92
сұлу болып көрінгісі келетін талпынысын ескеретін болсақ, «бойындағы кейбір
кемшіліктерді
түзету»
бірінші
орында
тұруы
қажет.
Дегенмен,
зерттелінушілердің жасын ескерер болсақ, бұл уәждеме студент қыздар үшін
аса өзекті мәселе емес. Ескере кететін бір жайт – студент қыздардың 26,6%-ы
сауықтыру, дене шынықтырумен шұғылдануды сән деп есептейді. Айта
кетерлігі, кестеде көрсетілген уәждемелер жігіттерге қарағанда қыздар үшін
маңыздырақ, өйткені қыздар үшін салыстырмалы түрде 10 уәждеменің 6-сы, ал
жігіттерге 3-4-і маңыздырақ.
Уәждемелер маңыздылығы бойынша сараптама қорытындысын жинақтай
отырып, айтарымыз – айқын айырмашылықтарға қарамай, екі уәждеме
бойынша үш жоо-да біршама айқындылық байқалады. Бұлар - «өзін-өзі жақсы
сезіну үшін» және «салауатты өмір салты менің тіршілігімнің бұлжымас бөлігі
деп есептеймін» уәждемелері. Нақ осы уәждемелердің жоғары айқындылығы
жақсы өзін-өзі сезіну мен салауатты өмір салтына деген өз сұраныстарын
сапалы түрде қанағаттандыруды білу үшін дене шынықтыру-сауықтыру
қызметі саласындағы маркетингті зерттеу қажеттігіне итермелейтін болады.
Дене шынықтыру-сауықтыру қызметі саласындағы маркетингті зерттеу
қажеттігі қаншалықты өзекті мәселе екендігін анықтау үшін «Дене шынықтыру
және спорт» мамандығы студенттерінің болашақ мамандығын таңдауындағы
ұсатынмын анықтау мақсатында эксперименталды зерттеу жүргізілді. Бұл үшін
Н.В. Кандаурова жасаған сауалнама қолданылды. Сауалнама Алматы
қаласының арнайы жіктемеге сай педагогикалық бағытты болып табылатын
және дене шынықтыру және спорт саласында білім беру қызметімен
шұғылданатын үш жоо студенттеріне ұсынылды. Бұл жоолар алдыңғы
зерттеуге де қатысқан. Студенттерге әрбір бөлімдегі жауаптардың үш
нұсқасынан артық белгілемеу ұсынылды. Таңдама көлемі де сол
алдыңғыдағыдай - 220 адамнан құралды. Экспериментке қатысушы жоо
бойынша сандық құрамы да сол күйінде қалды: Қазақ спорт және туризм
академиясынан - 69 респондент, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық
университетінен - 91 респондент және Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университетінен - 60 респондент.
Зерттеу нәтижелері 18-кестеде берілген. Алынған мәліметтерге сараптама
жүргізе отырып көргеніміздей, академия студенттеріне көбіне жаттықтырушы
қызметі ұнайды екен. Оны академия студенттерінің 76,8%-ы таңдады. Бұл
Абай атындағы ҚазҰПУ студенттері көрсеткішінен - 12% және ҚазМемҚызПУ
- 26,6%-ы әлдеқайда басым. Кәсіби таңдаудағы мұндай басымдылықты ең
алдымен спорт академиясы «Дене шынықтыру және спорт» мамандығы
бойынша Республикадағы жалғыз мамандандырылған жоо болып табылады
және ондағы білім беру ең алдымен жаттықтырушы мамандарды даярлауға
бағдарланған екендігімен түсіндіруге болады.
93
Кесте 18 – Дене шынықтыру және спорт саласы бойынша болашақ
мамандардың жоо аяқтағаннан кейінгі кәсіби қызметіндегі басымдылықтарын
айқындау
ҚазМемҚызПУ студенттерінің үштен бөлігінен астамы (35,0%) оларға жоо
дене тәрбиесі оқытушысы кәсібінің және 26,6%-ы жаттықтырушылық
қызметінің ұнайтындығын атап көрсетті. Жалпы атар болсақ, кестеде
көрсетілген кәсіптер аса танымал емес, әсіресе Абай атындағы ҚазҰПУ
студенттерінің арасында. Негізінен, студенттер таңдауы дене шынықтыру
оқытушысының еңбекақысы көлемінің төмендігімен түсіндіріледі. Кәсіби
тартымдылық 7-суретте айқын көрсетілген.
ЖОО бітіргеннен кейін дене шынықтыру саласының қай
бөлімінде жұмыс жасағыңыз келеді?
ҚазСТА,
%
ҚазҰПУ,
%
ҚазМҚПУ,
%
Маған келесі кәсіп ұнайды:
- орта білім беру мектебінде оқытушы
11,5
7,6
15,0
- жоо дене тәрбиесі оқытушысы
23,1
15,3
35,0
- жаттықтырушы
76,8
12,0
26,6
Дене шынықтыру мен спорттың қай саласында жұмыс жасағыңыз келеді?:а) оқытушы болып
- жалпы білім беретін мектептегі мұғалім
15,9
3,2
18,3
- жоо оқытушысы
43,4
17,5
48,3
- арнайы мектептерде;
30,4
8,7
10,0
- жекеменшік мектептерде.
27,5
3,2
6,6
б) жаттықтырушы-инструктор болып:
- балалар-жастар спорт мектептерінде;
23,1
6,5
36,6
-
коммерциялық
фитнес-клубтарда
ақылы
түрдегі
жаттықтырушы-инструктор болып;
30,4
7,6
18,3
- жеке кәсіпкерлік саласында (яғни спорттық ғимаратты өз
бетінше жалға алып, онда таңдап алынған спорт түрінен
немесе дене шынықтыру-сауықтыру қызметі бойынша
ақылы секциялар жүргізу);
21,7
4,3
8,3
- кәсіби спортта жоғары білікті жаттықтырушы болып
37,6
14,2
28,3
Менеджер болып:
- спорт командаларда;
53,6
14,2
18,3
- дене шынықтыру-спорт бағытындағы ұйымдарда (фитнес-
клубтарда, спорт стадиондарында, дене шынықтыру-
сауықтыру орталықтарында).
43,4
14,2
50,0
Маркетолог болып:
- демеушілікпен, спорттық жарнамамен, дене шынықтыру-
спорт қызмет көрсетумен, баға құрумен, әлеуметтік
сұраунама жүргізумен шұғылдану
52,1
16,4
40,0
- ғылыми қызмет саласында
40,5
13,1
26,6
94
11,5
7,6
15
23,1
15,3
35
76,8
12
26,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ҚазСТА
ҚазҰПУ
ҚазМемҚызПУ
Жалпы білім беретін мектептегі мұғалім %
ЖОО дене тәрбиесі оқытушысы , %
Жаттықтырушы, %
Сурет 7 ‒ «Дене шынықтыру және спорт» мамандығы бойынша ҚазАСТ,
ҚазҰПУ, ҚазМемҚызПУ студенттеріне арналған түрлі кәсіптердің
тартымдылығы
Нәтижелердің ары қарайғы сараптамасы көрсеткеніндей, студенттер «дене
шынықтыру және спорт» мамандығы бойынша жоо бітіргеннен кейін спорт
командалардың менеджері - 53,6% және маркетологы - 52,1% болып жұмыс
істегілері келеді. Мұндай ұстаным әсіресе ҚазСТА студенттері арасында басым.
ҚазМемҚызПУ зерттелінуші-қыздарында жағдай басқаша, дегенмен, Абай
атындағы ҚазҰПУ-мен ұқсастықтары да бар. Олар, ең алдымен, менеджер
болып істегілері келеді, бірақ спорт командаларында емес, дене шынықтыру-
спорттық бағытты ұйымдарда (фитнес - клубтарда, спорттық стадиондарда,
дене шынықтыру-сауықтыру орталықтарында) - 50%, екінші кезеңде жоғары
оқу орындарының дене тәрбиесі кафедрасында оқытушы - 48,3% және үшінші
кезеңде демеушілікпен, дене шынықтыру-спорт қызметін көрсетумен, баға
құрумен, әлеуметтік сұраунама жүргізумен, спорт жарнамасымен шұғылдану
үшін маркетолог болып жұмыс жасағылары келеді - 40,0%, келеді 8-суретте.
Достарыңызбен бөлісу: |
