұнығыңнан жүзіп іштім сендегі

Алтын арай таңғы жұпар самалдың.

Сенен артық қасиет жоқ-ты,жер,тегі,

Сен ұрпақтың күліп атар ертеңі,

Тағдырыңды тапсыр маған ,туған жер,

Көркейтуге тіндеттімін мен сені.

( Ә.Сәрсенбаев)

Тарихымыздағы ұлы ойшылдардың бірі – Мұхамед Әбу Насыр әл-Фараби. Ол – барша адамзаттың мақтанышы. Әбу Насыр әл-Фараби Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениетінің екінші ұстазы атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист – ғалым. Көне заманда Сырдарияның оңтүстік жағалауында, бүгінгі Оңтүстік Қазақстан облысының жерінде түркілердің Отырар деген қаласы болған. Арабтар оны Фараб деп атаған. Міне, осы қалада 870 жылы Әбу Насыр дүниеге келді.

Әбу Насыр әл-Фараби Отырарда қыпшақ тілінде сауатын ашты. Көптеген тарихи жазбаларда Отырар қаласында кезінде үлкен кітапхана болғандығы айтылады.

Әбу Насыр білімін жалғастыру үшін бозбала шағында туған жерімен қош айтысып, Бағдатқа қарай сапар шекті.Сөйтіп, ол Бағдатта, Шамда болып, білім алады. Бұл уақыт тарихта «Алтын ғасыр» атаған еді.

Әл-Фараби бірнеше тілді білді. Платонның, Аристотельдің еңбектерін араб тіліне аударды. Әбу Насыр жүзден астам еңбектер жазды. Әбу Насыр өз еңбектерінің басым көпшілігін араб тілінде жазды.

Әл-Фараби ежелгі грек оқымыстыларының, оның ішінде Аристотельдің, Евклидтің, Птоломейдің көптеген еңбектеріне түсініктеме жазған. Сонымен бірге әл-Фараби көптеген ғылым, өнер салаларында өзінің еңбектерін қалдырған.Әл-Фараби сол кездегі Шығыстың ұлы қоғамдық-саяси ойшылы болған. Оның «Қайрымды қала тұрғындарының қөзқарастары», «Мемлекет қайраткерлерінің нақыл сөздері» деген шығармалары әлеуметтану тарихының үздік үлгілері.

Ол 950 жылы сексен жасында Дамаскіде дүние салған. Өмірінің көп жылын Таяу Шығыста өткізді. Әр түрлі қалаларда болды. Соңғы жылдарын Дамаскіде өткізді.

Әл-Фараби еңбектерін дүние жүзінің ең ірі кітапханаларынан табуға болады. Оның еңбектері Мәскеудің, Петербургтің, Ташкенттің, Бакудің, Қазанның, Дамаскінің, Стамбулдың, Берлиннің, Лондонның, Париждің, Нью-Йорктің мемлекеттік қорында сақталған.

6-жылдардан бастап Қазақстанда да әл-Фараби мұрасын жинау, бастыру, зерттеу жұмыстары жүйелі жүргізіліп келеді. Ә.Марғұлан, А.Машанов, О.Жәутіков, О.Қасымжанов, А.Көбесов, Қ.Жарықбаев тағы басқалардың бастамасымен 1968 жылы Қазақ ССР Ғылым академиясының жанынан Фарабитану тобы құрылды. Қазақ мемлекеттік ұлттық университетінде Әл-Фараби есімі беріліп, онда ұлы ғалымның дүние жүзінде тұңғыш рет мұражай ұйымдастырылды. ҚазМУ аллеясына әл-Фарабиге ескерткіш орнатылды.

1. 
   Әбу Насыр әл-Фараби туралы не білесіздер?
   

• 
  Әбу Насыр әл-Фарабиді кім деп танисыңдар?
  
• 
  Әбу Насыр әл-Фараби неліктен дүние жүзілік білім мен мәдениеттің шыңына жеткен ұлы ғұлама деп саналады?
  
• 
  Ұлы ойшылдың еңбектері туралы не білесіздер?
  
• 
  Әбу Насыр әл-Фараби қандай тілдерді білді және еңбектерін қай тілде жазды?
  
• 
  Әбу Насыр әл-Фараби ақын, композитор ретінде қандай мұра қалдырған?
  

2. 
   Берілген сұрақтар бойынша ұлы ғұлама жайлы өз хабар-түсініктеріңізді айтып пікірлесіңіздер.
   
3. 
   Мәтінде кездесетін кейбір сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарына көңіл бөліңіздер.
   

ҒҰЛАМА – асқан ой иесі, оқымысты ғалым.

САУАТ АШУ - хат тану, білім алу.

БОЗ БАЛА – жас жігіт.

САПАР ШЕГУ – жолға шығу.

5. 
   Мәтін мазмұны бойынша жоспар құрыңыздар.
   
6. 
   Мәтін мазмұнына сұрақтар қойыңыздар.
   
7. 
   Мәтін мазмұнын Әбу Насыр әл-Фараби туралы аңыздармен толықтырыңыздар.
   

* * *

• 
  Мына түрік әдеп сақтамады ғой, - депті. Әл-Фараби оны дереу түсіне қойыпты да:
  
• 
  Тақсыр, мен жетпіс тіл білемін, - депті. Ыңғайсызданып қалған әмір: «Кешіріңіз, сіз екінші ұстаз екенсіз ғой, байқамай қалдық», - деп оған жол береді.
  

* * *

Шам шаһарында тұрғанда Әбу Насыр әл-Фараби бір жағынан шахтың бау-бақшасын күтіп баптаса, екіншісіден қолы бос кезінде өлең жазумен шұғылданыпты.

Бақшадағы хауыз жанында бағдат кілемше үстінде, құс жастыққа шынтақтаған ол ой үстінде отырады. Мәуе ағаштардың бұтағына қонған бұлбұл құстар сайрап тұрады. Ол омырауына түскен салалы ақ сақалын сипап отырып, мына бір шумақтарды қағаз бетіне түсіріпті:
Кеткенім жоқ, елім, сенен атақ, бақыт, тақ іздеп,

Шықтым, жұртым, шалғай ғылым атты шам іздеп.

Ақтадым мен ақ сүтінді келгенімше шамамның,

Ассамдағы сексен жастан сәбиіңмін, балаңмын,

Жүзім сынық, көңілсіз күйге түстім мен бүгін,

Саған деген серпе алмаймын ынтызарлық түндігін,

Айналайын атам қыпшақ, туған жерім, сағындым,

Өз атыңа, құрметіңе қайда жүрсем табындым.

(Ел аузынан. Алматы, 1989).

5. 
   Берілген сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып сөйлемдер құрастырыңдар
   

1Бектұров Ш.К., Бектұрова А.Ш. Казахский язык для всех. Алматы: Атамұра, 2004.

2 Бектұров Ш.К., Қазақ тілі. Алматы: Атамұра, 2006

3 Оралбай Н., Құрманалиев К. Қазақ тілі. Алматы: Арыс, 2007.

4 В.Ю.Франк. Қазақ тілі жоғары сынып оқушылары мен студенттерге арналған. Алматы: Болашақ балапандары, 1999

5 Зейнулина А.Ф., Рахимжанов К.Х., Акошева М.К. Практический курс казахского языка для стройтельных специальностей. Учебник. – Павлодар, 2003-241 с.

6 Мусинов А.,ж.б.Қазақ тілі:Студенттерге арналған окулық/ А.Мусинов, М.Мухеметқалиева, Е.Құдайбергенов. - Алматы,1995.

7 Қазақстан Республикасының Конститутциясы. Алматы: «Жеті жарғы» 1998.

8 Бектұров Ш.К., Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі для начинающих. Алматы: Рауан, 1994.

9 Бектұров Ш.К. Читаем газеты на казахском языке. Қазақша газеттерді оқып үйренейік. Алматы: ВШП «Әділет» 1999.

10 Белботаев А., Тукебаева Ж.Казахский язык для начинающих /1-3 книги/ Алматы: Қазақстан, 1994.

11 Оралбаева Н. Қазақ тілін үйренеміз. Алматы: «Мектеп» 1989.

12Тургамбаева Б., Линко Т.Вы говорите по казахски? /Самоучитель казахского языка/ Алматы: Балауса, 1992.

13 Сейіт Кенжеахметов. Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Алматы: «Ана тілі» 1994.

14 Қазақ мақал-мәтелдері. Құрастырған Ж. Малайсарин. Алматы: «Ана тілі» ЖШС, 2003.

15 Б.Қ.Капасова, Б.Х.Әбдіжүсіпова Қазақ тілі 10 сынып. Астана: Арман ПВ 2006

16 Аханов К. Тіл білімінің негіздері – Алматы: Рауан, 2002