жақта орналасқан) 1 резервтік желдеткіш арқылы ауа берумен қамтамасыз
етіледі.
Шығындар бағыттаушы аппаратты немесе резервтік желдеткіштің
ауыстырып қосқыш ляды ашу дәрежесімен реттеледі. Қалыпты режимдер екі
желдеткіштің параллель жұмысы кезінде алынады. Бөлім тармағына берілген
резервтік желдеткіштің аэродинамикалық сипаттамасын өзгерту сынақ
қондырғысының әр түрлі режимдері болады.
Әдістемеге сәйкес желдеткіштің берілуін, қысыммен жетектің қуатын
өлшейді. Сонда желдеткішті қондырғылар ПӘК-і:
=
, (3.1)
мұндағы – қуаты, қолданылатын қозғалтқыш желісімен;
– қозғалтқыш ПӘК-і.
Қозғалтқыштың пайдалы әсер коэффициенті каталогтар ретінде
алынады:
= f`
, (3.2)
мұндағы
– қозғалтқыш қуаты оңтайлы режимде.
Резервтік желдеткіш арқылы сору есебінен беруді ұлғайту (ауа қозғалысының тұтас
желілері); резервтік желдеткішті қосу кезінде беруді азайту (пунктирлік желілер);
1-резервтік желдеткіш; 2-сыналатын желдеткіш
3.1 Сурет – Сынау кезінде желдеткіштердің жұмыс схемасы
Желдеткіш қондырғыларын пайдалану процесінде олардың нақты
жұмыс режимдерін және желдеткіштерді өнеркәсіптік пайдалану саласына
сәйкестігін анықтау үшін оларды мерзімді сынақтан өткізу қажет. Бұл
сынақтар желдеткіштерді өндіру кезіндегі сынақтармен салыстырғанда және
оларды шахтада монтаждағаннан кейін оңайлатылған әдістеме бойынша
жүргізіледі және қондырғының өнімділігін, қысымды және желдеткішпен
тұтынылатын қуатты өлшеуді, желдеткіштің басты білігінің айналу жиілігін,
статикалық пәк және желдеткіштің жұмыс істеуінің бір немесе рачликалық
режимдерінде сыртқы ағуларды, егер оның сипаттамасын салу қажет болса,
айқындауды
қамтиды.
Шақтыларда
желдеткіш
қондырғыларын
аэродинамикалық сынаудың әр түрлі әдістері қолданылады.
Ауаның шығыны мен қысымын бақылауға арналған аспаптармен
жабдықталмаған қондырғыларда желдету арнасы арқылы өтетін ауа
мөлшерін 5м/с дейін өлшенетін желдету арнасындағы ауа ағынының
жылдамдығы бойынша – қанат тәрізді анемометрлермен және 5 м/с артық –
тостаған типті анемометрлермен анықтайды.
Ауа шығыны өрнек бойынша анықталады:
Q = F
, (3.3)
мұндағы Q – ауа шығыны,
/с;
F – желдету арнасының көлденең қимасының ауданы,
;
– осы қима бөлінген учаскелер бойынша өлшеу саны;
– учаскедегі ауа ағынының жылдамдығы, м/с.
Өнімділік пен қысым Бернулли теңдеуі негізінде алынған келесі
формулалар бойынша анықталады [8]:
Q
=
, (3.4)
=
–
, (
3.5
)
мұндағы
,
және
және
– тиісінше қимадағы ағынның
қысымы (кгс/
) және қима ауданы (
) 1-1 және 2-2 желдету арнасы;
= 0,1÷0,2 – қималар арасындағы учаскедегі кедергі
коэффициенті;
ρ – ауа тығыздығы, кг/
;
– нольге тең бұрышта күш түсіретін аппаратты орнату
кезіндегі өнімділік,
/с.
Желдеткіш білігінің қуатын анықтау электр жетегінің белсенді қуатын
өлшеу деректері бойынша жүзеге асырылады. Біліктің айналу жиілігі паспорт
деректері бойынша анықталады немесе тахометрмен өлшенеді.
4 Арнайы бөлім
4.1 ВОД-40 желдеткішінің реверсиялау жұмысын арттыру
ҚР шахталарында және кеніштерінде ВОД типті желдеткіштер жұмыс
істеп тұрған машиналар паркінің шамамен 55% - ын құрайды, олардың
көпшілігінде екі рет (43%), ал алғашқыларына үш рет (14%), жобалық ресурс
(14 жыл) әзірленді, себебі біріншісі 30-45 жылдан, екіншілері 15-25 жылдан
астам жұмыс істейді.
Бірқатар себептер бойынша аталған желдеткіштер 80-ші жылдардың
басында ескірген болатын, себебі сол уақытта шахталардың бас
желдеткіштері паркінің 83%-ға жуығы, мысалы, АҚШ, Германия және басқа
елдердің жұмыс дөңгелегінің күрекшелері жүрісте бұрылатын осьтік
машиналарды пайдаланған.
Жаңғыртудың мақсаты желдеткіштің қызмет ету мерзімін ұзарту,
пайдалану аэродинамикалық сипаттамаларын (қысым, өнімділік және ПӘК)
арттыру және қондырғылардың сенімділігін, оның ішінде реверсирлеу
режимінде арттыру болып табылады.
4.2 Осьтік желдеткіштің қалақшаларының басты қызметі
Жұмыс доңғалағының қалақтары симметриялы емес немесе
симметриялы болуы мүмкін. Симметриялы түрдегі жұмыс доңғалақтарының
қалақтары бар осьтік желдеткіштер реверсивті болып табылады, өйткені
олардың өнімділігі жұмыс доңғалағының айналу бағыты кері өзгерген кезде
өзгермейді. Жұмыс дөңгелегінің айналу бағыты өзгергенде олардың
өнімділігі
күрт
төмендейді,
бірақ
бұл
желдеткіштердің
жақсы
аэродинамикалық сипаттамалары және пайдалы әсер коэффициенті бар.
Түзеткіш аппарат ауаның жұмыс дөңгелегінің қалақтарынан диффузорға
немесе желіге шығуына бірқалыпты ауысуын қамтамасыз етеді және
динамикалық қысымды статикалық қысымға ішінара түрлендіреді [16].
Шахталық желдеткіштердің конструкциясына екі ағытпа енгізіледі,
олардың мақсаты ауа қозғалысының жылдамдығының күрт өзгеруіне
байланысты аэродинамикалық шығындарды төмендету болып табылады.
Алдыңғы ағытқыш кіру коллекторында, жұмыс доңғалағының немесе
бағыттаушы аппараттың алдында, артқы – түзеткіш аппараттан кейін,
диффузор алдында немесе желдету желісіне кіру алдында орнатылады.
Осьтік желдеткіштер бір сатылы ( бір жұмыс дөңгелегі бар) және екі
сатылы болуы мүмкін. Соңғы жағдайда желдеткіш қаптамасында тізбектеп
жұмыс істейтін және әрбір жұмыс дөңгелегі бар екі саты болады.
