VISUAL BASIC FOR APPLICATIONS

8   т а р а у  
VISUAL BASIC FOR APPLICATIONS 
ОРТАСЫНДА БАСҚАРУШЫ БАҒДАРЛАМАЛАРДЫ ЖАСАУ 
ШЫҒАРУ 
8.1.  Visual Basic for Applications 
жалпы сипаттамалары 
Visual  Basic  for  Applications  (VBA)  бағдарламалау  тілі  Microsoft 
Office  қҧралдарын  жасап  шығару  ортасы  ретінде  пайдалана  отырып, 
нақты  пайдаланушының  əрекеттерін  автоматтандырудан  бастап  жəне 
толық  ауқымды  қосымшаларды  жасап  шығарумен  аяқтай  отырып, 
бағдарламалаудың  кез-келген  міндеттерін  шешу  мҥмкіндігін  беретін 
яMicrosoft  Office  барлық  қосымшалары  ҥшін  ортақ  қҧрал-сайман 
болып табылады.  
Visual  Basic  for  Applications  бағдарламалаудың  объектті-бағдарлы 
тілі  болып  табылатындықтан,  осы  қосалқы  бөлімшеде  Access-те 
пайдаланылуы мҥмкін объектті модельдер сипатталған. 
Access  қосымшаларында  негізгі  жҧмыс—  бҧл  деректермен  жҧмыс, 
сондықтан  біз  кейбір  деректерді  басқару  кітапханаларына  сипаттама 
береміз: 
•  DAO (Data Access Objects); 
•  ADO (ActiveX Data Objects); 
•  JRO (JET AND REPLICATION OBJECTS). 
Visual 
Basic 
forApplications 
тілінің  келесі  компоненттерін 
қарастырайық: 
•  рəсімдер мен қызметтер; 
•  ауыспалылар, константалар жəне деректер тҥрі; 
•  ауыспалылар мен рəсімдердің əрекет ету саласы; 
•  басқарушы конструкциялар - тармақталуы жəне циклдер; 
•  циклдер мен рəсімдерден шығу; 
•  модульдер. 
8.2. 
Рәсімдер мен қызметтер 
VBA-дағы  бағдарламаның  негізгі  компоненттері  Sub  жəне  EndSub 
операторлары  немесе  Function  жəне  EndFunction  операторлары 
арасында  жасалған  бағдарламалық  кодтың  фрагменттері  болып 
табылатын, рəсімдер мен қызметтер болып табылады, мысалы: 
Sub<Рəсімнің аты> (<аргумент 1>, <аргумент 2>, ...) <оператор 1> 
<оператор 2> 
EndSub 

немесе 
Function<Қызметтің аты> (<аргумент 1>, <аргумент 2>, ...) 
<оператор 1> 
<оператор 2> 
<Қызметтің аты> = <қайтарылатынМəн> 
EndFunction 
Қызметтің  рəсімнен  ерекшелігі,  оның  атауы  да  ауыспалы  болып 
табылады  жəне  мəнді  қызметті  шақыру  нҥктесіне  қайтару  ҥшін 
пайдаланылады. 
Жазылған  рəсімді  немесе  қызметті  орындау  ҥшін  оны  шақыру 
керек.  Аргументтер  тізімі  бос  болмайтын  рəсімді  тек  басқа  рəсімнен 
немесе  қызметтен  шақыруға  болады.  Бҧл  ретте  агрументтердің  іс-
жҥзіндегі  мəндерінің  тізімі  бар  атын  VBA  операторларының  бірі 
ретінде белгілеу керек. Қызметті жекелеген VBA операторы көмегімен 
ғана емес, сондай-ақ агрументтердің іс-жҥзіндегі мəндерінің тізімі бар 
атын  тікелей  формулаға  немесе  VBA  негізіндегі  бағдарламадағы 
тіркеске  орналастырып,  мысалы,  Access-тің  есептелетін  сҧраныс, 
нысандар мен есептердің өрістегіндегі формулаға орналастыра отырып 
шақыруға  болады.  Аргументтер  тізімі  бос  рəсім  (командалық  макрос) 
басқа  рəсім  немесе  қызметтен  емес,  сондай-ақ  жылдам  шақыру 
пернелерінің 
комбинациясының 
көмегімен, 
ашылатын 
мəзір 
командалары  немесе  қҧрал-саймандар  панелінің  пернелері  көмегімен 
шақырылуы  мҥмкін.  Сондай-ақ  осы  рəсімді  əртҥрлі  оқиғаның 
орындалуымен  байланыстыруға  болады  (мысалы,  нысанды  немесе 
есепті  ашумен,  нысандағы  перне  бойынша  тінтуір  шертпесімен, 
нысандарды  басқару  элементтеріне  əсерімен,  атап  айтқанда,  ActiveX 
басқару  элементтеріне).  Мҧндай  рəсімдер  оқиғаларды  өңдеу  рəсімдері 
деп  аталады.  Аргументтердің  берілуін  талап  ететін  қызметтер  немесе 
рəсімдерді мҧндай тəсілмен шақыру мҥмкін емес. 
Егер  шақырылатын  рəсімнің  аты  бірегей  болса  жəне  шақыратын 
рəсім  орналасқан  модульде  орналасса,  онда  оны  шақыру  ҥшін  атын 
көрсету  ,  содан  кейін  жақшаға  алмай  аргументтердің  іс-жҥзіндегі 
мəндер тізімін белгілеу жеткілікті. Рəсімді шақырудың басқа тəсілі Call 
операторын  пайдалануда.  Алдымен  Call  операторы,  содан  кейін 
рəсімнің  аты,  содан  кейін  параметрлер  тізімі  жҥреді,  бҧл  жағдайда 
міндетті тҥрде жақшаға алу керек.  
Қызметті  рəсім  сияқты  шақыру  болады,  алайда  жиі  қызметті 
шақырудың  басқа,  ерекше  тəсілі  пайдаланылады  -  жақшаға  алынған, 
тағайындау  операторының  оң  жағындағы  параметрлер  тізімі  бар  аты 
пайдаланылады.  
Екі  аргументті  (константа  жəне  тіркесті)  бере  отырып,    CrossRC 
атты рəсімді шақыру ҥлгілері: 

CrossRC 7, i + 2 
немесе 
Call CrossRC (7, i + 2) 
Ал мында екі қызметті (Left жəне Mid) шақыру жəне олардан тіркес 
ретінде қайтарылатын мəнді пайдалану ҥлгісі: 
yStr = Left (у, 1) &Mid (у, 2, 1) 
Рəсімге немесе қызметке ауыспалыларды берудің екі тҥрлі тəсіліне 
рҧқсат  етіледі:  сілтеме  бойынша  жəне  мəні  бойынша.  Егер  ауыспалы 
сілтеме бойынша берілсе, рəсімге немесе қызметке осы ауыспалының 
жадында  мекен-жай  беріледі.  Шақырылатын  рəсім  нақты  параметрдің 
мəнін  өзгертуі  мҥмкін.  Егер  нақты  параметр  мәні  бойынша  берілсе, 
онда  шақырылатын  рəсім  немесе  қызмет  осы  параметр  ретінде 
пайдаланылатын  ауыспалының  өзін  емес,  нақты  параметрдің  мəнін 
ғана  алады.  Нақты  параметрдің  алынған  мəнінің  барлық  өзгерістері 
(егер  шақырылатын  рəсіммен  орындалса)  нақты  параметрдің 
ауыспалысының мəніне əсер етпейді.  
Параметрлерді  рəсімге  немесе  қызметке  беру  тəсілі  оның 
аргументтерін 
(формальды 
параметрлерін) 
сипаттау 
кезінде 
көрсетіледі.  Аргументтің  атына  дейін  жіберу  тəсілін  айқын 
сипаттаушы болуы мҥмкін (ByRef сілтеме бойынша жібереді, aл ByVal 
—  мəні  бойынша  жібереді).  Егер  параметрді  жіберу  тəсілі  айқын 
көрсетілмесе,  онда  өздігінен  сілтеме  бойынша  жіберу  деп  тҥсінуге 
болады.  
Мысалмен тҥсіндірейік. Мына екі рəсімнің сипаттамасы болсын  — 
Main жəне Examplel. 
Sub Main () 
a = 10 b = 
20 c = 30 
Call Example1 (a, b, c,) 
Call MsgBox (a) 
Call MsgBox (b) 
Call MsgBox (c) 
End Sub 
Sub Example1 (x, ByVal, ByRef) x 
= x + 1 y = y + 1 z = z + 1 Call 
MsgBox (x) 
Call MsgBox (y) 
Call MsgBox (z) 
End Sub