Дипломды қ ж ұ м ы с иондаушы сәулелердің бағыттарын анықтау тәсілі. Орындаған: 14-14 тобының студенті

болады. Мұндағы N заттың 1 см² көлеміндегі атомдар саны.

γ – кванттың заттан өтуі кезінде негізінен үш процес – фотоэффект, жұптардың туындауы және Комптон эффект нәтижесінде энергия шығыны туындайды.

Сонымен γ – кванттың орта атомымен өзара әсерлесуінің толық қимасы σ фотоэффекттің қимасы σ_ж және комптон эфекттің қимасы σ_к - лардың қосындысына тең болады: σ = σ_ф + σ_ж + σ_к

Егер γ – квант энергиясы ондаған Мэв – тен үлкен болса ядролық фотоэффект құбылысы (γ – кванттың ядромен соқтығысып жұтылуы – фотоядролық реакция) бақылануы мүмкін. Бұл жағдайда ядролық фотоэффект қимасын да ескеру қажет. Төмен энергияларда оны ескермеседе болады.

Фотоэффект құбылысында квант энергиясы электронның байланыс энергиясы I мен оның кинетикалық энергиясы Е_е – ге тең болады. Демек электронның энергиясы:

Энергиясы hυ ~ mc² жуық, бірақ К – жолақтың жұтылу шекарасына жуық болмаған, фотондар үшін К – қабықта үшін фотоэффекттің қимасы:

Фотон энергиясы hυ >> mc² болса фотоэффекттің қимасы γ – квант энергиясына кері пропорционал болады. Сол себептен ауыр элементтер үшін, мысалы қорғасын үшін, фотоэффекттің қимасы, фотон энергиясы 5 Мэв – ке тең болған кезде, өте жоғары мәнге ие болады. (11) өрнек жұтылу жолағының шекарасына жуық болған жағдайда дұсыс нәтиже бермейді. Бірақ бұл өрнек

3 – сурет. Қорғасын және алюминиден өткен γ – кванттардың жұтылу коэффеценттері μ_ф, μ_к және μ_ж – тың энергияға тәуелділігі. [2]