Қостанай мемлекеттік педагогикалық институт
Жаратылыстану-математика факультеті
Физика-математикалық және жалпы техникалық пәндер кафедрасы
Демина Н.Ф., Омарова Ж.М.
Физикадан олимпиадалық есептерді
шығару әдістемесі
оқу құрал
Қостанай, 2016
ӘОЖ 530.1 (075.8)
КБЖ 22.3 я73
Д 29
Сын пікір берушілер:
Касымова А.Г. – ф-м.ғ.к. (ҚМПИ физика-математикалық және жалпы техникалық пәндер кафедрасының доценті)
Джаманбалин К.К. – ф-м.ғ.д., профессор (Қостанай әлеуметтік-техникалық университетінің ректоры)
Д 29
|
Физикадан олимпиадалық есептерді шығару әдістемесі: мұғалімдерге және 5В011000 «Физика» мамандығының студенттеріне арналған оқу құралы / Н.Ф.Демина, Ж.М. Омарова. – Қостанай, 2016. – 112 б.
|
ISBN 978-601-7839-21-5
Бұл оқу құралы физикадан олимпиадалық есептерді шығару әдістемесіне арналған. Ол авторлардың оқушылармен физикалық есептерді шығарған көп жылдық тәжiрибесінің нәтижесі болып табылады. Оқу құралында физикалық есептерді шығару әдiстемесiнiң теориялық аспектiлерi және оларды орта мектептің физика курсының әртүрлi бөлiмдерi бойынша есептер шығару үрдісінде практикалық пайдалану мүмкіндігі көрсетілген.
ӘОЖ 530.1 (075.8)
КБЖ 22.3 я73
Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтының
ғылыми кеңесінің шешімі бойынша басылады
ISBN 978-601-7839-21-5
© Демина Н.Ф., Омарова Ж.М., 2016
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ…………………………………………………………………….
|
5
|
ФИЗИКА ПӘНІНЕН ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРУҒА АРНАЛҒАН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ.......................
|
9
|
1.1
|
Физика пәні бойынша есептерді шығарудың әдіс-тәсілдері ……..
|
9
|
1.2
|
Физика есептерін шығару барысында оқушылардың танымдық қызметін ұйымдастыру және оны шешудің кезеңдері…………….
|
11
|
1.3
|
Физикадан есептерді шығарудың алгоритмдік және эвристикалық тәсілдері ……………………………………………...
|
13
|
1.4
|
Математикалық аппаратты қолдануға қойылатын талаптар …….
|
16
|
1.5
|
Физикалық есептерді шығарудағы есептеуіш әдістері …………..
|
24
|
1.6
|
Есепте қарастырылатын құбылыстың физикалық моделі ………
|
27
|
1.7
|
Есептерді шығаруда қолданылатын физикалық методология қағидаттары (принциптері)…… ……………………………………
|
28
|
|
1.7.1
|
Симметрия қағидаты (принципі)………………………………
|
29
|
|
1.7.2
|
Салыстырмалылық қағидаты (принципі) ……………………...
|
36
|
2 7-9-ШЫ СЫНЫП ЕСЕПТЕРІН ШЫҒАРУ ӘДІСІ ……………………
|
41
|
2.1
|
«Гидростатика» бөлімі бойынша есептерді шығарудың ерекше әдістері……………………………………………………………..
|
41
|
2.2
|
«Жылулық және жұмыс» тақырыбы бойынша есептерді шығарудың ерекше әдістері………………………………………
|
46
|
2.3
|
«Кинематика» тақырыбы бойынша есептерді шығару әдістемесі..
|
51
|
2.4
|
«Динамика» тақырыбы бойынша есептерді шығарудың әдістемелік нұсқауы………………………………………………….
|
60
|
3 ФИЗИКА ПӘНІНЕН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРУДЫҢ ӘДІСІ ……………………………………………………
|
68
|
3.1
|
Физика пәнінен эксперименттік есептерді шығарудың (түсініктемесі) тұжырымдамасы …………………………………
|
68
|
3.2
|
9-шы сыныптарда физикасы пәні бойынша эксперименттік есептерді шығару әдісі …………………………………………........
|
69
|
3.3
|
10-шы сынып физикасы бойынша эксперименттік есептерді шығару әдістері ……………………………………………………
|
79
|
3.4
|
11-ші сынып физикасы бойынша эксперименттік есептерді шығару әдістері ………………………………………………...……
|
91
|
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………………………………………………...…
|
109
|
НЕГІЗГІ ФИЗИКАЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛАР.....................................................
|
110
|
КІРІСПЕ
Физика пәнін оқытуда - бастауыштан бастап, мектепке және арнайы білім беруге дейін, кез келген деңгейдегі есептерді жүйелі түрде толық шығару мүмкін емес. Есептерді сенімді шешуге қабілеті физикалық заңдар мен физикалық құбылыстарды талдау үшін олардың белгілі бір талаптарға саналы түрде қолдану, түсіну тереңдігі критерийлерінің бірі болып табылады .
Осы шеберлікті дамыту үшін ешқандай әмбебап жоқ. Қажетті дағдылар қажырлы жұмыс пен тәжірибенің нәтижесінде ғана келеді. Алайда, кейбір әдістемелік кеңес (нұсқау) өте орынды болып табылады .
Біріншіден, оқушыларға есептерді шешуді оқытуда жете түсінікті әдіспен, шығындалған еңбек пен уақытты едәуір мөлшерде қысқартуға мүмкіндік беретін әдіс-тәсілдерді үйрету маңызды. Сондай-ақ қарапайым есепті шешу үшін кеңейтілген ресімдеу мен артық алгоритмдеуді шамадан тыс енгізу және айласыз тура шешімнің болмай қалуы сияқты басқа қауіпті болдырмау қажет. Физикалық есептерді шығаруды үйрететін әдістемелік құралдарын әзірлеу осы екі шектің арасындағы тепе-теңдікті жеткілікті көлемде қалдыруды көздейді.
Автордың педагогикалық тәжірибесі олимпиада есептерін шешу тәсілдері мен әдістері, физика пәнінің мұғалімдері мен оқушыларға қызықты болады деген сенімде. Олимпиада есептерді шешуге мүмкіндік беретін негізгі шарты жоғарыда айтылғандай, көп мөлшерде мүмкіндігінше физикалық есептерді шешу болып табылады .
Алайда, біздің ойымызша дереу олимпиада есептерін шешуге бастау керек емес. Ұлы психолог, математик А. Пойа: «Есепті шешу деген не? Бұл деген қарапайым түрге келтіру және олар қалай шешіледі соны есте сақтау керек». Сондықтан біз мұғалімдерге, олардың біліктілігін арттыру үшін, оқушыларға алғашында мектеп оқулықтарында қамтылған барлық есептерді шешуді, содан кейін олимпиада есептерін шешуге көшуді ұсынамыз.
Достарыңызбен бөлісу: | 
