Дипломдық жобада Шымкент жэо жобалау ұсынылады

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

құрал мақсаттағы,  еңбекті қорғау шығыстары жатады. Цехтық шығындар: 

 

ИЦЕХ=β ·ИЭКС=0,06·64=3,8 млн.тг/ж, 

мұнда β =0,06. 

Құрамына шығыстар кіретін заттар басқару жөніндегі электр 

станциясы: әкімшілік – басқарушылық шығындар (еңбекақы, іссапар және 

көтергіш, өкілдік және кеңсе шығындары нормативтері шегінде); жалпы 

өндірістік шығындар (мазмұны, амортизация, ағымдағы жөндеу 

общестанционных құралдарын, сынақтар, тәжірибелер, зерттеулер). 

Жалпыстанциялық шығыстар: 

 

ИЖС=ЧАУП·ЗПСР+ γ ·(ИЭКС+ ИЦЕХ)=10·0,09+0,06·(64+3,8)=4,9 млн.тг/ж, 

 

мұнда  ЧППП= nППП ·NУ =1,25·139=174 адам – саны ППП,  

ЧАУП=0,06·ЧППП=0,06·174=10 адам – саны АУП. 

Жер үшін ақы төлеу: 

 

              S

ЖАЛ=S1=11,2 га, S1= S ·NУ·10

-2

=11,2 га, 

Мұнда S1 =8 га/100МВт. 

Жер үшін ақы төлеу: 

           Тө

ЖЕР= HЗН ·SОБЩ ·КЗЕМ·10  =289 500·11,2·10  =3,2млн.тг/ж, 

 

мұнда HЗН =289 500 тг/га – жер салығының ставкасы. 

 Қоршаған ортаға ластағыш заттардың шығарындылары үшін төлем  : 

 

 Тө

ШЫҒ= H

NO2

ТӨ

· М

Г

NO2

·КШЫҒ·10

-6

=19820·2258·10

-6

=45 млн.тг/ж, 

 

мұнда  H

NO2

ТӨ

 =19820 тг/т – NO2 тастағаны үшін нормативі төлем; 

 

М

Ж

NO2

=0,247

Г

Н

р

Н

/1000=0,247

 т/ж – 

 

ластаушы заттардың жылдық массасы. 

 

ИСАЛ= ТөЖЕР +ТөШЫҒ+HПР=3,2+45=48,2 млн.тг/ж. 

 

 Жалпы өндіріс шығындарына ЖЭО құрамына мынадай құрауыштар есептік 

шамалар кіреді: 

 

ИЖЭО= ИОТЫН+ ИС+ ИЕТ+ ИАМ+ ИЭКС+ ИЦЕХ+ ИОС+ ИСАЛ= 

 

=12 859+22+160+1233+64+3,8+4,9+48,2=14 395 млн.тг/ж. 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

Бөлу коэффициенті: 

К

БӨ

=

 

 Жылу бірлігінің өзіндік құны: 

 

S

Ж

ОТП

=И

ЖЭО

БӨ

/Q

ОТП

, тг/ГДж 

 

Мұнда  Qотп – ЖЭО коллекторларынан жылдық еңбек жылуы ,  

мың Дж/жыл. 

 

S

Ж

ОТП

=

 

 

Электр энергиясының өзіндік босатылған құны : 

 

S

Э

ОТП

=И

ЖЭО

БӨ

)/W

ОТП

 , тг/кВт

 

 

Мұнда  Wотп – электр станциялар  шиналарынан жылдық электр 

энергиясының берілуі , мың МВт.сағ/жыл. 

S

Э

ОТП

=

 

Өзін өтеу мерзімі, жыл: 

Т

отеу

=

= 13 ж 

Мұнда Ѕотп

Э 

- жаңартуға дейінгі электр энергиясының өзіндік кұны   ; 

Ѕотп

Ж 

- жаңартуға   дейінгі жылу энергиясының өзіндік құны   ; 

0,88 = 1-ҚҚС = 0,12. 

 

 Құрылысты экономикалық бағалау және ЖЭО пайдалану 

Құрылысты экономикалық бағалау және шешiм қабылдаудың алдынғы 

кезеңдерiне ЖЭО пайдалану  бизнес-жоспарды негiзiнде іске асырылады, ал 

онының қорытындысы оң болған жағдайда, инвестициялық жоба 

дайындалады. Бұл заманауи  қабылданған техникалық-экономикалық  

бағалау әдісі шешімдердің, ақша құнының уақыт бойынша өзгеруін және 

бүкіл кешені жобаны іске асыруға жұмсалатын шығындарды, баға және баға 

саясаты келешекке; өнімді өткізу көлемі; табыс пен өткізуден түскен пайда; 

жоба пайдасының бір бөлігі,  несиені қайтаруға кететін; пайыздық 

мөлшерлеме банктің, оны кәсіпорын берет несие; несие мерзімін ескереді.                                                            

Құрылыстың       қаржылық-экономикалық бағалаудың және үлкен 

энергетикалық обьетілерді пайдаланудың күрделілігі мынамен байланысты, 

ақша бірнеше кезеңдерден тұрып түседі және жобаның мерзіміне өз әсерін 

тигізеді. Мұндай операциялар ұзақ инвестициялық бағалауға екiталайлықты 

және қателерді алып келеді. Сондықтан тәжiрибеде инвестициялық 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

жобаларды бағалау әдiстердi пайдаланады,  жобалардағы қателiктiң деңгейiн 

минимумға түйiстiру үшін. Бұл әдістер: таза ағымдағы құнын анықтау (NPV), 

жобаның өтелу мерзімін (РР), ішкі пайданың  есептеу  нормасын (IRR), 

инвестицияның рентабелділігін есептеу (РІ), бухгалтерлік инвестициялардың 

рентабельділігін анықтау  (ROI). Әрине, тәжірибеде әрдайым барлық бес 

инвестициялық жобаларды бағалау әдістері қолданылмады, сондықтан да 

осы жұмыста пайдаланылатын тек алғашқы үш әдіс болады 

Жоғарыда айтылғандай енгізу, әдетте мұндай ірі нысандарды мысалы 

электрстанцияларды салған кезде мемлекет қаржыландырады себебі 

стратегиялық бақылауға алу үшін. Ал қаражаттың қалған бөлігі есебінен  

көбінесе, акционерлік қоғамдар пайдаланатын жеңілдетілген несиемен 

қамтамасыз ету үшін қалдырылады. Есептеулерде капиталдың  (К) үлестік 

таратылуы ЖЭО құрылысына мынадай: 90% мемлекет салады және 10% АҚ  

"Энергоинвест" қамтамасыз етеді. Бұл қаражат тек стансаның салынуына 

ғана кетеді, бірақ қажетті құралдар мен пайдалану шығыны станциясының 

бірінші жылында жумсалады. Пайдалану шығыстары екінші және келесі 

жылдары ол электрдің өзіндік құны және жылу энергиясының құнына 

байланысты болады. Мұнда 70% пайдалану шығындарын мемлекет төлейді, 

ал қалған 30% - АҚ "Энергоинвест". Осылайша, инвестиция көлемі Іо, АҚ 

"Энергоинвест"  банктен  жеңілдікпен несие (10%) құрайтын болады, 10% 

жиынтық жұмсалатын қаржы күрделі  құрылыс ЖЭО және 30% қосынды 

эксплуатациялық шығындар. Осылайша 

Io=0,1∙К+0,3∙М= 0,1∙61160+0,3∙14395=10 435 млн. теңге 

Бұл инвестициялық жобаны бағалауды тек төрт көрсеткіш 

қолданылатыны белгілі 

Іо - бастапқы инвестициялар; 

CF - несие қайтаруға жіберілетін ақша ағыны  ; 

 r - банктің несие бойынша пайыздық мөлшерлемесі (10%); 

n - жылдық күнтізбелік  кредит.: 

Әзірлеу  және инвестициялық жобаларды талдау кезінде  неғұрлым 

күрделі болып пайданы есептеуі болып табылады және жіберілетін қаржы CF 

болып табылады.  

Электр және жылу энергиясына босату тарифі біздің ЖЭО-нан  

рентабельділігі 20% болады осы жобада. 

Тоэ = Sэ ∙ 1,2=5,9∙1,2=7,1 теңге/кВтсағ, 

                       Т

от = Sт∙1,2=1490∙1,2=1788 теңге/Гкал. 

 

Өткізуден түскен табыс электр және жылу энергиясын ЖЭО құрайды: 

 

Т=Этн∙Эот+Тот∙Qот=7,1∙909,2+1788∙6086/1000=17319 млн. теңге, 

 

ал қосынды шығындар бойынша: 

 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

Ш= Ѕэ∙Эот+ Ѕт∙ Qот=5,9∙909,2+1490∙6086/1000=14432 млн. теңге. 

Олардың арасындағы айырмашылық пайданы береді: 

П = Д - 3=17319-14432=2886 млн. теңге. 

Төлегеннен кейін табыс салығы, 20% - ы мөлшерінде құрылады таза 

пайда: 

ТП = П ∙ (1-0,2) =2886 ∙(1-0,2) =2309 млн. теңге, 

ол толығымен  қайтаруға, несиеге, банкке кететін ақша, яғни ол қолма-

қол  

ақша ағыны  болып табылады  СF. 

 

Таза ағымдағы құнды  анықтау NPV 

 

 NPV әдісі әр ақша ағымының таза кірісін есептеп, барлығын бірге  

 

қосып, дисконтталған таза кірісті шығарады. 

 

NPV=

-Io 

 

 

4.1-кесте - NPV Есептеу 

жыл 

CF 

R

10

 

PV

10 

0 

-10 

435  

         

1,0  

     -

10434,5  

1 

2 309  

0,909 

      

2099,3  

2 

2 309  

0,826 

       

1908,4  

3 

2 309  

        

0,751 

       

1734,9  

4 

2 309  

0,683 

       

1577,2  

5 

2 309  

 0,621 

1433,

8 

6 

2 309  

 0,564 

1303,

5 

7 

2 309  

 0,513 

1185,

0 

NPV 

 

 

+807,

6 

 

 

Есептеу NPV бірінші оң мәніне дейін жүреді   PV. Нәтижесінде  жоба 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

өзін-өзі 7 –ші жылы ақтайды.   

Бұл әдісті кеңінен пайдалану оның ыңғайлылығында және түрлі 

комбинацияларды қолдануға мүмкіндік бере алатындығында. 

Пайданың ішкі нормаларын  есептеу IRR 

Айлық немесе жылдық сияқты тұрақты мерзімдері сайын болып 

тұратын ақша ағымдарын қолдану арқылы табыстылықтың ішкі нормасын 

анықтау. Яғни бұл NPV=0 болған жағдайын қарастырады. 

NPV=

-Io=0 шешімге қатысты r. 

IRR кезінде, NPV=0 жоба құндылығы не өспейді не кемімейді. Бұл 

дисконт коэффициенті  (R= 1: (1+r)п)  инвестицияларды тиімді және тиімсіз 

деп бөледі.Есептеу нәтижесі кестеде келтірілді 4.2. 

 

4.2-кесте - IRR Есептеу 

ж

ыл 

CF  

R10  

 

0 

-10 

435  

1,0  

1 

2 309  

0,909  

2 

2 309  

0,826  

3 

2 309  

0,751  

4 

2 309  

0,683  

 

5 

2 309  

0,621  

6 

2 309  

0,564  

7 

2 309  

0,513  

NPV  

 

+807,6  

 

IRR шамасы мына формула бойынша анықталады: 

IRR

 

IRR жоба бойынша тәуекел деңгей индикаторы болып табылады , IRR 

мәні жоғары болған сайын соншалықты жобаның беріктік қоры және 

болашақ ақша түсімдерін бағалау кезінде болып қалу қателіктері де кемиді. 

3.4.3 Есептеу инвестициялардың өтелімділік РР 

Бастапқы инвестиция сомасын өтеу үшін қажет мерзімін табуымыз 

керек. 

РР =Io/CFn 

РР =10 435/2 309,2=4,5 жыл. 

Жүргізілген есептеулер көрсеткендей газ-турбиналық қондырғылардың 

жоғары тиімділігі электр қуаты ретінде жақсы көрсеткіштер берді. ЖЭО-ның 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

жалпы жылу энергиясымен және өзіндік электр құны 5,9 тг/кВтсағ және 1490 

тг/ГДж.  

 

Шымкент қаласындағы ЖЭО-дағы қайта құру бойынша қондырғылар 

орнату жұмысы тиімді деп айтуға болады. Бу шығыры мен қазандарын 

орнату барысында  Шымкент қаласы мен облысындағы энергияның тапшы-

лығы жойылады. Қайта құру кезінде қондырғыларға жұмсалған қаражат 

толықтай өз бағасын ақтайды. 

Кәсіпорындар мен ауыл адамдарының санының жыл сайын өсуіне 

байланысты бұл жаңарту жұмыстары өз уақытында атқарылып отыру қажет. 

Және де мерзімінде жөндеу жұмыстары жүргізілуі тиіс. 

Экономикалық бөлімде сол жобаға қажетті техника-экономикалық 

есептеулер жүргіздім. Бұл есептеудің мақсаты жобаны іске асыру барысында 

қанша мөлшерде ақшалай қаражат қажет екендігі және ол қаражатты қайдан, 

сонымен қатар ол қаражаттың қанша уақытта ақталатындығы, яғни алған 

қарыз несие қаражаттың төлену уақытын есептедім. Пайданың ішкі нормасы 

IRR=11%,инвестицияның өтелу мерзімі  РР=4,5 жыл екендігі анықталды. 

Жалпы жобаны қорытындылай келе, орындалған шаралар барлық 

жағынандатиімді екені анықталды. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

Қорытынды 

 

Жобаны қорытындылай келе, Шымкент қаласындағы ЖЭО-дағы қайта 

құру бойынша қондырғылар орнату жұмысы тиімді деп айтуға болады. Бу 

шығыры мен қазандарын орнату барысында Қызылорда қаласы мен 

облысындағы энергияның тапшылығы жойылады. Қайта құру кезінде 

қондырғыларға жұмсалған қаражат толықтай өз бағасын ақтайды. 

Кәсіпорындардың мен қала тұрғындарының санының жыл сайын 

өсуіне байланысты бұл жаңарту жұмыстары өз уақытында атқарылып отыру 

қажет. Және де мерзімінде жөндеу жұмыстары жүргізілуі тиіс. 

Мен өміртіршілік қауіпсіздігін қарастыру кезінде қауіпсіздік және 

еңбекті қорғау бойынша заңдық және нормативтік актілерді қарастырдым. 

Қазандық қондырғыларынан шығатын шуды есептедім.Шудың акустикалық 

есебін жүргізе келе есептелген мәндерім шектік мәндерінен асқан жоқ.Және 

де «Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне қойылатын 

талаптарды» қарастырдым. 

Экономикалық бөлімде сол жобаға қажетті техника-экономикалық 

есептеулер жүргіздім. Бұл есептеудің мақсаты жобаны іске асыру барысында 

қанша мөлшерде ақшалай қаражат қажет екендігі және ол қаражатты қайдан, 

сонымен қатар ол қаражаттың қанша уақытта ақталатындығы, яғни алған 

қарыз несие қаражаттың төлену уақытын есептедім. 

Жалпы жобаны қорытындылай келе, орындалған шаралар барлық 

жағынан да тиімді екені анықталды. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Бет 

ДЖ.5В071700.2016 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 

 

1.  Нормы технологического проектирования тепловых электрических 

станций., М. 1981. 

2.   Рыжкин В.Я. Тепловые электрические станции. М., Энергоатомиздат, 

1987. 

3.  Смирнов А.Д., Антипов К.М. Справочная книжка энергетика. М. 

Энергоатомиздат, 1984. 

4.  Тепловой расчет котельных агрегатов (Нормативный метод), под ред. 

Кузнецова Н.В. и др., М. Энергия, 1973. 

5.  Липов Ю.М. и др. Компоновка и тепловой расчет парового котла. М. 

Энергоатомиздат. 1988. 

6.  Ривкин С.Л., Александров А.А. Теплофизические свойства воды и 

водяного пара. Справочник. М. Энергоатомиздат. 1984г. 

     7.  Правила технической эксплуатации электрических станций и сетей. 

М.Энергоатомиздат. 1989. 

     8.  Соколов Е.Я. Теплофикация и тепловые сети. - М.: МЭИ, 7-е изд., 

2001. 

     9. Тепловые сети, СНиП 41-02-2003, Госстрой России, М. 2004. 

    10. Правила технической эксплуатации электрических станций и сетей. 14-

е изд.-М.: Энергия, 1990. 

     11. Пырков В.В. Современные тепловые пункты. Автоматика и 

регулирование. Киев.2007. 

    12.Бақытжанов И.Б. Жылуэнергетика мен жылутехнологияларда энергия 

үнемдеу. Оқу құралы – Алматы: АЭжБИ, 2009. 

    13.Тиатор И. Отопительные системы. М: Техносфера, 2006. 

    14.Зингер Н.М. Гидравлические и тепловые режимы теплофикационных 

систем. -М.: Энергоатомиздат, 1985. 

    15.Рихтер Л.А. Охрана водного и воздушного бассейнов от выбросов 

ТЭС.М. Энергоиздат. 1981. 

    16.Охрана окружающей среды. Под ред. С.В. Белова. М.1991. 

    17.Справочная книга по технике безопасности в энергетике. Т.1, 2. 

М.1978.