Логопедияның басқа ғылымдармен байланысы
Сөйлеу тілі бұзылуының түрлерін түзетумен және сауықтандырумен ойдағыдай айналысу үшін сөйлеу тілі бұзылуының белгілерінің симтоматикасын, себептерін және механизмін білу қажет. Логопедия педагогика, жалпы және арнайы педагогика, медицина, лигвистикамен тығыз байланысты.
Медицина ғылымының ішінде логопедиямен тығыз байланыстысы: патофизиология, патология, олигофрения клиникасы, психопатология, педиатрия. Бұл ғылымдар, сау баланың даму заңдылығын зерттеумен бірге, баланың дене бітімі мен психикалық дамуының мөлшерден ауытқуында зерттейді.
Логопедия лингвистика ғылымымен және психолингвистикамен тығыз байланысты. Бала тілінің жүйелі түрде даму заңдылықтарын білу логопедиялық қорытындыны дұрыс анықтауға және оған сәйкес дәйекті логопедиялық ықпал жасау үшін кажет.
Логопедия жалпы және арнайы психологиямен, психодиагностикамен тығыз байланысты. Логопед баланың психикалық дамуының заңдылығын және әртүрлі жастағы баланы психолого – педагогикалық тәсілдермен тексеруді пайдалана білу қажет. Осы тәсілдерді қолдана отырып, әр түрлі тұлғадағы тіл кемістіктерін ой — өрісінің жеткіліксіздігінен немесе көңіл-күйі және мінез-құлқының бұзылуына байланысты кездесетін тіл кемістіктерінен ажыратуға болады.
Логопедияда жалпы педагогиканың бірқатар принциптері мен тәсілдері кеңінен пайдаланылады. Логопед сабақ өткізудің алдында баланың жасын, оның психологиялық ерекшелігін еске алу қажет. Логопедия жұмысының нәтижелі болуы тәрбиешінің немесе логопедтің балаға дұрыс ықпал жасауына көп байланысты. Ол тек оның ынталылығының ықыласының, ойлауының, қимылының, сөйлеу тілінің ерекшеліктерін ескеріп әрдайым дербес қараған жағдайда ғана жүзеге асады.
Логопедия сабағының нақты жүйелілігі, жоспарлылығы сақталуы тиіс. Логопедия оқуы процесінде қолданылатын тәсілдер баланың жасына қарай пайдаланылады.
Логопедияның міндеттері.
Логопедияның негізгі мақсаты сөйлеу тілі бұзылған баланы оқытуды, тәрбиелеуді және қайта тәрбиелеуді, сонымен қатар сөйлеу тілінің кемістіктерінен алдын – ала сактандыру жолдарын ғылыми негізде жете зерттеу болып табылады.
Логопедия ғылымының анықтамасына сүйене отырып, мынадай міндеттерді белгілеуге болады:
Әртүрлі тіл кемістіктеріндегі сөйлеу тілі қызметінің дамуын зерттеу.
Сөйлеу тілі бұзылуының таралуын, оның симтоматикалық белгілерін анықтау.
Сөйлеу тілі бұзылған баланың сөйлеу қабілетінің өздігінен белгілі бір бағытпен дамуын, сөйлеу кемістіктерінің адамның жеке басының қалыптасуына, психикасының дамуына тигізетін ықпалын анықтау.
Әртүрлі ақаулары бар балалардың сөйлеу тілінің қалыптасу ерекшеліктері мен кездесетін тіл кемістіктерін зерттеу.
Сөйлеу тілі бұзылуының себептерін, белгілерін, құрылымын, механизмдерін анықтау.
Сөйлеу тілінің кемістіктерін анықтайтын, ажырататын педагогикалық тәсілдерді жетілдіру, дамыту.
Сөйлеу тілі кемістіктерін жүйелеу.
8 . Тіл кемістіктерінің ерекшеліктеріне байланысты қолданылатын түзету әдістері мен амалдарын жетілдеру.
Қазақ тіліне тән дыбыстардың артикуляциялық ерекшеліктерін және түзету тәсілдерін анықтау.
Сөйлеу тілі кемістіктерінен алдын – ала сақтандыру тәсілдерін толық жетілдіру.
Логопедиялық жәрдемді ұйымдастыру мәселесін жете зерттеу.
Көрсетілген міндеттерден логопедияның теориялық және практикалық бағыттылығы анықталады. Өзімізге белгілі біздің тіліміз екі міндетті атқарады.
Біріншісі адам мен адамды — өзара қатыстыру, байланыстыру құралы ретінде қолданылса, екіншісі айтайын деген ойларын бір – біріне жеткізіп түсіну үшін қолданылады.
Тілдің сөйлегенде бұзылып, дыбыстың дұрыс қолданылмауы адамның әлеуметтік белсенділігіне, жеке басының қызметіне, сонымен қатар психикалық дамуына әсерін тигізу мүмкін. Күрделі тіл мүкістері немесе тұтықпа сияқты кемістіктер мектепте баланың оқу үлгерімінің төмендеуіне себебін тигізсе, өскенде мамандық таңдауына әсер етіп, қиындық туғызады.
Біздің тіліміз ойлаумен тығыз байланысты. Баланың тілін дамытумен бірге біз оның ойын да дамытамыз. Адамның ойлауы тек тіл аркылы ғана туып және де сол арқылы қолданылады. Олай болса баланың дұрыс сөйлеуі ойының дамуы үшін де үлкен маңызы бар. Сөз қорының аздығы, тілдің толық жетілмеуі ақыл – ойдың дамуын төмендететін нышаны болады.
Тіл кемістігі көбінесе мектеп жасына дейінгі балаларда кездеседі. Егер осы кемістіктер дәл уақытында жойылмаса олар барған сайын ұлғайып нығаяды да, баланың дұрыс жетілуіне кесірін тигізеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
