17
5.4 Электржетегі автоматтандырылған жолаушылық лифтісін электр
қоректендіруіне, жабдықты жөндеу жұмыстарына кеткен шығындарды
есептеу
65
5.5 Жалпы үнемдеуді есептеу
66
Қорытынды
68
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
69
18
Кіріспе
Лифт деп кабинасы шахтада орналасқан қатты вертикальді
бағыттаушы бойыша жылжитын, түсіру (жүктеу) алаңдарында жабылатын
есіктермен жабықталған, адамдарды (жүктерді) бір деңгейден басқасына
көтеру және түсіруге арналған үзілмелі әрекеттегі транспорт құралын
атайды. Арбашасы электр қозғалтқышпен қозғалатын лифт электрлік деп
саналады.
Жолаушы лифтсіне қойылатын ең басты талаптар олар: қауіпсіздік,
сенімділік, бірқалыпты ұмтылыс, бірқалыпты қозғалу және тежелуі,
кабинаның нақты тоқтауы, жене де лифтінің жұмысы өте шулы болмауы
керек. Қазіргі заманда ешбір тұрғын үй лифт құрылғысыз болмайды, және
оның болмауы бізді таңқалдырады. Соңғы уақытта жеке үйлерде лифтіге
деген сұраныс көбеюде, себебі біздің өмірімізді жеңілдетіп қоймай оны
барынша ыңғайлы етеді. Өздігінен қозғалуға мүмкіндігі шектеулі адамдарға
таптырмас бірден-бір құрылғы. Мүмкіндігі шектеулі жандарға тұрғын
үйлерде, авто, әуе, темір-жол вокзалдарында, автобустарда, қоғамдық
ғимараттарда экскалатор мен лифтіге қарағанда, зауыттарда арнайы көтеру
механизмі жасалуда. Бұл лифттерді жасау үшін қолданылатын материалдар
адамдардың
ең
таңдаулы
талдғамдарын
қанағаттандыра
алады.
Понарамалық лифтілер үлкен сұранысқа ие, олардың кабинасы мен қоса
шахталары да мөлдір болып келеді.
Вертикальді транспорттың басты артықшылығы ол- ғимаратта алатын
шағын ауданы.
Б.з.д. І ғасырда Ежелгі Римде қазіргі лифттердің түп нұсқасы белгілі
болды. V ғасырдағы (Египеттің Синай монастырындағы лифтісің), ХІІ
ғасырдағы алғашқы тоқсанындағы (Франция) және де XVI ғасырдағы
(Англияда Виндзор сарайының лифті, Париж сарайларының бірінде
Велайердің «ұшатын үстелі») одан да ерте лифт туралы жазбалар бар.
Э.Отистің лифттері ХІХ ғасырдың ортасында АҚШ та пайда болды.
Олар арқандары үзіліп кеткен жағдайда кабинаны ұстап қалатын
ұстаушылармен жабдықталғын.
Лифт жасау тарихында ХІХ ғасырдың 60 жылдарынан булық
жетектермен жасайтын, содан соң гидравликалы жетектермен лифттер
жасалды. Тек ХХ ғасырдың басында ғана электрлік лифттер үлкен
қолданысқа ие болды.
Шығарылатын лифтілердің өсуімен байланысты олардың құрылысы
жетілдене түсті. Лифтінің басты ерекшеліктері, жолаушылардың
бұйрықтары бойынша жұмыс жасайтын оқшауланған автоматты жүйені
құрайды.
Лифтіде жолаушыны керекті қабатқа жеткізу және оның қауіпсіздігі
барынша автоматтандырылған. Қызметтер көрсететін персоналдарға:
лифтінің электрлік механиктері, лифттің қараушысы, диспечер және ЛАС
кезекшілік электрлік механиктері жатады.
19
1 Аналитиқалық қарау
1.1 Лифт жалпы құрылымы
Тұрғын үйлердегі лифттердің бөліктерінің жалпы құрылысы көбіне
бірдей келеді, олар 1 суретте көрсетілген. Оның функцияналды бөліктері
келесі функцияны атқарады: лифттің шахтасы дегеніміз тоқтау жеріндегі
күтіп тұрған жолаушылардың қозғалмалы тұрған кабинасы мен және қарсы
салмақтықпен болдырғызбайтын құрылғыны айтады, машианлық бөлмесі
шахтаның бір бөлігі (немесе басқа бөлме) онда еңгізу құрылғысы, жетектік
механизмі, лифтті басқару құрылғысы, қозғалыс жылдамдығын реттегіші
орнатылған, бас жетектің шығыры дегеніміз лифттің кабинасын екі режимде
көтеріп және түсіреді, олар жоғары және төмен жылдамдықта; тартылу
арқандары дегеніміз тартылу арқандары арқылы басты жетек шығыры
арқылы оған байланған кабина мен кері жүктемені (салмақта) төмен және
жоғары көтереді; ұстағыштар дегеніміз бағыттауштардағы кабинаны (кері
салмақ) төмен жүрісте тоқтату үшін қолданылады, ол егер лифті
жылдамдығы лифт (кері салмақ) қозғалысының номиналды жылдамдығынан
асып кетсе, кабина купесі дегеніміз жолаушылардың және жүктің
орнығатын жері, кабина бөлушісі дегеніміз қабаттық ауыстырғышы арқылы
лифтінің жылмдағын төменнен жоғарыға ауыстыру үшін қолданылады;
бағыттауыш топсасы дегеніміз кабинада және қарсы салмақта ораналасатын
құрылғы, ол арқылы кабина вертикаль бағыт бойынша жылжиды;
кабинналарды бағыттаушылар дегеніміз олар шахатада орналасқан,
кабинаның вертикалды түрде қозғалуына мүмкіндік береді; қарсы
салмақтың бағыттаушысы ол шахтада орналасқан, вертикальді жүруге
мүмкіндік береді; қарсы салмақтық- басты жетек шығырды қосуды
жеңілдету үшін жуктелген кабинаның пайдалы салмағын тенестіреді; буфер
дегеніміз кабина мен кері жүктеменің жүрісін жұмыс режимінен төмен
түспеуін қадағалайды, кішкентай шұңқыр бөлме дегеніміз шахтанын
төменінде ораналасқан кішкентай шұңқыр бөлме онда буфер және
жылдамдық шектеуіш құрылғысы бар, созу құрылғысы- жылдамдық
реттеуіш канаты үзілген кезде электр тізбегінің өшуін реттейтін
механикалық құрылғы; жылдамдық реттеуіш арқаны кабинаның бір жағына
бекітіліп және машиналық бөлмесіндегі жылдамдық шектеуін аппараты
арқылы өтіп жұмыс жасайды, жылдамдық реттегіш құрылғысы дегеніміз
төмен жүріс кезінде номиналды жылдамдық асып кетсе, кабинаны (қарсы
салмақ) ұстап қалу механизмін іске қосу үшін керек, лифтті бақылау
станциясы қорғаныс құрылғылары, блокттар, реле және контакторлар,
орналасқан жер, олар лифтінің жұмысын бақылайды.
