187
Ойын мағынасымен жеке оқушының мақсаттары бір-бірінен алшақ кетпейді, қайта
бір-біріне қабысып, ұштасып жатады. Олай болатыны, ойын мақсаты - өзінің қарсыласын
ұту, одан басым түсіп, жеңіске жету. Ұлттық ойындардың жасаушысы – халық, бұл –
халықтық шеберлік. Осы күнде сол халық жасаған туындыларға күдікпен қарайтындар әлі де
кездеседі.
Ұлттық ойындардың ел арасында кең тарауына байланысты бір ойынның әр жерде
әртүрлі тәртіппен ойналуы және олардың атауларының әртүрлі болып келуі жиі кездеседі.
Осы жағдайды ескере келіп ойындарды жүйелеу, топтау және атау беру мәселесі шығады.
Топталып, жүйеленбеген ойындарды тәжірибелік тұрғыдан қолдану, ережесін айқындау
мүмкін болмайды.
1 сурет – Қазақтың ұлттық ойындарын жүйелеу, топтау.
Ойындарды жүйелеу арқылы оларды қолдану кезінде ойнаушыларды жынысына,
жасына қарай бөлу, олардың дене-күш даму ерекшелігін, мінез-құлқын ескеру арқылы
ойнаушыларды топқа бөлу, оқу-жаттығу ұзақтығын анықтау, жыл мезгіліне бөлу сияқты
қажетті шараларды іске асыруға мүмкіндік туады.
Ойындарды жүйелеу, топтау, барлық ойындар туралы алынған ақпаратты бір жерге
жинақтауға және осы ақпаратты ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан пайдалануға мүмкіндік
береді.
Қорыта келгенде, ұлттық ойындардың бастауыш мектеп оқу-тәрбие үрдісінде
пайдалануды зерттей келе біз ойындардың адамдарды дене дамуына, шынығуына, еңбек
етуіне бейімдеу мақсаттарында қажеттіліктен туғандығын көруге болады, сондықтан ұлттық
ойындар жалпы дене мәдениетін дамытудың негізі болып саналады деген тұжырым
жасаймыз.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Н.Назарбаев. Нұрлы жол – болашаққа бастар жол. Қазақстан халқына жолдауы. 2014ж
2. Кішібаева Д. Ұлттық ойындардың пайдасы /Бастауыш
мектеп, 2004ж №1. -Б. 52-56
3. Сағындықов Е. Ұлттық ойындарды оқу тәрбие ісінде пайдалану.
Қазақтың ұлттық ойындары
1. Қазғалмалы дене шынықтыру ойындары
2. Ой ойындары (Санамақ, жаңылтпаш, жұмбақ т.б.)
3. Затпен, құралдарды қолдану арқылы ойналатын
ойындар
4. Нәресте балалар ойыны
5. Мал – жануарлар, құстар т.б қолдану арқылы
ойналатын ойындар
188
ӘОК
796.077.5
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ САБАҒЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ САЛАУАТТЫ ӨМІР
САЛТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Мамеков Е.Т.
А.Титов атындағы орта мектебі «мектепке дейінгі шағын орталығымен
мемлекеттік мекемесі», Ескелді ауданы, Қарабұлақ кенті
Қазіргі кезде білім беру мекемелерінің алдында тұрған міндеттердің бірі – жас
ұрпақтың салауатты өмір сүруге көзқарасын қалыптастыру, олардың денсаулығын сақтауға,
қоршаған ортасын таза ұстауға және жоғары, сапалы білім алып, сол білімді келешектегі
өмірінде пайдалана білуге тәрбиелеу [1]. Өмір салты мен денсаулық арасындағы өзара
байланыс салауатты өмір салты ұғымын құрастырады. Салауатты өмір салтын насихаттауда,
салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру мәселелерін жетілдіретін, осы саладағы
басымдылықтарды анықтайтын ғылым да, өскелең ұрпақты оқыту, тәрбиелеу формалары
мен жаңа әдістерді ұстанатын білім де қажет. Мектеп оқушыларының салауатты өмір салтын
қалыптастыру туралы алған білімдері болашақ азаматтардың денсаулығын сақтап қалуға
берік тірек болады.
Мектеп оқушыларының салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру бұл:
- Біріншіден, жеке тұлғаның өзін қоршаған жансыз және жанды табиғи ортамен жан –
жақты үйлесім тауып, өз ғұмырын Отаны, елі, отбасы және өзі үшін барынша пайдалы өткізу
дағдысын қалыптастыру;
- Екіншіден, салауатты өмір салты – ол денсаулықтың үйлесімді дамып, сақталуы мен
орнығуын қамтамасыз ету мақсатында денсаулықты нығайтуға бағытталған іс – шараларды
жүргізу [3] .
Мектептегі оқушы денсаулығын сақтау мен қалыптастырудың басты мақсаты:
тұлғаның психологиялық, дене – қимыл әрекеттерінің мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін
ескеріп, гигиеналық ұғымдарды, салауатты өмір салтының уәждамаларын, жеке бас
тазалығын жете түсіндіру;
Олардың мінез – құлқында белгілі гигиеналық тұрақтылықты қалыптастыру, өзіне -
өзі қызмет ету, денсаулығын сақтау, нығайту, мәдени – гигиеналық мінез – құлық
дағдыларын қалыптастыру болып табылады. Сондықтан балаларды жасынан салауатты өмір
салтына қалыптастыруға күш салып, зиянды әдеттерден сақтандыруымыз керек. Денсаулық
тәрбиесі – ортақ мәселе. Халық санының өсуі, оның сапасы, деннің саулығы мемлекет әл –
ауқатының дамуына мұрындық болады. Сондықтан да Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен
дамуының стратегиясы» деген еңбегінде соның 4 негізгі күшін атап көрсетті. Оның бірі –
жер үстіндегі байлық деп отырғанымыз – адам, оның білімі мен іскерлігі, таланты мен
мәдениеті, денсаулығы деген еді [2].
Дене тәрбиесі сабағында жаңа инновациялық технологиялардың тиімділігі Білім-
қоғамды тұрақтандыратын, рухани мұраны сақтайтын, ұрпақты ұрпаққа сабақтастыратын
құрал. Қолда бар мүмкіндікті пайдаланып оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін тиімді қолдану,
жаңа технологияны әркімнің өз сабағында пайдалану арқылы оқушы жастарды халықтың
дәстүр үрдісінде адамгершілікке, салауатты өмір сүруге баулу дені сау ұрпақ тәрбиелеу дене
тәрбиесі пәні мұғалімдерінің басты міндеті. Олай болса, оқыту мен тәрбиелеудің ой елегінен
өтетін әдіс-тәсілдерін, жаңашаыл педагогтардың тапқан әдістемелерін біліп қана қою
жеткіліксіз, оны әркім өз мүмкіндігінше күнделікті сабақта пайдалану қажет. Сабақ
барысында оқушыларға жеңілдетілген логикалық сұрақтар беріп, кейін күрделі сұрақтарды
тапсырма ретінде беремін. Сұрақтарға байланысты жауабын тапқан оқушы, сол жерде
практикалық түрде орындап көрсетеді. Сабақ кезінде оқушының ішкі позициялық көз қарасы
мен бағыты айқын көрініс бере алады. Сонда ғана сабақ нәтижелі болып, білім сапасы
Достарыңызбен бөлісу: |
