Дәстүрлі аймақтық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары

23 
 
қажет.  Өйткені  мемлекеттік  білім  стандарты  деңгейінде  оқу  үрдісін  ұйымдастыру  жаңа 
педагогикалық  технологияны  ендіруді  міндеттейді.  Білім  беру  саласы  қызметкерлерінің 
алдына  қойылып  отырған  міндеттердің  бірі  –  оқытудың  әдіс-  тәсілдерін  үнемі  жетілдіріп 
отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру.  
Қазіргі  таңда  оқытушылар  инновациялық  технологияларды  сабақ  барысында 
пайдалана  отырып  сабақтың  сапалы  әрі  қызықты  өтуіне  ықпалын  тигізуде.  “Инновация” 
ұғымын  қарастырсақ,  ғалымдардың  көбі  оған  әртүрлі  анықтамалар  берген.  Мысалы, 
Э.Раджерс инновацияны былайша түсіндіреді: “Инновация- нақтылы бір адамға жаңа болып 
табылатын  идея”.  Майлс  “Инновация  –  арнайы  жаңа  өзгеріс.  Біз  одан  жүйелі 
міндеттеріміздің  жүзеге  асуын,  шешімдерін  күтеміз»,  –  дейді.  Инновациялық  құбылыстар 
білім  беру  саласында  өткен  ғасырдың  сексенінші  жылдарында  кеңінен  тарала  бастады. 
Әдетте  инновация  бірнеше  өзекті  мәселелердің  түйіскен  жерінде  пайда  болады  да,  берік 
түрде  жаңа  мақсатты  шешуге  бағытталады,  педагогикалық  құбылысты  үздіксіз  жаңғыртуға 
жетелейді.  
Жаңашылдыққа ұмтылу үшін оқушыға қолайлы мүмкіндік жасап, үйренудегі белсенді 
ісін  қолдап,  оның  сын  көзбен  қарау  қабілетіне  сенім  білдіріп,  өз  ойының  дұрыстығын 
түсіндіріп  еркіндікке  баулып,  өз  тарапынан  шешімді  қабылдай  білуге  дағдыландыру.  Бала 
жаңалыққа жаны құмар, білмегенін білгісі келіп тұрады. “Шәкірт – шәкірт емес, ұстазын ол 
сүймесе,  ұстаз-ұстаз  емес,  шәкірт  үшін  күймесе”,-деп  ағартушы  Ыбырай  Алтынсарин 
айтқандай, өз ісін жетік білетін, үнемі  ізденісте жүретін, мәдениетті ұстаз ел болашағының 
тізгінін  ұстайтын  қазіргі  жас  ұрпақтарына  жол  тапқанда  ғана  білім  жетістіктеріне  жететіні 
сөзсіз [2, 2-3б]. 
”Масырова Р.Линчевская Т – “Жаңару” дегенімізді былай деп түсіндіреді: “Жаңару – 
белгілі  бір  адам  үшін  әділ  түрде  жаңа  ма,  әлде  ескі  ме  оған  байланысты  емес,  ашылған 
уақытынан  бірінші  қолданған  уақытымен  анықталатын  жаңа  идея.  Қазақстанда  ең  алғаш 
«Инновация»  ұғымына  қазақ  тілінде  анықтама  берген  ғалым  Немеребай  Нұрахметов.  Ол 
“Инновация,  инновациялық  үрдіс  деп  отырғанымыз  –  білім  беру  мекемелерінің 
жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлек қызметі” деген 
анықтаманы  ұсынады.  Н.Нұрахметов  “Инновация”  білімнің  мазмұнында,  әдістемеде, 
технологияда,  оқу-тәрбие  жұмысын  ұйымдастыруда,  мектеп  жүйесін  басқаруда  көрініс 
табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше 
түрге бөледі: жеке түрі (жеке – дара, бір-бірімен байланыспаған); модульдік түрі (жеке – дара 
кешені, бір-бірімен байланысқан); жүйелі түрі (мектепті толық қамтитын) [3, 6-7б]. Әдіскер 
С.Көшімбетова  өзінің  зерттеуінде  оқу-тәрбие  үрдісінде  оқытудың  инновациялық  әдіс-
тәсілдерін  қолданудың  мынадай  ерекшеліктерін  атап  көрсеткен:  -  дербес  оқыту 
технологиясы  оқу-тәрбие  үрдісінде  ғылымның  негіздерін  игерту  үшін  ізгілік,  адамгершілік 
қасиеттерді  қалыптастыра  отырып,  жеке  тұлғаның  әлеуметтік-  психологиялық 
жауапкершілін арттырады. - қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгеруі; - 
оқытушы білмейтін шығармашылық  ізденіс негізінде өмірге келген жаңа қабілет;  - саралап 
деңгейлел оқыту технологиясында оқытудың мазмұны мен әдістері  шығармашылық  ізденіс 
іс-әрекет жасау негізінде адамның инновациялық қабілеттерінің қалыптасуына бағытталады. 
- ақпараттық  бағдарламалап оқыту  –  оқытудың мазмұнын пәнаралық  байланыс тұрғысынан 
ұйымдастыру;  -  иллюстрациялы  түсіндірмелі  оқытуда  «адам-қоғам-табиғат”  үйлесімдік 
бағыттағы  дүниетанымында  жүйелі  саналы  мәдениет  қалыптасады;  -  ізгілендіру 
технологиясында  педагогика  ғылымының  алдыңғы  қатарлы  ғылыми  жаңалықтарды 
тәжірибеде  «бала  –субъект»,  «бала-объект»  тұрғысынан  енгізіле  бастайды  да,  ал  ғылыми 
білімдер  «оның  тұрмысының  әлеуметтік  жағдайы  мен  іс-әрекетінің  әлеуметтік  нәтижесінің 
бірлігінде  қарастырады;  Ал  жалпы  инновацияны  модификациялық,  комбинаторлық, 
радикалдық  деп  үш  түрге  бөлуге  болады.  Модификациялық  инновация  –  бұл  бұрын  қолда 
барды дамытумен, түрін өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған 
тірек  конспектісі  жэне  оны  көптеген  мұғалімдердің  пайдалануы  мысал  бола  алады. 
Комбинаторлық  модификация  –  бұрын  пайдаланылмаған,  белгілі  әдістеме  элементтерін 

24 
 
жаңаша  құрастыру.  Бұған  пәндерді  оқытудың  қазіргі  кездегі  әдістемесі  дәлел.  Радикалдық 
инновация – білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік стандарт білім 
беруде,  негізінен,  мөлшерлерді,  параметрлерді,  деңгейлік  және  сапалы  оқытудың 
көрсеткіштерін  қалыптастырады.  Қазір  республика  оқу  орындары  ұсынып  отырған  көп 
нұсқалыққа  байланысты  өздерінің  қалауына  сәйкес  кез-келген  үлгі  бойынша  қызмет  етуіне 
мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға 
және  тәжірибеге  негізделген  жаңа  идеялар,  жаңа  технологиялар  бар.  Сондықтан  әртүрлі 
оқыту  технологияларын,  оқу  мазмұны  әрбір  білім  алушының  жас  және  жеке  дара 
психологиялық  ерекшеліктеріне  орай  таңдап,  тәжірибеде  сынап  қараудың  маңызы  зор. 
Ғылыми-  педагогикалық  әдебиеттерде  іс  жүзінде  анықталып  табылған  оқыту  үрдісінің 
нәтижесін  көретін  әдіс-тәсілдері,  түрлері  көбіне  жаңашыл,  инновациялық  болып 
табылады.Инновациялық  процестерді  ендіру  үш  өзара  байланысты  күштер  анықталады: 
енгізілген  технологияның  ерекшеліктерімен;  жаңашылдардың  инновациялық  әлеуетімен; 
жаңалықты енгізу жолдарымен. Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің 
ерекше  түрі  болып  табылады.  Инновациялық  оқыту  технологиясын  меңгеру  үшін 
педагогикалық  аса зор тәжірибені  жұмылдыру қажет. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен 
қарайтын,  жеке  басының  белгілі  іскерлік  қасиеті  бар  адамды  қажет  ететін  жұмыс. 
Шындығында да әрбір  педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру барысында өзін-
өзі  дамытады  және  өзін-өзі  қалыптастырады.  XXI  ғасырда  болашақ  мамандарды  даярлау, 
олардың  кәсіби  бейімделуін  қалыптастыру  мәселелері  –  кезек  күттірмейтін  өзекті  қоғам 
талабы.  Технологияның  өлшемдері  оқытудың  әдістемелік  мақсаттары,  оқыту  үрдісі,  оның 
міндетттерін  анықтай  алуы,  оқытудың  нәтижесін  болжай  алуы  және  психологиялық  - 
педагогикалық  білімдерді  меңгерумен  анықталады.  Оған  болашақ  маманның  біртұтас  оқу- 
тәрбие  үрдісінде  сабақты  тиімді  ұйымдастыра  білуі,  оқушылармен  ынтымақтастық  қарым-
қатынасты  жүзеге  асыра  алуы,  біртұтас  педагогикалық  үрдісті  диагностикалай  алуы  және 
сабақтың нәтижесі жоғары болатындай ең тиімді педагогикалық технологияны таңдай алуы 
қажет. Білім жалпы, кәсіби, техникалық, арнайы білім болып бөлініп кәсіппен ұштасады. Ал 
кәсіп  –  мамандық  таңдау,  мамандықты  меңгеру.  Білім  алып  кәсіп  иесі  болу  үшін  іскерлік 
қажет.  Іскерлік  –  оқу,  білім,  кәсіп,  тәжірибе,  ізденушілік,  өзіндік  жұмыс,  іс-шаралар, 
дағдыдан  туындайды.  Іскер  болу  үшін  іс-әрекетті  меңгеру  қажет.  Іс-әрекет  әрекеттен, 
операция,  қимыл-қозғалыстан  тұрады.  Барлық  үрдіс  байланыса  орындалғаннан  соң  нәтиже 
к
ӛрсеткіші  пайда  болады.  Әрбір  педагогтің  инновациялық  іс-әрекетін  қалыптастырудың 
педагогикалық  шарттары:  инновация  туралы  білімі;  инновацияны  жан-жақты  меңгеру; 
инновациялық  іс-  әрекет  диагностикасын  меңгеру;  инновацияны  тәжірибеге  ендіру 
жұмыстары; инновацияны практикада дұрыс қолдану. Әрбір білім беру ордаларында бүгінгі 
таңда  белең  алып  отырған  кемшіліктері  баршылық,  атап  айтатын  болсақ:  білім  сапасының 
т
ӛмендігі;  білім  саласына  мемлекет  тарапынан  реформалар  жүргізілгенімен  оқудың 
нәтижесінің  болмауы;  құжаттар  к
ӛптеп  шығарылғанымен  мардымсыздығы;  білім 
алушылардың  өздігінен  білім  алу  дағдысының  болмауы;  білім  алушылар  мен 
оқытушылардың  бірлескен  шығармашылық  еңбектерінің  болмауы.  Бұл  тығырықтан 
шығудың бірден-бір жолы оқу-тәрбие процесінде инновациялық әдіс- тәсілдерін енгізу, әрбір 
білім  алушылардың  білімге  деген  қызығушылықтарын,  талпынысын  арттырып,  өз  бетімен 
ізденуге,  шығармашылық  еңбек  етуге  жол  ашу.  Инновациялық  процестің  негізі  – 
жаңалықтарды  қалыптастырып  жүзеге  асырудың  тұтастық  қызметі.  Инновация  білім 
деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады.  
Білім  сапасын  арттырудағы  жаңа  инновациялық  технологияларды  оқып,  үйреніп, 
сараптай келе, мынадай тұжырым жасауға болады: - білім алушылардың білім, білік сапасын 
арттырудағы  жаңа  инновациялық  технология  түрлері  сан  алуан,  оларды  таңдау  жэне  одан 
шығатын  нәтиже  оқытушының  кәсіби  біліктілігіне  тікелей  байланысты;  -  жаңа 
инновациялык  технологияларды  енгізу  жүйелі  әрі  мақсатты  түрде  жүргізілгенде  ғана 
жетістікке жетуге болады. Қазіргі жас ұрпақтың саналы да сапалы білім алуының бірден-бір 
шарты  -  оқу  орындарындағы  білім  беру  процесіне  жаңа  инновациялық  технологияларды