Әдебиеттануға кіріспе

жүктеу 246,3 Kb.

бет	8/39
Дата	29.10.2022
өлшемі	246,3 Kb.
	#39900

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 39

дебиеттану а кіріспе

Көркемдік әдіс тұрғысынан образ екі түрлі: романтикалық образ, реалистік образ.

6 Көркем образ түрлері
Образдың жасалу тәсілдерне лайық оның түрлері туады. Образдың түрлерін белгілеудің бірнеше (әдістік, тектік, тәсілдік) факторлары бар.

Көркемдік әдіс тұрғысынан образ екі түрлі: романтикалық образ, реалистік образ.

Романтикалық образ – әдебиеттегі адам бейнесінің ең көне түрлерінің бірі. Бұл образдың алғашқы үлгілері мифтерде және халық ауыз әдебиетінде жатыр. Романтикалық образдың негізінде қиял жатады, сондықт ан бұл образ өмірде әзірше жоқ, бірақ болатын дерекке көбірек негізделеді. Қазақ әдебиетіндегі романтикалық образдың ежелгі түрі халық ертегілері мен аңыздарында, батырлық дастандары мен тарихи жырларында жасалды: Желаяқ, Көреген, Саққұлақ, Таусоғар, Алдар Көсе, Алпамыс, Қобыланды және т.б.
Романтикалық образ – қай жанрдың туындыларында болса да молынан кездесетін, образдың дәстүрлі, қалыптасқан түрі.

Романтикалық образдың жасалу ерекшелігі
Прометей (грек әдебиеті)	Асан Қайғы (қазақ әдебиеті)	Данко (орыс әдебиеті)
Халық үшін жанын құрбан еткен асқақ арманның адамдары
Қараңғы қауымның зердесін жарық сәулемен жадырату ойымен тәңірінің отын ұрлап, жартасқа шегеленеді.	Қалың елге қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын құтты қоныс іздеп, жиһан кезеді	Дүйім жұрт душар болған түн түнегін серпу үшін өзінің өртті кеудесін өзі сөгіп, шұғыла шашқан отты жүрегін жұлып қолына алады.
Ақиқат өмірде қолдан келетін нәрсе емес, бірақ ұғымға сыйымды. Болған нәрсе емес, бірақ нанымды.

Реалистік образ – әдебиеттегі адам бейнесінің ең сымбатты, шынайы түрі. Бұл – кәдімгі өмірде болған, бар және бола беретін, бірақ қайталанбайтын, әрқашан тың қырынан көрініп, жаңарып отыратын тип.

Реалистік образ – нанымды образ: оның мінез-құлқы, іс-әрекеті, оны қоршаған орта, оның басынан өтетін оқиға өлшеулі, мөлшерлі. Өйткені суреткер шыншыл образ жасау үстінде өзін шындық шеңберінен шығармайды, өзін-өзі меңгеріп, қажетті жерде ылғи іркіп отырады.
Реалистік образ – типтік образ, өйткені өнердегі шыншыл образ бір адамнан ғана көшірілген жоқ, бірнеше адамнан жинақталып және творчестволық қиялға суарылып шығарылған.
Реалистік образды романтикалық образға қарсы қоюға болмайды. Екі образ бірін-бірі толықтыра, бір эстетикалық мұрат мақсатында қатар өмір сүреді.

жүктеу 246,3 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 39