6.4-сурет. Құрастырушы терезесіндегі кестенің толтырылған
сипаттамаларының мысалы
таблиц
Дерекқор кестелерінің қҧрылымы жасалғаннан кейін, кестелер
арасында логикалық байланыстарды орнату қажет.
Кестелер арасында қатынастар орнату. Кестелер арасындағы
байланыстарды орнату деректердің тҧтастығын қамтамасыз ету ҥшін
қажет.
Деректердің тҧтастығы ақпараттың байланыстырылған кестелердегі
кездейсоқ өзгерістерден қорғалғанын қамтамасыз етеді.
Байланыстырылған кестелерде бір кесте бастапқы, екіншісі
бағынышты болып табылады. Негізгі кесте міндетті тҥрде шешуші
өрісті сақтауы керек. Бағынысты кестеде шешуші өріс емес ҧқсас өріс
болуы керек.
Кестелер арасындағы қатынастарды орнату ҥшін келесі əрекеттерді
орындау керек.
• Дерекқор терезесінің қҧралдар тақтасындағы команданы (белгіше)
белсендіру. Деректер сұлбасын іске қосыңыз (6.5-сурет);
• ашылған деректер сызбасын қҧрастырушы терезесінде (6.6-сурет)
негізгі жəне бағынды кестелерді енгізіңіз;
• кестелерді бірдей өрістер бойынша байланыстырыңыз.
6.7-суретте Деректер сұлбасы терезесі көрсетіледі, онда САПР ТП
«ЛАЗЕР 2000» екі кестесінің арасында «біреуі көпшілігіне» қатынас
орнатылған. Байланысты жасаған кезде Деректер тұтастығы
параметрі қосылады.
6.5-сурет. Дерекқор терезесі
6.6-сурет. «Біреуі көпшілігіне»деректер сҧлбасы
6.7-сурет. «Біреуі көпшілігіне»деректер сҧлбасы
Бҧл параметр негізгі кестедегі жазбаларды ерікті тҥрде жоюға
немесе өзгертуге мҥмкіндік бермейді.
Егерде байланыстыру параметрлерін кестелер арасында орнатсаңыз
(қоссаңыз) Байланыстырылған ӛрістерді каскадты жаңарту жəне
Байланыстырылған жазбаларды каскадты жою, онда негізгі кестедегі
деректерге кез-келген өзгерістер кезінде автоматты тҥрде бағынатын
кестедегі байланысты деректерді өзгереді.
Деректер базасының кестелерін қҧрастырғаннан кейін əрбір
кестенің қҧрылымы жасалады, кестелер арасындағы қатынастар
анықталады жəне орнатылады, ал деректер жиыны кестелермен
толтырылады.
Деректермен кестелерді толтыру. Кестелердегі деректерді енгізу
технологиясы екі жолмен жасалады:
• деректерді кесте ҧяшықтарына тікелей енгізу;
• нысандар арқылы деректерді енгізуді ҧйымдастыру.
Деректерді енгізудің бірінші əдісін таңдағанда, оны басқару керек:
• операторлық қателері ықтималдығын төмендету;
• деректерді енгізу процесінің өзін ҧйымдастырудың ыңғайлылығы.
Егер дерекқор кестесінде монитор экранында орналастырылған
жəне басқа кестелермен байланысы жоқ өрістер аз болса немесе
коммерциялық емес жҥйе жасасаңыз, деректерді енгізу ҥшін сəйкес
форманы жасамауға болады.
Басқа жағдайларда кестелерге деректерді енгізу ҥшін формаларды
əзірлеуді ҧсынамыз (7-тарауды қараңыз).
6.2.
Сҧраныстарды әзірлеу технологиясы
Кез-келген ақпараттық жҥйенің негізгі мақсаты - пайдаланушыны
қажетті жəне сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету.
ДҚ кестелерінде қамтылған ақпаратты өңдеу сҧраныстар
көмегіменжҥзеге асырылады.
Сҧраныстар - пайдаланушы анықтаған шарттарға (өріс мəндері)
сəйкес кестелерде ақпаратты іздестіруге жəне өңдеуге алдын-ала
тағайындалған кейбір командалардың жиынтығы. ACCESS жҥйесінде
орындалатын əрекеттерге байланысты келесі сҧраныс тҥрлерін жасауға
болады:
• əрекеттерді орындау (іріктеу ҥшін);
• жаңарту;
• қосымша;
• жою;
• кестелер жасау.
Сҧраныстардың əрқайсысы оларды қҧру технологиясы мен ақпарат
нысанын
əр
тҥрлі
болуымен
ерекшеленуі
мҥмкін. Жасау
технологиясына байланысты сҧраныстарды тҧрақты жəне параметрлік
бөліктерге бөлуге болады.
Тұрақты сұраныстар - бҧл сҧраныстар, ҧзақ уақыт бойы
өзгермейтін ақпаратты таңдау шарты.
Параметрлік сұраныстар - ақпаратты таңдау параметрлері
өзгеретін сҧраныстар.
Сҧраныстарды орындау нəтижесі динамикалық кестелер болып
табылады. Нысаны бойынша динамикалық кестелердің екі тҥрі болуы
мҥмкін:
• қҧрылымы ДҚ бастапқы кестесіне (кестелеріне) сəйкес келеді;
• кестелер қҧрылымы ДҚ бастапқы кестесінен (кестелерінен)
ерекшеленетін, яғни кросс-кестелер деп аталады.
Кросс-кестенің қҧрылымы дерекқордың тҥпнҧсқа кестесінің
қҧрылымынан ерекшеленеді, себебі кестеде көрсетілген баған
тақырыптары атаулар емес, таңдалған өрістердің мəндері болып
табылады. Мҧндай кестелер сҧраныстардың арнайы тҥрлерімен –
қиылысқан сҧраныстармен жасалады.
Қиылысқан сұраныстар - бір мезгілде деректерді топтастыруды
жеке өрістердің мəндері бойынша таңдау ҥшін пайдаланылатын
сҧраныстар. Осындай сҧраныс арқылы деректер кросс-кесте тҥрінде
қалыптастырады.
Сұраныстарды жасау жолдары. ACCESS-те пайдаланушыға
сҧраныстарды жасаудың екі жолы ҧсынылады:
1) Шеберлер көмегімен құрастырушы режимінде жобалау;
2) бағдарламалау —SQL режимінде.
Құрастырушы
(Конструктор) режимінде сҧраныс жасау шебердің
көмегімен орындалады. Бҧл жағдайда, пайдаланушы шебердің
мҥмкіндіктерін пайдаланып, қҧрылымдау терезесінде сҧраныс
параметрлерін көрсетуі керек. ACCESS бҧл жағдайда автоматты тҥрде
бағдарлама кодын SQL тілінің командаларын арнайы ретпен жасайды.
Сҧранысты SQL режимінде бағдарламалаған кезде, пайдаланушы
SQL режимін пайдаланып, сҧраныс арқылы орындалатын барлық
əрекеттерді сипаттауы керек.
Құрастырушы
режимінде сҧраныстарды жасау мҥмкіндіктері
дерекқор кестелерінде ақпаратты өңдеудің кез келген міндетін дерлік
жасау ҥшін жеткілікті. Сҧранысты рəсімдеу технологиясы ACCESS
ДҚБЖ 2000 мысалында талқыланады.
Құрастырушы
режимінде сұраныс әзірлеу. ACCESS ДҚБЖ 2000
сҧранысты екі əдіспен орындауға болады:
1) жаңа сҧранысты дербес жасау;
2) шеберлерді пайдаланып сҧраныс жасау.
Кез-келген əдіс ҥшін ДҚ элементтерінің терезесін ашу қажет (6.8-
сурет). Дерекқордың объектінің терезесі сұранысы батырмасы
белсендірілген кезде, барлық дерекқор сҧраныстары бар терезе
ашылады.
6.8-сурет.
ДҚ элементтерінің (сҧраныстар) терезесі
Достарыңызбен бөлісу: | 
