Де Бройль формуласы және гипотезасы

1 2 3 4

14 КВАНТ.МЕХ-КА и АТОМ БОРА 2020

Де Бройльдің тұжырымы бойынша, корпускулярлы-
толқынды дуализмге (қос корпускулярлық-толқындық қасиеттер) тек жарық қана ие болмайды, оған кез-келген заттың бөлшектері– электрондар, протондар, атомдар және т.б. ие болуы мүмкін.
Корпускулярлық пен толқындық байланыс сипаттамалары микробөлшектер үшін де фотондар үшін де бірдей :
-де Бройл формуласы
υ<<с үшін.

Де Бройль гипотезасы жұқа металл фольга арқылы өткен электрондардың шоғырының дифракциясы бойынша тәжірибелерде расталды. (Дэвиссон және Джермер, Томсон, П.С. Тартаковский және т.б. тәжірибелері)
электрондар дифракциясы рентген сәулелерінің
дифракциясы
Мысал: үдеткіш потенциалдардың айырымын U = 1 В өткен электрондар, λ = 1,225 нм толқын ұзындығы ие

Микробөлшектің бір мезгілде толқын қасиеттері мен бөлшектің қасиеттеріне ие болғандықтан, ол толқын да, әдеттегі түсінікте де бөлшектер де емес. Сондықтан классикалық механикада енгізілген бөлшектердің сипаттамалары (координаттар, импульс, траектория және т.б.), олар үшін кейбір шектеулермен қолданылады.
Бұл шектеулер Гейзенбергпен орнатылған және ол белгісіздік қатынасы немесе Гейзенберг қатынасы деп аталады:
ΔxΔрх ≥ ħ Микробөлшектің координаттары
ΔуΔру ≥ ħ неғұрлым дәл берілген сайын, соғұрлым
ΔzΔрz ≥ ħ оның импульсін анықтау дәлдігі аз болады, яғни
импульсті анықтаудағы қате соғұрлым көп.
Бір мезгілде микробөлшектің координатасы мен импульсін дәл анықтау мүмкін емес.

Дәл осындай жағдай микробөлшектің E энергиясы үшін және оның осы энергиямен t уақыт күйінде болу арақатынасы мысал бола алады:
ΔE.Δt ≥ ħ
ΔE – энергияны анықтаудағы қателік;
Δt – уақыттағы белгісіздік;
ħ = h /2π – келтірілген Планк тұрақтысы.

1 2 3 4