Дерекқор өндірісті басқарудың барлық дерлік міндеттері ҥшін
əзірленуі мҥмкін, мысалы:
• материалдар мен қҧрастырушы бҧйымдарды жеткізу;
• жаңа бҧйымдар конструкциясын жобалау;
• өнімді дайындаудың технологиялық
процестерін жобалау;
• технологиялық жабдықтарды жобалау (бейімдеу, қҧралдар);
• өнімді шығарудышҧғыл кҥнтізбелік жоспарлау жəне басқару;
• нормативтік қорды əзірлеу (еңбек жəне материалдық
ресурстардың, негізгі жəне көмекші материалдардың қажеттілігі жəне
т.б.);
• шығарылатын өнім сапасын басқару;
• өнімді өткізу жəне т.б. басқару.
Дерекқорды əзірлеу бағытын таңдау туралы шешім қабылдау, əрине,
кəсіпорын басшыларының қҧзыреті болып табылады.
ДҚ пайдаланушылары құрамын белгілеу. Өндірістік қызмет саласын
таңдай отырып, əзірленетін дерекқор пайдаланушыларының қҧрамы
туралы ақпаратпен қамтамасыз ету қажет. Ол келесі тапсырмаларды
шешу ҥшін қажет:
• ақпараттық объектілердің сыныптарын анықтау, олардың
сипаттамалары жəне, қорытындысында, дерекқор кестесінің қҧрамын
анықтау;
• əлеуетті пайдаланушылардың орналасу орнын анықтау, жəне
қорытындысында, ЖЕЖ архитектурасын анықтау.
ДҚ тұжырымдамалық моделін әзірлеу. Тҧжырымдамалық модельді
əзірлеудің тҥпкі мақсаты дерекқор кестелерінің оңтайлы қҧрамын
белгілеу болып табылады (3.2 бөлімін қараңыз). Көпмақсатты
пайдаланушылардың дерекқорларын қҧрудың аталған кезеңінде КАЖ
əрбір пайдаланушысының қажеттілігіне негізделеді, ал содан кейін
əрбір кесте қалыпқа келтіру процедурасына ҧшыратылуы мҥмкін.
Жергілікті ДҚБЖ жобалау үшін техникалық тапсырма әзірлеу.
Дерекқор кестелерінің қҧрамын жəне КАЖ пайдаланушылардың
қҧрамын анықтағаннан кейін, ДҚБЖ жобалаудың техникалық
сипаттамасын əзірлеуге кірісуге болады. Техникалық тапсырмада:
• ЖЕЖ архитектурасы мен дерекқор архитектурасын таңдауды
негіздеу;
• ДҚБЖ əзірлеу ҥшін бағдарламалық жҥйені таңдауды негіздеу;
• ДҚ əр пайдаланушысы ҥшін қажетті ақпаратты жеткізетін шығыс
қҧжаттарының нысандарына қойылатын талаптарды əзірлеу;
• əрбір пайдаланушының тапсырмаларын ескере отырып,
пайдаланушы интерфейсін қҧру бойынша талаптарды əзірлеу;
• дерекқорға жəне оның қҧрамдас бөліктеріне ақпаратпен, сол
сияқты ақпаратты алу процесінде кестелерді толтыру барысында
пайдаланушылардың қол
жеті
мділік қҧқықтарын айқындауды қоса
алғанда, ДҚБЖ-ны ҧйымдастырушылық қамтамасыз ету талаптарын
əзірлеу.
ДҚ әзірлеу үшін еңбек және материалдық ресурстарға
қажеттіліктерді анықтау. Жоғарыда тізімделген барлық кезеңдерді
орындағаннан кейін техникалық тапсырма міндеттерін орындау ҥшін
еңбек жəне материалдық ресурстардың қажеттігін бағалау.
Ол ҥшін, жобаларды басқару бағдарламалық жҥйесін қолдану
мақсатқа сай, мысалы Microsoft Project.
Осы жҥйені пайдалану, ол ресурстарға қажеттілікті анықтау ҥшін
ғана мақсатқа сай емес; ол ДҚБЖ жобалау жөніндегі жҧмыстарды
орындаудың барлық жҥрісін тиімді басқаруға мҥмкіндігін береді.
Microsoft Project 2002 кеңейтілген өнімдері жобаны басқарудың
интуитивті тҥсінікті қҧралын, ақпаратқа қолжетімділікті жəне
ҧжымдық жҧмысты қолдауды көрсетеді, сондай-ақ жобаларды
корпоративтік басқарудың қуатты платформасы болып табылады.
Техникалық тапсырманы əзірлей отырып, орындаушылардың
қҧрамын анықтағаннан кейін, жобаны іске асыруға кірісу -
кəсіпорынның өндірістік қызметінің таңдаған бағыты бойынша
дерекқорды басқару жҥйесін қҧру.
Техникалық тапсырмаларға сәйкес ДҚБЖ жобасын әзірлеу.
Көпмақсатты дерекқорларды жобалаудың аталған кезеңінде келесі
тапсырмаларды орындау қажет:
1. Дерекқор кестелеріне тҥрлендіру ҥшін нақты пəндік саланың
объектілері туралы
бастапқы ақпаратты жинау, талдау жəне
дайындау;
2. Дерекқор кестелерінің оңтайлы қҧрамы мен қҧрылымын əзірлеу;
3. Кестелер арасындағы логикалық байланыстарды белгілеу;
4. Тапсырманы орындау ҥшін сҧраныстардың қажетті санын
əзірлеу;
5. Техникалық тапсырмада белгіленген шығыс қҧжаттарының
талаптарына жауап беретін есептердің қажетті санын əзірлеу;
6. Қолданушылық интерфейстің нысандарын əзірлеу;
7. Пайдаланушының жҥйемен жҧмысын автоматтандыратын
басқару модульдерін əзірлеу.
Жобаны іске асыру және техникалық құжаттаманы әзірлеу.
Әзірленген ДҚБЖ жобасын іске асыру келесі міндеттерге алып келеді:
• объектілер туралы мəліметтермен
дерекқор кестелерін толтыру;
• алға қойған тапсырмаларды орындау кезінде ДҚБЖ жҧмысын
тексеру;
• пайдаланушыларға арналған нҧсқаулықтарды əзірлеу;
• жҥйені тапсырыс берушіге тапсыру.
4.5. Реляциялық дерек
қор
ды әзірлеу жҥйесінің негізгі
компоненттері
ДҚБЖ жобасында кемінде келесі негізгі компоненттер болуы тиіс:
•
кестелер;
• сҧраныстар;
•
нысандар;
• есептер;
• басқару бағдарламалары.
Кестелер. Дерекқор кестелері басқаша мақсатта болуы мҥмкін
(мысалы, тҧрақты ақпарат кестелері, ауыспалы кестелер ақпараты).
Тұрақты ақпарат кестелері (шартты тҥрде тҧрақты) деректер ҧзақ
уақыт барысында өзгермейтін деректерден тҧруы мҥмкін (мысалы,
ҧйым қызметкерлерінің
тізімдері,
өнімді
дайындау
кезінде
қолданылатын технологиялық операциялардың атаулары жəне т.б.).
Ауыспалы ақпараттар кестелері – қолданушымен ҥнемі
толықтырылып немесе өзгертілетін объектілер туралы ақпарат
кестелері.
Сұраныстар. Дерекқор сҧраныстары қолданушы берген талаптар
бойынша (жол мағыналарымен) ақпарат іздестіру жəне өңдеуге
арналған
командалар
жинағынан
тҧрады.
Заманауи
ДҚБЖ
сҧраныстары:
• ҥлгі ҥшін;
• жаңарту;
• қосымша;
• жою;
• кестелер жасау сҧраныстарын қҧру мҥмкіндігін береді.
Таңдау сҧранысы дерекқордың нақты кестесінде (кестелерінде)
ақпаратты іздестіруге (таңдауға) арналған.
Жаңарту сҧраныстары кестенің жекелеген ҧяшықтарында
деректерді автоматты жаңартуға арналған.
Қосуға немесе жоюсҧраныстары ДҚ кестесіндегі жазбаларды
кестеге автоматты қосу немесе жоюға арналған.
Кестелерді қҧру сҧраныстары қазіргі ДҚ негізінде жаңа кестелер
қҧруға арналған. Бҧл жағдайда,жаңа кестенің қҧрылымы автоматты
қалыптасады.
4.3-сур. ДҚБЖ элементтердің
байланысы сҧлбасы
