Ерксіз электр тербелістері. Резонанс.
Е
14-сурет
гер қарастырған тербелмелі контурға ток көзін қосатын болсақ, ондағы контурға периодты түрде әсер ететін э.қ.к-і Е туындайды. Яғни контурда еріксіз электромагниттік тербеліс пайда болады (14 -сурет). Әрине, периодты түрде берілітін сыртқы э.қ.к-ті әр түрлі әдістермен қосуға болады. Сөйтіп, сыртқы э.қ.к-і уақытқа байланысты синусойдалы заңдылық бойынша өзгерісін, яғни
.
Енді еріксіз тербелістің дифференциялдық теңдеуін табу үшін, тұйық тізбекке арналған Кирхгофтың екінші ережесін мына түрде жазамыз:
Н емесе
Мұндағы q зарядты ток арқылы өрнектеп және теңдіктің екі жағын -ге бөлсек, онда бұл формула мына түрге келеді
15-сурет
Осы өрнек ерiксiз электромагниттiк тербелiстiң дифференциалдьқ теңдеуi деп аталады.
Бұл теңдеудiң шешуi
.
Тербелiстiң ток амплитудасы және ток пет э.қ.к-i арасындағы фазаларының айырымы мынадай болады:
,
.
Егер R=сопst болса, ток амплитудасы өзiнiң максимал мәнiне жетедi, яғни
; .
Сөйтiп, шартының орындалуы, яғни сыртқы э.қ.к-i жиiлiгi мен контурдың меншiктi тербелiс жиiлiгi өзара тең болса, онда мұндай құбылысты электрлiк резонанс деп атайды. 15-суретте ток күшi үшiн тербелiс жиiлiгiмен байланысты резонанстық қисықтар кескiнделген.
2.2. МЕХАНИКАЛЫҚ ТЕРБЕЛІСТЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРУ ӘДІСТЕМЕСІ
Тербелістер бөлімі бойынша әсіресе электромагниттік тербелістер бөлімі бойынша есеп шығару мектеп оқушылары үшін басқа бөлім есептерін шығаруға қарағанда қиын соғады. Тербелістер бөлімі өзі жоғарыда айтылғандай математика алгебра пәндерінің тригонометриялық функциялар туралы білімді меңгермейінше оқушы «Тербелістер» бөлімінің мән-мағынасын жете түсініп меңгермейді, әрине өздігінен есеп шығаруда қиындықтарға кезігеді.
1. Сол себептен біз «тербелістер» бөлімін оқытудың алдында тригонометриялық функцияларды (cos, sin заңдылықтарын) қайталаудан бастаған тиімді болады деп ойлаймыз.
2. Тербелістер бөлімі бойынша теориялық білімдерді қалыптасыру керек. Мұнда механикалық тербілістер және электромагниттік тербелістердің есептеу формулаларының анагогиялық екенідігіне оқушылардың назарын аударып олар арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды ашып түсіндіру керек.
3. Тербелістер бөліміне қатысты есептерді:
а) жалпы тербелмелі қозғалыс заңдылықтарын оқып үйренуге байланысты есептер;
ә) тербеліс теңдігін берілген шамалар көмегімен есептеп табуға арналған есептер;
б) дененің тербеліс графигі көмегімен тербеліс теңдеуді жазу немесе немесе т.б. есептеп табуға байланысты берілген есептер деп негізгі турлерге жіктеуге болады деп санаймыз. Және оқушыларға осылайша жіктеп түсіндіру тиімді деп ойлаймыз.
4. Бөлім бойынша түрлі есептерді шығару жолдары туралы білімдерін қалыптастыру, есеп шығару дағдыларын қалыптастыруда төмендегі есеп шығару алгоритміне негізделуге болады деп санаймыз.
Есеп шығарудың алгоритмін лок схема түрінде көрсететін болсақ:
Достарыңызбен бөлісу: |