Дипломдық жұмыстың құрлымы мен көлемі

Індеттану және ветеринария ісін ұйымдастыру кафедрасы

Беттер саны 27

Сызбалар мен көрнекі

материалдар саны 9

Қосымша 3


Орындаған: Байғозиева Меруерт Бақытбекқызы
2007жылы « » қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі Н.Н.Ахметсадықов
Жетекші Т.Сайдулдин
Сарапшы
Алматы 2007

МАЗМҰНЫ
Кіріспе…………………………………………………………………..................3

1 Әдебиетке шолу…………………………………………………………...........4

1.1 Лейкоз туралы түсінік………………………………………………..............4

1.2 Сиыр лейкозын балау әдістері……………………………………………… 5

1.2.1 Серологиялық балау………………………………………………………..7

1.3 Әдебиетке шолуды қорытындылау………………………………………….9

2 Өзіндік зерттеулер……………………………………………………………....9

2.1 Зерттеу нысандары мен әдістері…………………………………………… .9

2.2 Зерттеу нәтижелері……………………………………………………………9

2.2.1 ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы өңірлік бөлімшесіне сипаттама...................................…………………………...9

2.2.2 2004-2006 жж. Алматы өңірі бойынша сиыр лейкозын балау нәтижесін талдау…………………………………………………………................………..12

2.2.3 “Адал” АӨК-не сиыр лейкозына індеттанулық талдау………………...14

2.2.3.1 “Адал” АӨК сиырларын лейкозға серологиялық балау………………18

2.3 Экономикалық тиімділікті есептеу………………………………………....20

3 Қорытынды……………………………………………………………….........22

4 Ұсыныс……………………………………………………………………........23

5 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі…………………………………………….24

Еңбекті қорғау……………………………………………………………………25

Қосымша…………………………………………………………………….........26

Осыған байланысты жұмыстың мақсаты ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы өңірлік бөлімшесі зертханасында сиыр лейкозын серологиялық балау әдістерін меңгеру болды. Бұл мақсатты шешу үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

1. ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы өңірлік бөлімшесі зертханасы жұмысына талдау.

2. Алматы өңірі бойынша сиыр лейкозын балау нәтижелерін талдау.

3. Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы “Адал” АӨК-де сиыр лейкозына індеттанулық талдау жүргізу.

4. “Адал” АӨК сиырларының қан сарысуын лейкозға тексеру.

Ең алғаш лейкозды неміс патоморфологы Р.Вихров 1845 ж 55 жастағы әйел мәйітін сойып зерттегенде анықтаған. Ол талақтың үлкейгенін және жүрек пен қан тамырларда іріңге ұқсас массаның жиналғанын көрген. Микроскоппен қарағанда масса лейкоциттен тұрған [2].

Қоздырушысы ­– Bovine leucosis oncovirus Retroviridae туыстастығының Oncarnoviridae туыстық тармағына жатады. Құрамында РНҚ бар, көбейгенде

ДНҚ көшірмесі бар провирус түзеді. Провирус иесінің торшасындағы хромосоммен бірігіп, торшаның негізгі қалпын өзгертіп трансформацияға

ұшыратады. Сиыр лейкозының вирусы (СЛВ) онковирустардың С типіне жатады. СЛВ сыртқы ортада төзімсіз. Жоғары температураға сезімтал. Дезинфекциялау үшін күйдіргіш натрий, формальдегид және тағы басқа дезинфектанттар әдеттегі концентрациясында пайдаланылады. СЛВ сиырмен қатар буйвол, қой мен ешкі бейім [1].

Лейкозбен сиыр малының барлық тұқымының қай жастағысы болмасын ауырады. Әйтседе ауру 4-8 жас аралығында жиі байқалады.

Лейкоздың қоздырушысының бастауы ауырған жануарлар. Ауруға шалдыққан сиыр ауру белгісі біліне бастаған мезеттен бастап вирусты сүт пен уыз арқылы бөліп шығарады. СЛВ табиғи жолмен жұққанда сиырлардың

сүті мен уызындағы торшаларда орын тебеді, ал сілекей, танаудан аққан сора, несеп пен шәуеттен вирусты бөліп алу мүмкіндігі дәлелденген жоқ.

Ауру бұқаның шәуетінде СЛВ болмайды, бірақ жыныс жолдарында қабыну процесі болса, шәуетке вирус алып жүретін лимфоциттер өтіп кетеді.

Табиғи жағдайда СЛВ инфекциясы туғанға дейін және туғаннан кейін беріледі. Туғанға дейінгі вирустың гамета арқылы генетикалық немесе хромосомдық трансмиссия, ал бөтен вирион эпигенетикалық немесе экстрахромосомдық трансмиссия жолымен, ал туғаннан кейін сүтпен немесе жанасу арқылы беріледі.

Әдістің негізгі шеткері қандағы лимфоидты қатардағы көп мөлшердегі лейкоциттерді, әлсіз дифференцияланған торшаларды, сонымен қатар полиморфты, тән емес түрдегі қан түзетін мүшелер торшаларын айқындауға негізделген (1 кесте).

Кесте 1 - Лейкозға сау, күдікті және ауру сиырдың 1мм³ қанындағы лейкоциттер мен лимфоциттер саны

Егер жануардағы лейкоциттер саны кестеде көрсетілген көрсеткіштен

төмен болса, нәтиже теріс деп саналады.

Егер лейкоциттер саны кестеде көрсетілген көрсеткіш деңгейінде болса, нәтижені күдікті деп санайды, егер кестедегі ең аз көрсеткіштен төмен болса, нәтижені теріс деп санайды. Егер 1см³ қандағы лимфоциттер саны кестедегі көрсеткіштен көп болса, нәтижені оң деп бағалайды.

Сурет 1- Сиыр талағы: 1- ауырған малдан, 2- сау малдан

Сурет 2- Сиыр ұшасының лимфа түйіндеріндегі ісіну