Дәріс Қазақстандағы биологиялық алуан түрлілік жағдайын қысқаша талдау Мақсаты



жүктеу 0,78 Mb.
Pdf просмотр
бет9/28
Дата15.05.2018
өлшемі0,78 Mb.
#13603
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   28

 

19 


 

Дәріс 5 Дәрілік өсімдіктер және оларды  денсаулық сақтау практикасына 

енгізу. 

Мақсаты: Дәрілік  өсімдіктерді зерттеудің мақсаты және міндеттерімен, жаңа 

äәрілік өсімдіктерді айқындап әшкерлеудің жолдары және әдістерімен таныстыру 



Кілттік сөздер: Фармакология, гален  препататы, травник, Аюрведа, Сайдана 

Негізгі сұрақтар: 1) Дәрілік өсімдіктерді зерттеудің мақсаты және міндеттері 

2)  Қытай,  грек,  Арабия  және  т.б.  елдердің  дәрілік  өсімдіктерді  пайдалануы 

және олар туралы  негізгі еңбектері 

3)  Жаңа дәрілік өсімдіктерді айқындап әшекерлеудің жолдары мен әдістері 

 Дүниежүзілік    денсаулық    сақтау  ұйымы ( ДДС)  дәрілік    өсімдіктермен  

жұмыс  жасаудың  нұсқауын  жасады.  Ол  нұсқау      барлық  елдердің    азаматтары  

үшін    бұлжытпай    орындалатын    ереже    болуы    керек.  Сондықтан    ДДС-

ұйымының  (ВОЗ)  нұсқауын  халыққа  тезірек  жеткізіп  түсіндіру  үшін    академик 

Н.Д. Беклемишевтің  басшылығымен   біраз    ìàìàíäàð- ғалымдар  Ðàõèìîâ 

Ê.Ä., Ñàòûáàëäèåâà Æ.À., Ñóõîäîåâà Ã.Í., Àäåêåíîâ Ñ.Ì., Òоëåìèñîâà 

Ê.À.  Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíûң Ôàðìàêîëîãèÿëûқ Ìåìëåêåòòiê 

êîìèòåòiíiң  ұñûíûñûìåí æәíå ìàқұлдаыумен 1999 æûëû "Äәðiëiê 

өñiìäiêòåðìåí  жұмыс æàñàóäûң  íұсқауы" äåãåí àðíàéû æèíàқ êiòàï 

шығàðылäû. Áұë æèíàқòà äәðiëiê  өñiìäiêòåðäi çåðòòåóãå áàéëàíûñòû 

õàëûқаралық òàëàïòàð êåëòiðiëãåí. 

Áұë æèíàқ íåãiçãi 4 áөëiìíåí òұðàäû: 

1. Äәðiëiê  өñiìäiêòåðìåí æұìûñ æàñàóäûң  ДДС  ұйымы  ұñûíғàí 

íұñқàóû. 

2. Өñiìäiêòåí àëûíғàí äәðiëåðäің  қàóiïñiçäiãií æәíå òèiìäiëiãií 

çåðòòåóäiң íұсқàóû. 

3. Өñiìäiêòåí àëûíғàí äәðiëåðäi áàғàëàóäûң íұñқàóû. 

4. Æàқñû  өíäiðiñòiê ïðàêòèêà: äәðiëiê  өñiìäiêòåðäåí  өíiì  өíäiðóãå 

қîñûìøà íұñқàó. 

Áұë æèíàқòà — êiòàïòà êåëòiðiëãåí äәðiëiê  өñiìäiêòåðãå  қàòûñòû 

õàëûқàðàëûқ òàëàïòàðäûң iøiíäåãi áiçäiң    пәнімізге  қàòûñòûñû îë ДДС-

ұйымының íåãiçãi àëғàøқû òàëàáû. Îë òàáèғàòòàғû äәðiëiê  өñiìäiêòåðäi 

қîðғàï, ñàқòàï, ýêîëîãèÿëûқ òåïå-òåңäiêòi қàëûïòàñòûðóғà әðåêåò æàñàï 

æàғäàé òóғûçó. 

 "Äәðiëiê  өñiìäiêтерді  зерттеу ìàқñàòû ìåí ìiíäåòòåðiíå êåëåòií 

áîëñàқ, îë Áèîëîãèÿëûқ áiëiì ñàëàñûíäàғû iëiìíiң  қàçiðãi çàìàíäàғû 

æàғäàéûí êөðñåòó.  Нåãiçãi äәðiëiê  өñiìäiêòåðìåí, îëàðäûң òàðàëó 

åðåêøåëiêòåðiìåí, ìåäèöèíàäà ïàéäàëàíóûìåí òàíûñòûðó. Áұë 

тақырыпты    îқûғàíäà ñiçäåð ìûíà ìәñåëåëåð òóðàëû õàáàðäàð áîëып 

білулеріңіз  êåðåê. 

1. 

Әðòүðëi ñèñòåìàòèêàëûқ òîïòàðäûң íåãiçãi äәðiëiê  өñiìäiêòåði 



æәíå îëàðäûң áèîëîãèÿëûқ áåëñåíäi çàòòàðû òóðàëû; 

2. 


Àðíàéû òàíûëғàí-ìîéûíäàëғàí äәðiëiê өñiìäiêòåð òóðàëû; 

3. 


Қàçàқñòàííûң æàëïû áåëãiëi äәðiëiê өñiìäiêòåði òóðàëû; 

4. 


Äәðiëiê өñiìäiêòåðäi ñàқòàóäûң ïðèíöèïòåði òóðàëû; 


 

20 


 

5. 


Äәðiëiê өñiìäiêòåðäi ïàéäàëàíó òóðàëû. 

Åðòå çàìàíғû, æàáàéû àäàìäàð æåðãiëiêòi ôëîðàìåí òàíûñқàíäà 

өçäåði  үøií êөïòåãåí ïàéäàëû өñiìäiêòåðäi òàáà áiëãåí îíûң iøiíäå 

әðèíå øèïàëûқ  қàñèåòi áàð өñiìäiêòåð äå áîëғàí. Îë òóðàëû әäåáèåòòå 

ìәëiìåòòåð æåòêiëiêòi. Ìûñàëû: Õàëûқòûң àóðóғà, àøòûққà òөçiìäiëiãií 

àðòòûðó  үøií Øûғûñ Àçèÿ õàëûқòàðû øàé iøêåí, Îðòàëûқ Àìåðèêà 

õàëûқòàðû — êàêàî iøêåí, Îңòүñòiê Àìåðèêà õàëûқòàðû — Ìàòå 

æàïûðàқòàðûí ïàéäàëàíғàí, Àìàçîíêà èíäåèöòåði — Ãóàðàïóäаны 

ïàéäàëàíғàí. Îñû àëûíғàí  өñiìäiêòåðäiң  áәðiíäå êåéiííåí æàëïû áið 

çàò — êîôåèí àëêàëîèäû áàð åêåíäiãi àíûқòàëғàí. 

 Ãåëüìèíòòåðìåí (ïàðàçèò құðòòàð) күðåñó үøií Àôðèêà òұðғûíäàðû 

Êóññî  гүëií, Àçèÿ òұðғûíäàðû — Êàìàëó äåãåí өñiìäiêòi, àë Ñîëòүñòiê 

õàëûқòàðû — ïàïîðîòíèêòiң òàìûð ñàáàғûí қîëäàíғàí. Áұë өñiìäiêòåðäå 

ãåëüìèíòêå  әñåð åòåòií çàòòàð áið êëàñқà æàòàòûí òàáèғè  қîñûëûñòàð 

åêåíäiãi àíûқòàëғàí. 

Êөïæûëäûқ áàéқàó, ïðàêòèêà æүçiíäå  қàò-қàáàò òåêñåðiëãåí æәíå 

ұðïàқòàí-ұðïàққà êөï 

ғàñûðëàð áîéû áåðiëãåí ìәëiìåòòåðäiң 

íәòèæåñiíäå ôàðìàêîãíîçèÿ äåãåí ôàðìàöåâòèêàëûқ  ғûëûìíûң áið 

ñàëàñû  өìiðãå êåëäi. Ôàðìàêîãíîçèÿ (ãðåêòiң pharmakon — äәði, ó æәíå  

gnosis — çåðòòåó, áiëó) — äәðiëiê  өñiìäiêòåðäi äәðiëiê  қàñèåòi áàð øûғó 

òåãi  өñiìäiêêå áàéëàíûñòû øèêiçàòòû æәíå øûғó òåãi өñiìäiê æәíå 

æàíóàðëàðғà áàéëàíûñòû өíiìäåðäi àëғàøқû өңäåóäi çåðòòåéòií ғûëûì. 

Áiçäiң  äәóiðiìiçãå (ýðà) äåéií Òàÿó Øûғûñ õàëûқòàðû (Øóìåðëåð, 

Àññèðèÿëûқòàð, Âàâèëîíäûқòàð) äәðiëiê  өñiìäiêòåð òóðàëû ìәëiìåòòåð 

æèíàқòàғàí. Äåãåíìåí, өñiìäiêòåð òóðàëû ìîëûðàқ  ìәëiìåòòi Ãðåê 

әäåáèåòòåðiíåí òàáóғà áîëàäû. Ãðåêòåð òåê өç áiëiìäåðií ғàíà åìåñ, 

ñîíûìåí  қàòàð Åãèïåò, Òàÿó Øûғûñ õàëûқòàðûíûң  äәðiëiê çàòòàðûí 

êåңiíåí ïàéäàëàíғàí. 

Åðòåäåãi àòàқòû âðà÷ Ãèïïîêðàò (460-377æ á.ä.ä.) ìåäèöèíàëûқ 

øûғàðìà  құðàñòûðäû. Åìäåó үøií îë íåãiçiíåí ôèçèêàëûқ  æәíå 

äèåòàëûқ әäiñòåðäi ïàéäàëàíäû. Äåãåíìåí îíûң åңáåêòåðiíäå 230 äәðiëiê 

өñiìäiêòåðäiң ñèïàòòàìàñû áåðiëãåí. 

Өñiìäiêòåðãå  әñiðåñå êөáiðåê êөңië áөëãåí åðòå Ãðåê äәóiðiíäå  өìið 

ñүðãåí ôèëîñîô, áîòàíèê Тåîôðàñò (372-267æ á.ä.ä.) áîëäû. Тåîôðàñò 

"Өñiìäiêòåðäi çåðòòåó" òðàêòàòûíûң àâòîðû. 

Åðòåäåãi Ðèì ôàðìàöèÿñûíûң  æәíå ìåäèöèíàñûíûң  өêiëi Ê.Ãàëåí 

(131-201 æûëäàð) áîëäû. Îë өñiìäiêòåðäi äәðiëiê øèêiçàò ðåòiíäå өòå 

æîғàðû áàғàëàäû. Ãàëåí ïðåïàðàòòàðäû ýêñòðàêò әäiñiìåí  өíäiðóäi 

ұñûíûï iñêå àñûðäû. Îë îñû óàқытқа  äåéií Ãàëåí ïðåïàðàòòàðû äåãåí 

àòïåí áåëãiëi. 

Îңòүñòiê-Øûғûñ Àçèÿ õàëûқòàðûíäà êөïòåãåí äәðiëiê  өñiìäiêòåð 

áåëãiëi áîëäû. Îëàðäûң iøiíäå åң åðòå äàìûғàíû  Қûòàé ìåäèöèíàñû 

áîëäû. Әäåáèåòòåðäåãi ìәëiìåòòåð áîéûíøà áiçäiң äәóiðiìiçäåí 3000 æûë 

áұðûí  Қûòàéäà äәðiëiê  өñiìäiêòåðäiң 230 òүði ïàéäàëàíûëғàí. 



жүктеу 0,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   28




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау