Дәріскер: Х.ғ. к. Махмутова А. С. Тақырыбы: «Әрекеттесуші массалар заңын қышқылдық-негіздік тепе-теңдікке қолданылуы және аналитикалық химиядағы орны»

жүктеу 314,8 Kb.

бет	4/4
Дата	19.09.2022
өлшемі	314,8 Kb.
	#39315

1 2 3 4

лек2

Сілтілік (негіздік) ортада рН>7
Мысалы

рН + рОН = 14

Сутектік көрсеткіш арқылы ерітіндінің ортасын былай белгілейді.

Бейтарап ортада рН ═ 7

Қышқылдық ортада рН <7

Сілтілік (негіздік) ортада рН>7

Өсімдік, жануар және адам ағзасында жүретін реакциялар белгілі бір ортада (рН тұрақты) өтетіні белгілі. Организм ерітінділерінің рН-ы аз ғана өзгеретін болса, ол әр түрлі керексіз жағдайларға соқтыруы мүмкін.

Мысалы:

асқазан сөлінің рН-1,7 (күшті қышқыл),
қан рН-7,4 (әлсіз сілті),
сілекей рН-6,9 (әлсіз қышқыл),
көз жасы рН-7(бейтарап) болады.

рН = -IgzC (күшті қышқыл)
pH = 14 + IgzC (күшті негіз)
pH =½pK – ½ IgC (әлсіз қышқыл)
pH=14- ½ pK + ½ IgC (әлсіз негіз).
Қышқылдар мен негіздердің рН-ін есептеудің формулалары
Ерітінділердің сутекті көрсеткішін әр түрлі индикаторлардың көмегімен анықтайды. Индикаторлар дегеніміз сутек немесе гидроксил иондарының әсерінен түсін өзгертетін органикалық заттар. Бұған фенолфталеин, метилоранж және лакмус жатады. Химиялық практикада, әсіресе, лакмус көп қолданылады. Лакмустың ерітіндісі қышқылдық ортада қызыл түске, сілтілік ортада көк түске боялады.
Қазір ерітіндінің ортасын анықтау үшін әмбебап индикатор қағаз қолданылады. Оның түсі рН-1-ден 14-ке дейін әр түрлі боялған. Қағазды ерітіндіге батырып түсін салыстырады.
Ғылыми зерттеуде, өндірісте арнайы рН метр деп аталатын аспаптар қолданылады. Олармен ерітіндінің нақты рН мөлшерін анықтайды.
Протолиттік реакциясының бір компоненті еріткіш болуы мүмкін. Қышқылды-негіздік қасиеттері бойынша еріткіштерді келесі үш топқа бөлінеді:

Апротонды – Қышқылды-негіздік қасиеттері жоқ қосылыстар – мысалы, көмірсутектер жіне олардың туындылары.
Протофильді – негіздік қасиеттері көрсететін қосылыстар: кетондар (ацетон), жай эфирлер (диоксан, диэтилді эфир).
Амфипротонды – қышқылдық жіне негіздік қасиеттері көрсететін қосылыстар: су, спирттер, карбон қышқылдары.

Амфипротонды еріткіштердің ен маңызды ерекшілігі – бір молекуладан басқа молекулаға протонды беруі.
Протонды беретін еріткіштің молекуласы лионий, ал протонды алатын молекула лиат деп аталады
Назарларыңызға рахмет!

жүктеу 314,8 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4