Дәріс №2 химиядағы элементар процестер

жүктеу 0,57 Mb.

бет	9/10
Дата	27.09.2023
өлшемі	0,57 Mb.
	#43563

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

812514059089 Дәріс 2 химфизика

5. Гомолиздік реакциялар
Гомолиздік реакциялар деп молекулалардағы химиялық байланыстардың өзгеруі, басқа байланыстармен ауысуы жаңа электрон жұптарының үзілуі және түзілуі арқылы өтетін реакцияларды айтады. Гомолиздік реакцияларда әрқашан жұптаспаған электроны бар бөлшектер: бос радикалдар, ион-радикалдар, сольваттанған электрон қатысады немесе түзіледі.
Гомолиздік реакциялардың негізгі типтері:

гомолиздік ыдырау (гомолиздік диссоциация немесе гомолиз)

А – В → А• + В•
Мысалы: CH₃-CH₃ → 2•CH₃
H₂O₂→ 2•OH
CH₃O• → CH₂О + H•
RN═N-R → R• + N₂ + R•
Молекулалар гомолиздік ыдырағанда бос радикалдар, бос радикал ыдырағанда – атом немесе бос радикал және бір немесе бірнеше молекула түзіледі.

гомолиздік ассоциация (рекомбинация, коллигация) – диссоциацияға кері реакция, реагенттердің жұптаспаған электрондарының бірігуі нәтижесінде жаңа байланыс түзіледі:

A• + B• → A-B
Мысалы: H• + •CH₃ → CH₄
•CH₃ + •CH₃ → C₂H₆

гомолиздік орын басу – жұптаспаған электроны бар бөлшек молекуламен әрекеттесіп, жаңа молекула мен радикал береді:

A• + B-C → A-B + C•.
Мысалы: •CF₃ + RH → CF₃H + R•
•C₆H₅ + RSSR → C₆H₅SR + RS•

гомолиздік қосылу – қос байланысы бар молекулаға бос радикал немесе атомның қосылып, жаңа радикал түзуі:

A• + B═C → A-B-C•
Мысалы: R• + CH₂═CH-C₆H₅ → RCH₂C•HC₆H₅
H• + C₂H₄ → •C₂H₅
Осы процеске қарама – қарсы реакция да жүзеге асады:
A-B-C• → A• + B═C.
Мысалы: •C₃H₇ → C₃H₆ + H• немесе •C₃H₇→ C₂H₄ + •CH₃.

екі қаныққан молекуланың реакциясы нәтижесінде екі байланыс гомолиздік үзіліп, жаңа байланыстың түзілуі:

A-B + C-D → A• + B-C + D•
Мысалы: R-H + F₂ → R• + HF + F•
C₂H₅Li + IC₂H₅ →•C₂H₅ + LiI + •C₂H₅

жүктеу 0,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10