ЭЛЕКТРОФИЛЬДІК ҚОСЫЛУ РЕАКЦИЯСЫНЫҢ

ЭЛЕКТРОФИЛЬДІК ҚОСЫЛУ РЕАКЦИЯСЫНЫҢ

1,3 - бутадиенге хлордың қосылуын қарастырайық. Біздің білетініміздей /алкендерге электрофильдік қосылу реакциясы – Ad_E/, хлордың молекуласы π – электрондардың әсерінен поляризацияланады. Полярланған хлор молекуласы бутадиенмен π – комплекс түзеді:

Оң зарядпен зарядталған хлор атомы электронды көміртегінің бір атомына қарай ығыстырады да, оның жәрдемімен σ – байланыс түзеді:

аллил катионы алкил катионы

Түзілген карбкатиондағы /І/ оң зарядталған көміртек атомы қос байланыстың қасында тұрғандықтан, мұндай карбкатион өте тұрақты. Неліктен мұндай карбкатион /аллилді/ тұрақты?

Қос байланыстың электроны /І/ делокализацияланып, үш sp² – гибрид күйіндегі көміртек атомдарына біркелкі бөлінеді, оны төмендегідей резонанстық құрылымдық формуласымен көрсетуге болады. /І және ІІ/.

Екі теңдеу арасындағы екі ұшты бағыттаушы сызық, оларға ортақ формула бар екенін, яғни олар бір – біріне ауысып отырады дегенді көрсетеді.

Бұлардан біздер бутадиенге СІ₂ 1,2 және 1,4 атомдарға қосылатынын көреміз.

4 3 2 1

С Н₂ – СН ═ СН – СН₂CI СН₂ ═ СН – СН – СН₂CI

СН₂CI – СН ═ СН – СН₂CI СН₂ ═ СН – СНCI – СН₂CI

Егер система тепе – теңдік күйден алыс болса және оның түзілу реакциясының активтену энергиясы, өнімнің түзілу реакциясының активтену энергиясынан төмен болса, көбіне 1,2 өнім түзіледі.
Н^*_1,2 < Н^*_1,4
Е гер система тепе – теңдік күйге жақын болса, реакция өнімдерінің ішінде тұрақтырақ изомер көбірек түзіледі: 1,4 өнім, төменгі температурада – 1,2 өнімнен басым болады, себебі, / Н1 _,4 >> Н1 ,₂/

Cистеманың тепе – теңдік күйге алыстауы немесе жақындауы температураға байланысты, жоғары температурада 1,4 өнім, төменгі температурада – 1,2 өнім көп болады.