Диплом жұмысы Тақырыбы: «Бастауыш мектепте оқушыларды мәтін қүрастыруға дағдыландыру»

диплом жұмысы

Тақырыбы: «Бастауыш мектепте оқушыларды мәтін қүрастыруға дағдыландыру»

Ғылыми жетекші: профессор Молдабек Қ.

Орындаған: ПО-01-4к1 тобының студенті Қалыхова Г.

Іікір берушілер:

|.ғ.к., аға оқытушы ¥. Қайырбекова /^> *£ <Р^ d?.^T

(мерзімі)

»2 мектеп бастауыш сынып мұғалімі: ұрғанбекова Г.

(мерзімі)

ШЫМКЕНТ - 2005 ж.

Г. Қалыхова аталған тақырып бойынша II курстан бері іздену, зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеді. Алдымен курс жұмысын жазды, студенттердің ғылыми-практикалық конференцияларында баяндамалар жасады, ақыры диплом жұмысына айналдырды.

Г. Қалыхова тақырып бойынша көп ізденді. Көптеген ғылыми-теориялық, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерден, тақырыпқа байланысты жекелеген мақалалардан, облыс және қала мектептері бастауыш сынып мұғалімдерінің тэжірибелерінен кеңінен пайдаланды.

Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер ретінен тұрады.

Кіріспеде жұмыстың өзектілігі, теориялық, практикалық маңыздылығы мен қолданылымы, ғылыми болжамы т.б. сөз болса, I тарауда бастауыш мектеп оқушыларын мэтін құрастыруға дағдыландырудың әдіс-тәсілдері қарастырылса, II тарауда бастауыш мектепте тікелей мэтінмен жұмыс істеудің әдістемесі сөз етілді.

Диплом жұмысына қойылатын талаптар толық орындалды.

Жұмыс қорғауға жіберілді.

ПІКІР

Г. Қалыхова мектебімізден педагогикалық іс-тэжірибеден өткен

кездерде аталған тақырып бойынша көп іздену жұмыстарын жүргізді.

I Мұғалімдердің ақыл-кеңестерін, ескертпелерін тыңдады. Олардың

тэжірибелерінен үйренді. Кейін байқағанымыздай, диплом жұмысын жазуда

біздің мұғалімдердің айтқандарын пайдаланыпты.

Диплом жұмысының нәтижелерін мектептерге ендіруге толық болады деп ойлаймыз. Біз солай істеп жатырмыз.

Мемлекеттік біліктілік комиссиясынан Г. Қалыхованың диплом жұмысын дұрыс бағалап, оған «өте жақсы» деген баға қоюды сүранамыз.

/Мектеп директоры: ////) ^Л/ Ъ^пл&хЛУ&Оі' Ш





М. Әуезов атындағы ОҚМУ Педагогикалық мэдениет және өнер институты ПО-01-4к1 тобынын студенті Қалыхова Гүлвираның «Бастауыш мектеп оқушыларын мэтін күрастыруға дағдыландыру» тақырыбына орындаған дипломдық жұмысына

ПІКІР

Қазак тілі білімінде соңғы жылдары мәтін, оның теориясы мен әдістемесі, мэтін кұрастыру мәселесі айрықша колға алынып зерттелуде. Бұ_л салада ф.ғ.к., профессор А. Жүбановтан басқа ғалым жоқ. Сондықтан студенттің мұндай таңда қиын салаға баруы - қүанарлық.

Мәтін қүрастыру мәселесі - бастауыш мектепте сөйлеу мен жазуды дұрыс ұйымдастырудың негізі. Себебі ғылыми-теориялық және әдістемелік тұрғыдан дұрыс түзілген әрі балалардың жас ерекшелігін ескере отырып күрастырылған мәтін - сауаттылыққа бастайтын алғашқы саты. Біздің ойымызша, дипломант осы мәселені дұрыс түсінген және жұмысында шама-шарқынша, диплом жұмысына қойылатын талап деңгейінде, шеше білген.

Диплом жұмысын жазуда Г. Қалыхованың көп ізденгендігі көрініп тү_р. Ғылыми-теориялык және ғылыми-әдістемелік әдебиеттер орынды пайдаланылған, сілтемелер дұрыс жасалған. Өзіндік пікірлері бар.

Г. Қалыхова диплом жүымысына қойылатын талапты толық орындаған және соған орай жұмысты сэтті жазып шыққан.

Г. Қалыхованың еңбегі атап өтуге түрарлық. Ал оның авторына «өте жақсы» деген баға қоюға болады деп ойлаймыз.

Ф.ғ.к., аға оқытушы: / ¥. Қайырбекова

құрастыруға дағдыландыру 8

1. 
   Мәтін және оның сипаттамасы мен анықтамасы 8
   
2. 
   Мәтіннің мазмұндық қүрылымы мен түрлері 13
   

II. 1 Бастауыш сынпытарда мәтінмен жұмыс істеу әдісі... .25

3. 
   Қорытынды 50
   
4. 
   Пайдаланылган әдебиеттер 54
   

Қазіргі кезде мектеп оқушыларының ойлау мен сөйлеу әрекетін дамыту күн тәртібіне өткір қойылуда. Сондықтан оқушының жазбаша сөйлеу икемділіктерін дамытуда қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытудың маңызы ерекше. Сондықтан баланы жазбаша сөйлеуге үйрету мәтін қүрастырудан басталады. Демек, сөйлеу тілін дамыту үшін баланың мәтін туралы түсінігі мен оны қүрастыра білу икемділіктері мен дағдылары қалыптастырылады.

Ал мектеп оқушыларының сөйлеу икемділіктерін дамытуда мәтін қүрастыра білу - қажетті мәселе.

Тақырыптың теориялық қолданылымы

Жас ұрпақты өзінің ана тілінде еркін, мүдірмей сөйлетіп үйрету үшін оқыту әдістемесін жетілдіре түсу - бүгінгі күннің аса маңызды мәселесі. Бүгінгі күннің тілек-талабы түрғысынан білім мазмұнын жаңарту, өмір талабына орай дамыта оқыту, оқытудың жаңаша әдіс-тәсілдерін қолданып, заман ағымына жауап беру мұғалімдерге жауапты істер жүктейді. Ол үшін:

• 
  ғылыми әдебиеттердің негізінде мәтіннің ерекшелігін ашу;
  
• 
  мәтіннің қүрылымын анықтау;
  
• 
  мәтіннің жасалуы үшін оны қүрайтын элементтерді, сөйлем
  қайырым ерекшелігін көрсету;
  
• 
  мәтіннің түрлері туралы мәлімет беру;
  

жаза білу шеберліктеріне ұластыру.

Олай болса, оқушыларды мәтін түзе білуге жаттықтыру үшін мәтін туралы жүйелі білім, теориялық негіз берілуі керек.

Тақырыптың практикалық қолданылымы

Жалпы ауызша және жазбаша сөйлеу, тілді дамыту төменгі сыныптан басталады дедік. Сондықтан сөйлеу тілін мәтін арқылы жаттықтырып, жаттығулар жүйесінде дамытуға болады. Тілді үйретіп, дамытуға қатысты А.Байтүрсынүлы төмендегідей тиімді тәсілдер мен қағидаларды үсынған:

1. 
   Оқушыға арналған материалдар аса түсінікті болуы шарт.
   
2. 
   Мәтін көрнекілік, иллюстративтік материалдар қазақ баласының
   ұғымына таныс және жақын болуы керек.
   
3. 
   Тілді оқытуда мақал-мәтелдер, нақыл сөздер, мысалдыр, қызық
   әңгімелер маңызды орын алуы қажет.
   
4. 
   Тілді оқытуда тіл үстартуға көркемсөзге де ден қойғаны дұрыс.
   

Қазақ мектептерінің мұғалімдері мен оқушылары ана тілінің қасиеті мен байлығын бірі игертуге, екіншісі білуге ұмтылып отырса ғана ана тіліміздің алдындағы перзенттік борыштарымызды өтей аламыз.

Бастауыш сыныптарда тіл дамыту жұмыстары мынандай бағытта жүргізілсе:

1. 
   Мұғалім сабақты түсіндіру барысында баламен қарым-
   қатынас жасағанда әсерлі сөйлеп, тыңдаушысын өзіне
   қаратып баулып алуы яғни тіл мәдениетінің жоғары болуы
   шарт.
   
2. 
   Баланың тілін дамыту үшін өзі қажет деген әдісті пайдаланса.
   
3. 
   Өтілетін мәтіндер, жаттығу жұмыстар қазақ баласының
   халықтық ұғымына таныс және жеңіл болуы.
   
4. 
   Лексикалық жұмыстарды жиі жүргізу.
   
5. 
   Сөздік жұмысын жүргізу, жаңа сөздерді үйрете отырып, оны
   іс жүзінде қолдана білу.
   
6. 
   Баланы әдеби тілде ауызша сөйлетуге және жазбаша сауатты
   жазуға үйрету.