6.13-сурет. Оқытушылар жҥктемелерін талдау ҥшін кестені
қҧрылымдаудың мысалы
по лабораторным работам
Сҧрау орындау нəтижесі бойынша «Оқу топтары бойынша
зертханалық жҧмыс сағаттарын бөлу» (6.4-кесте) динамикалық кестені
(кросс-кестені) алу қажет.
Осы кестеде оқытушының тегі, аты жəне əкесінің аты бағандағы
ҧяшықтарда жазылуы тиіс.
«1-топ»... «N тобы» бағандарының саны кестедегі «Жҥктеме»
кестесіндегі топтардың санына сəйкес келуі керек, ал əрбір бағанның
қолы топтың атауына сəйкес келуі керек. Осылайша, бастапқы жəне
қажетті кестелердің қҧрылымы арасындағы айырмашылық келесіден
тҧрады: Екі кестедегі Аты-жөні жолы бірдей мақсатқа ие. Осы жолдың
мағынасы кросс-кестеде жол тақырыбы деп аталады.
6 . 4 - к е с т е
Оқу топтары бойынша зертханалық жұмыс сағаттарын бӛлу
А т ы - ж ө н і
1-топ
2-топ
N-тобы
Сидоров С. С.
10
20
30
Петров П. П.
0
0
10
Кесте-кросс бағандарының атауы «Жҥктеу» кестесіндегі Топ
жолының мəндері болып табылады. Баған ҧяшықтарда Лаба
жолындағы əрбір оқытушыға мəн берілетін сағат (сағат саны) жазылуы
керек. «Жҥктеме» кестесіндегі əрбір оқытушыға арналған жазбалардың
саны оқып жатқан пəндердің санына сəйкес келетінін ескере отырып,
кросс-кесте ҧяшықтарына барлық пəндер бойынша барлық топтарда
өткізілген зертханалық жаттығулардың жалпы санын жазу қажет.
Қиылысқан сҧранысты қҧру кезеңділігі іс жҥзінде жоғарыда
сипатталған сҧраныстарды қҧрылымдау технологиясымен бірдей.
Осындай сҧранысты жобалауды бастау ҥшін оны жасаудың режимін
таңдау керек, мысалы, Құрастырушы немесе Қиылысқан сұраныс.
Құрастырушы режимін таңдаған кезде, Сұраныс мəзірінде
Қиылысқан
батырмасын
басыңыз;
бҧл
жағдайда
Сұраныс
Құрастырушы терезесі 6.14-суретте көрсетілген тҥрді қабылдайды.
Қиылысқан сҧраныста ҥш өріс болуы тиіс. Бір өріс жол тақырыбын,
екінші өріс баған тақырыптарын анықтайды, ал ҥшінші өріс бастапқы
кестенің тиісті өрісінің мəнін қамтуы керек. Жоғарыда келтірілген
мысалда, Топтау параметрі Құрастырушы жолындағы «Топтық
операция» жолындағы бірінші екі өріс ҥшін таңдалады, ал ҥшінші Лаба
жолы ҥшін Sum (Сомалау) параметрі берілген.
6.14-сурет.
Кросс-сҧранысты қҧрылымдау терезесі
6.15-сурет. Қиылысқан сҧранысты орындау нəтижесі
6.15-суреттеосы сҧраныстың нəтижесі ҧсынылған. Сҧраныстағы
жолдардың саны Аты-жӛні өріс атауының мəндерінің санына тең.
«Жҥктеме» алғашқы кестесінде бір оқытушы ҥшін жазбалардың саны
1-ден асуы мҥмкін (оқылатын пəндердің санына байланысты). Топтық
операцияларды орындау кезінде барлық жазбаларды Топтастыру
оқытушылардың атаулары бойынша топтастырылады жəне бір жолда
қалыптасады. Сол сияқты, Топтық жолмен əрекет орындалады.
6.3.
Сҧраныс кӛмегімен есеп айырысуларды
автоматтандыру
ACCESS ДҚБЖ маңызды ерекшеліктерінің бірі – есептеудің əр
тҥрлі тҥрлерін автоматтандыру мҥмкіндігі. Мысалы, шетел
валютасындағы ақшалардың баламалары ҥшін тауарлардың бағасын
рубльдермен қайта есептеу ҥдерісі. Мҧндай есеп айырысу
кəсіпорындардың сауда жəне қаржылық қызметінде қажет.
Сҧраныстарды қолдану арқылы есептеулер процесі сҧранысты
қҧрылымдау кезінде арнайы есептік өрісті қҧруға негізделеді. Осы əдіс
бастапқы кестеде есептелетін өрісті көзделмеген жағдайларда
пайдаланылуы керек.
Мҧндай өріс сҧранысты
Құрастырушы
режимінде қҧру кезінде
жасалуы мҥмкін. Ол ҥшін келесі əрекеттерді орындау қажет:
•
Құрастырушы
режимінде сҧраныс жасау;
• меңзерді Ӛріс жолының соңғы ҧяшығына орналастыру жəне
тінтуірдің оң жағын басу арқылы мəтінмəндік мəзірді белсендіру;
• пайда болған терезеде Салу командасын белсендіру. Осы
команданы орындау нəтижесінде Сӛйлем құрау терезесі ашылады,
оның нҧсқаулығын орындай отырып есеп айырысу сөйлемі жасалады.
Мысалы, оқытушының көктемгі семестрдегі пəндер бойынша
жоспарланған жҥктемесін есептеу керек.
6.16-суретте осындай сҧраныс көрсетіледі. Бҧл сҧраныста кестеден
тек ҥш өріс таңдалған: Аты-жӛні, Семестр, Пән. Меңзерді
Құрастырушын
ың төртінші бағанының «Ӛріс» жолына қою ҥшін
есептелетін өрістің атауы беріледі: «Пəн бойынша сағаттар саны».
Содан кейін Сӛйлем құрау шақырылады (6.17-сурет), онда барлық
сандар өрістерінің мəндерін сомалайтын есептеу формуласы
жинақталады.
Бҧл
формула
сҧраныстың
есептеу
өрісіне
орналастырылды.
6.16-сурет.
Есептеу өрісімен сҧраныс Құрастырушысы
6.17-сурет. Есеп айрысу өрісін қҧру ҥшін Сӛйлем құрау терезесі
6.18-суретте сҧранысты орындау нəтижесі берілген.
Осылайша, сҧранысты орындау нəтижесінде нақты оқтыушы жҥргізетін əрбір
пəн бойынша сағаттарының жинақ санының есебі орындалады. Экранға шығаратын
динамикалық кестеде Семестр өрісінің жоқ екеніне назар аударыңыз. Сұраныс
құрастырушы
терезесінде (6.16-суретті қараңыз) осы өрістің экранына шығарудан
бас тарту орындалды.
Алдыңғы бөлімдерде Сұраныс
құрастырушысы
н қолдана отырып, əртҥрлі
сҧраныстарды жасау технологиясы қарастырылған болатын. Дегенмен, кез-келген
сҧраныссҧранысты қҧрылымдау процесінде автоматты тҥрде жасалатын SQL-
бағдарламасымен орындалады. Бҧл бағдарламаның не екенін тҥсіну ҥшін,
Құрастырушы
режимінде емес, SQL режимінде сҧранысты қарау жеткілікті.
Мысал ретінде, нәтижелер бойынша және мӛлшерлеме бойынша
есептелетін есеп айырысу өрістерімен оқытушының жҥктемесін
қалыптастыру сҧранысын қарастырайық (6.19, 6.20-сур.). 6.19-суретте
сҧраныстың бөлігіформадан Аты-жӛні өрісінің мəнінен деректерді
іріктеу шартымен көрсетіледі, ал 6.20-сур.есеп айырылысатын
өрістермен сҧрансытың бөлігі көрсетіледі.
Егер осы сҧранысты SQL режимінде қарайтын болсақ, SQL
бағдарламасының мəтіні Сұраныс Құрастырушы терезесінде пайда
болады (6.21-сурет).
Достарыңызбен бөлісу: | 
